Λάρισα, εικόνες τέχνης και καθημερινότητας!

Μια μέρα στην πόλη της Λάρισας, μέρος 1ο

(συνέχεια από Γιάννινα, οι θησαυροί του Ιτς Καλέ!)

23 Οκτωβρίου 2021

Ξημέρωσε μια πολύ γεμάτη μέρα στη Λάρισα, που περιλάμβανε επίσκεψη σε ένα μουσείο και μια πινακοθήκη, σε δύο αρχαία θέατρα και πολλές βόλτες στην πόλη. Επειδή αυτά που είδαμε ήταν πολλά, αποφάσισα να τα παρουσιάσω σε δύο μέρη, όχι κατ’ ανάγκη με τη σειρά που τα είδαμε, αλλά χωρίζοντας τα μάλλον με το περιεχόμενό και τη σημασία τους.

Το διαμέρισμα που είχαμε κλείσει ήταν κοντά στον σταθμό Μεζούρλο του τρένου.

Βγήκα να ψωνίσω κάτι να φάμε για πρωινό και έτσι πέρασα από μπροστά του. Σε ένα φούρνο εκεί κοντά ψώνισα τα απαραίτητα και γύρισα να φάμε και να πιούμε τον πρώτο καφέ της ημέρας. Μετά το πρωινό ξεκινήσαμε για την πρώτη μας επίσκεψη, που και αυτή ήταν κοντά.

Τη Δημοτική Πινακοθήκη-Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα.

Στην επίσημη ιστοσελίδα της πινακοθήκης διαβάζουμε για την ιστορία του μουσείου:

Η Συλλογή Γ.Ι. Κατσίγρα δημιουργήθηκε στο διάστημα 1950-1965 από τον γιατρό Γεώργιο Κατσίγρα (1914 – 1998) και περιλαμβάνει 780 έργα – ζωγραφικά, χαρακτικά και σχέδια – από τον 19ο μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα.

Ο Συλλέκτης αποφάσισε να δωρίσει τη Συλλογή του στο Δήμο Λαρισαίων το 1981 με μοναδικό όρο την ανέγερση ειδικού κτηρίου για την στέγασή της.

Το 1983 ιδρύθηκε η Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα και τα επίσημα εγκαίνια στο νέο κτήριο έγιναν το Νοέμβριο του 2003.

Όπως σε όλα τα μουσεία και πινακοθήκες, εκτός της μόνιμης συλλογής γίνονται και περιοδικές εκθέσεις.

Μπαίνοντας λοιπόν, στο αίθριο είδαμε την πρώτη περιοδική έκθεση με τον τίτλο “Μαργαρίτες”. Η έκθεση δανείζεται τον τίτλο της από τον ομότιτλο πίνακα της Θάλειας Φλωρά-Καραβία (1871-1960), πρωτοπόρας γυναίκας καλλιτέχνιδας, που υπήρξε και ανταποκρίτρια στον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο και τη Μικρασιατική εκστρατεία. Μια γυναίκα δημιουργός μιας εξόχως ανδροκρατούμενης εποχής γίνεται πηγή έμπνευσης για 13 σύγχρονες καλλιτέχνιδες σε αυτή την ομαδική έκθεση.

Στην έκθεση συμμετέχουν οι

1. Ζωή Ζηπέλα, με το έργο Feminine Tripod

2. Ιφιγένεια Σδούκου, με το Η Θάλεια, η Μαίρη, η Εύα και η Μπέρτ

3. Μαριάννα Γκουντουβά, με το Μαργαρίτες σε βάζο

4. Βιβή Τσιόγκα, με το Free the Nipple

5. Λιάνα Κρανιώτου, με το Η Μορφή

6. Ελένη Σαρλή, με το Φυτολόγιο

7. Ζωή Σεϊτάνη, με το Στήλη

8. Αθανασία Παπατζέλου, με το 633 Ανθεμίς

9. Μαρία Παναγιώτου, με το Untouchable

10. Βασιλική Σουλτούκη & Δήμητρα Οικονόμου, με το Post Human

11. Θεοδώρα Τσιάτσιου, με το Θήλυ

Στον κατάλογο με τις συμμετέχουσες υπήρχε και το όνομα Ρούλα Καραφέρη, της οποίας το έργο μου διέφυγε και γι αυτό ζητώ ταπεινά συγγνώμη από την καλλιτέχνιδα.

Τελειώνοντας με τις “Μαργαρίτες” ανεβήκαμε στον όροφο για τη μόνιμη έκθεση.

Πριν μπούμε ένας μεγάλος πίνακας του Γιώργου Λαζόγκα μας υποδέχτηκε.

Πάμε πάλι στην ιστοσελίδα του μουσείου για τις σχετικές πληροφορίες.

Η επανασχεδιασμένη έκθεση της Συλλογής-σύμφωνα με το επιμελητικό σκεπτικό της ιστορικού τέχνης κ. Συραγώς Τσιάρα- προτείνει μια νέα αφήγηση

στην οποία πρωταγωνιστούν ο τόπος και οι άνθρωποι στην ιστορική εξέλιξη των μεταξύ τους σχέσεων.

Τα έργα τέχνης δεν αντιμετωπίζονται μόνο ως φορείς αισθητικής αξίας, αλλά και ως πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την οργάνωση των κοινωνικών σχέσεων, καθώς και την αλληλεπίδραση των ανθρώπων με το φυσικό και δομημένο περιβάλλον.

«Το Πνεύμα του Τόπου», τα «Ιδανικά Πλάσματα», η «Οικειότητα» και η «Αγωνιστικότητα» είναι βασικές έννοιες γύρω από τις οποίες δομείται η έκθεση, με στόχο να ενεργοποιήσει τη βιωματική προσέγγιση των επισκεπτών.

Το Πνεύμα του Τόπου

Αγροτικές εργασίες, κτηνοτροφική παραγωγή, το ορεινό και πεδινό τοπίο κυριαρχούν στην πρώτη ενότητα,

χωρίς να λείπουν και απόψεις αστικού τοπίου.

Οι σχέσεις των ανθρώπων με τον τόπο εξελίσσονται ιστορικά

καθώς αλλάζει η μορφή της κοινωνίας.

Ωστόσο οι δομές της παραδοσιακής αγροτικής οικονομίας παραμένουν ισχυρές στην πρόσληψη του θεσσαλικού χώρου και καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την εικαστική αντίληψη για το πνεύμα του τόπου.

Ένα σημαντικό κομμάτι της έκθεσης αφορά κάποιους από τους σπουδαίους Θεσσαλούς ζωγράφους, όπως ο Λαρισαίος Αγήνωρ Αστεριάδης (1898-1977)

ή ο Καρδιτσιώτης Δημήτρης Γιολδάσης (1897-1993).

Εδώ θα κάνω μια μικρή παρένθεση. Ήταν στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1980 όταν αγοράσαμε από κάποιο φορέα μια όμορφη μεταξοτυπία για το σπίτι μας, που ακόμα το κοσμεί. Ο τίτλος της “Λάρισα” του άγνωστου τότε για μένα Αγήνορα Αστεριάδη. Φανταστείτε την έκπληξή μου, όταν μπαίνοντας στη μόνιμη έκθεση το πρώτο έργο που είδαμε ήταν ένας πολύ μεγάλος πίνακας με τίτλο “Πολιτεία (Λάρισα)”, που μπορεί να χαρακτηρισθεί ένα πολύπτυχο. Το κάτω αριστερά μέρος του είναι ο πίνακας που έχουμε στο σπίτι. Ενθουσιασμός και συγκίνηση ήταν τα πρώτα συναισθήματα, πριν ασχοληθούμε πιο εμπεριστατωμένα με το έργο.

Ένα ακόμα οικείο σε μένα έργο ήταν το “Θέρος” του Γιολδάση.

Πολλοί είναι οι ζωγράφοι που παρουσιάζονται σε αυτή την ενότητα.

Μεταξύ αυτών οι Ν. Νικολάου και Σπ. Παπανικολάου, ο Περ. Λύτρας,

ο Στ. Μηλιάδης,

οι Δ.(Αλ) Δανιήλ και Ν. Φερεκείδης,

ο Β. Ιθακήσιος,

οι Γ. Ζογγολόπουλος και Γ. Μόραλης, ο Ζ Τσαπράζης

και τέλος ο Κ. Μαλέας.

Στο τέλος αυτής της ενότητας παρουσιάζεται ένα δωμάτιο-γραφείο αστικού σπιτιού με κάποια μικρά γλυπτά στα διάφορα έπιπλα. 

Ιδανικά πλάσματα

Εξιδανικευμένες γυναικείες μορφές,

σε σκηνές εργασίας ή ανάπαυσης. Αστές που αναπαύονται ή ονειροπολούν, γυναίκες της υπαίθρου σε καθημερινές ασχολίες, ανατολίτισσες, αγίες και μητέρες –

όλες διατηρούν ανέπαφη την αύρα της ακηλίδωτης θηλυκότητας.

Στην ίδια ενότητα συναντούμε πορτρέτα παιδιών κυρίως αστικής προέλευσης, αλλά και παιδιά της υπαίθρου, τα ήθη των οποίων αποδίδονται σύμφωνα με τα αισθητικά και ιδεολογικά πρότυπα της εποχής τους.

Οικειότητα

Περιλαμβάνονται ζωγραφικά και χαρακτικά έργα που διακρίνονται για τη διάθεση εξερεύνησης του οικείου χώρου, τη μνημόνευση των απλών, αλλά και τόσο σημαντικών στιγμών της καθημερινής και την εικαστική απόδοση συναισθημάτων. Κυριαρχούν εσωτερικά σπιτιών και αυλές, βάζα με λουλούδια,

οικογενειακές σκηνές, φιλικές συναντήσεις, στιγμές χαλάρωσης και παιχνιδιού.

Μια ιδιαίτερη ενότητα ζωγραφικών και χαρακτικών έργων αφιερώνεται στην απεικόνιση του γυμνού σώματος.

Αγωνιστικότητα

Στην ενότητα εντάσσονται ζωγραφικά και χαρακτικά έργα

με σκηνές που απεικονίζουν τον αγώνα των ανθρώπων για επιβίωση σε αντίξοες συνθήκες,

το μόχθο των εργατών στα χωράφια, των εργατών στα εργοστάσια,

το πνεύμα αντίστασης και αγωνιστικότητας στην περίοδο της κατοχής, τα κινήματα διαμαρτυρίας,

αλλά και τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση των δυσχερειών στην πόλη και στην ύπαιθρο.

Βγαίνοντας από τη μόνιμη έκθεση πήγαμε να δούμε δύο ακόμα περιοδικές εκθέσεις.

Η ομαδική έκθεση με τίτλο ‘’Υφαίνοντας το Μέλλον Μέρος ΙΙ’’, επικεντρώνεται στην γυναικεία φύση και δημιουργικότητα.

Συμμετέχουν 29 γυναίκες καλλιτέχνιδες με διαφορετικά εκφραστικά μέσα: ζωγραφική, γλυπτική, εγκαταστάσεις, φωτογραφία, video και performance, μετουσιώνοντας τις παραδοσιακές μεθόδους όπως: το κέντημα, τον αργαλειό, το πλέξιμο και το ράψιμο, το μαλλί, τον καμβά, τα νήματα και τα υφάσματα, με έναν καινούργιο τρόπο και τα μεταλλάσσουν σε έργα σύγχρονης τέχνης, με αφετηρία την παράδοση, τα τοπικά ήθη και έθιμα. (περισσότερα εδώ)

Μεταξύ των καλλιτεχνών, που συμμετέχουν είδαμε έργα των

1. Μιχαλακάκου Μάρω

2. Πέτροβα Μαργαρίτα

3. Αναστασέα Άντα

4. Ποταμιάνου Άρτεμις

5. Σδούκου Ιφιγένεια

6. Κανακάκη Αικατερίνη

Πριν πάμε στην επόμενη είδαμε το εντυπωσιακό έργο του Κυριάκου Κατζουράκη - Τρίπτυχο Guernica, 2016-17

Μια επαναπροσέγγιση του αντιπολεμικού έργου του Πικάσο, δίνοντας εικόνες από τη σημερινή πραγματικότητα. Ο πίνακας του Πικάσο, παραμένοντας γκρι, χρησιμοποιείται σα ζωγραφικός χώρος όπου προστίθενται νέα στοιχεία, φιγούρες, έπιπλα κτλ με ρεαλιστικό χρώμα και όγκο.

Αυτός ο πίνακας δεν περιγράφει γεγονότα αλλά περιέχει το θρήνο του σημερινού ανθρώπου. Μια σύνθεση που ζητάει τη δική μας ερμηνεία.

Η τελευταία έκθεση που είδαμε ήταν μια έκθεση για τον Γιάννη Γαΐτη, που διατρέχει όλη την καλλιτεχνική του πορεία, με τίτλο Γιάννης Γαΐτης – Το Πλήθος και η Μοναξιά

Διαβάζουμε στο εισαγωγικό κείμενο της έκθεσης

«Ο Γιάννης Γαΐτης (1923-1984) ανήκει σε εκείνους τους καλλιτέχνες που το έργο τους αποτέλεσε τομή για την ανανέωση της ελληνικής τέχνης τα μεταπολεμικά χρόνια και παράλληλα ανοίχθηκε με αξιώσεις στους διεθνείς ορίζοντες» αναφέρουν οι διοργανωτές της έκθεσης.

«Τα ανθρωπάκια του, αποκορύφωση και αποκρυστάλλωση της διαδρομής του, είναι από τις πιο αναγνωρίσιμες και εμβληματικές εικόνες ενός δημιουργού με αδιαπραγμάτευτη πολιτική-κοινωνική στάση και αδέσμευτο κριτικό πνεύμα·

ενός δημιουργού, ζωντανού και δυναμικού, επαναστατικού, τολμηρού και ανατρεπτικού, που ρίχνεται με πρωτόγνωρο πάθος και ενθουσιασμό στην περιπέτεια της ζωής και της τέχνης, ξεπερνώντας τις αντιφάσεις και τις αντιξοότητες της εποχής του·

ενός δημιουργού που καταγράφει τον κόσμο του,

επιζητώντας και διερευνώντας νέους δρόμους, με τους οποίους η τέχνη αντιμετωπίζει την καθημερινότητα· ενός δημιουργού του οποίου η παρουσία και η προσφορά του ξεπερνά κατά πολύ τα όρια των εικαστικών του προτάσεων».

Η έκθεση καταγράφει την πορεία και τις διαδρομές του Γιάννη Γαΐτη, με αντιπροσωπευτικά έργα του, που καθορίζουν την τέχνη του, χρονικά και αισθητικά: από τις πρώτες ζωγραφικές του συνθέσεις,

με εμφανείς τις επιρροές από τον Pablo Picasso και την τέχνη των σουρεαλιστών

έως τις αναζητήσεις του στους δρόμους της αφαίρεσης. Και από τους αφηγηματικούς του μικρόκοσμους

έως τα ανώνυμα και ομοιόμορφα ανθρωπάκια του, με τα ριγέ και καρό κοστούμια, τα ανθρωπάκια με τα οποία ο ίδιος ταυτίζεται και μας ζητάει να ταυτιστούμε.

Εκεί τελείωσε η επίσκεψή μας στην τόσο σημαντική και ενδιαφέρουσα πινακοθήκη της πόλης.

Πήραμε το αυτοκίνητο και κατεβήκαμε στο κέντρο της πόλης. Αν και όπως όλες οι πόλεις έχει θέμα πάρκινγκ, σταθήκαμε πολύ τυχεροί και σύντομα βρήκαμε μια θέση στο κέντρο. Πήραμε τα καπέλα μας, νερό και ξεκινήσαμε. Ένα μεγάλο μέρος του κέντρου είναι πεζοδρομημένο και αυτό διευκολύνει πολύ τη βόλτα.

Κατευθυνθήκαμε προς τον Πηνειό, το εμβληματικό ποτάμι της πόλης.

Φτάσαμε στο σημείο που είναι η Μητρόπολη του Αγίου Αχιλλείου,

με το εντυπωσιακό γλυπτό του Βουκεφάλα, του Μίλτου Παπαστεργίου,

αφιερωμένο στα περίφημα Θεσσαλικά άλογα και τη Γέφυρα Αρχιεπισκόπου Αναστασίου.

Οι εικόνες του ποταμού και του παραποτάμιου άλσους Αλκαζάρ είναι πολύ όμορφες.

Μπήκαμε και πάλι στο κέντρο. Η Λάρισα είναι γνωστή σαν “η Πόλη του καφέ”, λόγω των πολλών καφέ, που βρίσκονται παντού. Περάσαμε από την πλατεία Δημάρχου Σάπκα και φτάσαμε στην πλατεία Ταχυδρομείου (Εθνάρχου Μακαρίου).

Σε αυτή την πλατεία η σπουδαία γλύπτρια-εικαστικός Νέλλα Γκόλαντα (1941-2023), δημιούργησε μεταξύ 1993 και 1996

το υπέροχο έργο της “Γλυπτός Ποταμός”, ένα σιντριβάνι

φτιαγμένο από μάρμαρο και παλιότερα αρχιτεκτονικά μέλη.

Στην ίδια πλατεία βλέπει και το κτίριο του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Εκεί, στη δροσερή σκιά που χαρίζουν τα δέντρα, κάτσαμε σε ένα παγκάκι. Από ένα σουβλατζίδικο πήρα δύο πιτόγυρα για να κατευνάσουμε την πείνα μας, μιας και το μεσημέρι είχε προχωρήσει αρκετά. Αφού φάγαμε και ξεκουραστήκαμε, γυρίσαμε στο αυτοκίνητο και πήγαμε στο δωμάτιο για μια ολιγόωρη ξεκούραση. Το απόγευμα είχαμε κι άλλα.

(το ταξίδι συνεχίζεται )

θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σας