Ζαγοροχώρια. Τα χωριά «πίσω από το βουνό»!!!

(Σελίδες από τα παλιά ταξιδιωτικά μου ημερολόγια)

27-30 Δεκεμβρίου 1997

Γι άλλη μια φορά γιορτάσαμε τα Χριστούγεννα με τους καλούς μας φίλους στην Πάτρα. Δυο μέρες μετά τη μεγάλη γιορτή, αντί να κινηθούμε ανατολικά προς το σπίτι μας περάσαμε το στενό ανάμεσα στο Ρίο και το Αντίρριο και κινηθήκαμε προς τα βόρεια να συναντήσουμε άλλους φίλους και να πάμε, για πρώτη φορά, στα Ζαγοροχώρια, που τόσα καλά είχαμε ακούσει από πολλά στόματα.

Σάββατο, λοιπόν, 27 Δεκεμβρίου και φεύγουμε από την Πάτρα. Ο δρόμος είναι γνωστός για τα χάλια του και τη μεγάλη του κίνηση και έτσι πάμε αρκετά αργά και με προσοχή. Πρώτη στάση στο πιο διάσημο γεφύρι του τόπου μας.

Γεφύρι της Άρτας, πάνω στον Άραχθο ποταμό. Ανεβήκαμε πάνω, κάναμε βόλτες γύρω του και αποθανατίσαμε πολλάκις το πανέμορφο αυτό έργο του ανθρώπου.

Νωρίς το απόγευμα καθόμασταν για φαΐ στην κεντρική πλατεία των Ιωαννίνων και στη συνέχεια κατεβήκαμε για βόλτα στο Μόλο. Τα Γιάννενα είναι πανέμορφα και μας φάνηκαν ακόμα πιο όμορφα από την τελευταία φορά που τα είχαμε επισκεφτεί, έντεκα χρόνια πριν. Απέναντι από την κεντρική πύλη του Κάστρου έχει ανοίξει ένα Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων του Α. Βρέλλη. Εκείνο το Α. έκανε και τη μεγάλη διαφορά. Πρόκειται για αδελφό (όπως μάθαμε αργότερα) του Παύλου Βρέλλη, του γλύπτη που έχει φτιάξει το μοναδικό Μουσείο έξω από τα Γιάννενα. Αυτό που βλέπαμε τώρα δεν έλεγε απολύτως τίποτα.

Τελειώνοντας κι από εκεί πήραμε τηλέφωνο τους φίλους που θα μας φιλοξενούσαν για εκείνο το βράδυ στη Δωδωνούπολη, το χωριό δίπλα στο Αρχαίο Θέατρο της Δωδώνης. Ο Βασίλης έχει μεγαλώσει εκεί και αν και σήμερα ζει με την οικογένειά του στα Γιάννενα φτιάχνει το σπίτι του για μόνιμη εγκατάσταση στο χωριό. Μας υποδέχτηκε η Σοφία, η γυναίκα του. Πόσα χρόνια περάσανε από τότε που τους είδαμε για τελευταία φορά!!! Αγκαλιές, φιλιά και πολλά, πολλά νέα. Σε λίγο ήρθε και ο Βασίλης με τα παιδιά. Κάτσαμε για φαΐ και με την κουβεντούλα πήγε μεσάνυχτα για να πέσουμε. Εν τω μεταξύ είχαν ανοίξει οι ουρανοί. Φοβερή βροχή!! Όλη τη νύχτα δε σταμάτησε. Κεραυνοί, αστραπές και πάρα πολύ νερό!!

Η άλλη μέρα είχε και βροχή αλλά και διαστήματα χωρίς νερό. Μόνο συννεφιά. Με το Βασίλη πήγαμε να δούμε το Αρχαίο Θέατρο. Εγώ πήγαινα για πρώτη φορά. Η γυναίκα μου, έχοντας σπουδάσει στα Γιάννενα, το είχε επισκεφτεί παλαιότερα.

Τι μνημείο είναι αυτό!! Ένα ακόμα αριστούργημα ανθρώπων με μεγάλη αίσθηση του καλού γούστου αλλά και του μέτρου! Είναι αρκετά καλά διατηρημένο μέσα σε ένα τοπίο συγκλονιστικό! Μια καταπράσινη κοιλάδα ανάμεσα στα ψηλά βουνά. Η γαλήνη και το μεγαλείο τοπίου και μνημείου σε καθηλώνουν!!

Ανέβηκα μέχρι τις πάνω κερκίδες. Οι αρχαίοι μας πρόγονοι είχαν φτιάξει και σύστημα εξαερισμού σε αυτές για να δροσίζονται κατά τη διάρκεια των παραστάσεων στις ζεστές μέρες του καλοκαιριού!! Η θέα από εκεί πάνω είναι απίθανη. Στα πόδια μου η κοιλάδα με τα δέντρα της και τα τρεχούμενα νερά της, ένα γύρω τα Ηπειρώτικα βουνά και πάνω από το κεφάλι μου τα σύννεφα να παίζουν πότε κατεβαίνοντας χαμηλά και πότε να παίρνουν τα ψήλου  σα να κυνηγιόνταν. Ήταν απίθανη εκείνη η εμπειρία. Μόνο που δεν είχα μαζί φωτογραφική μηχανή, μιας και είχαμε ξεκινήσει να πάρουμε ψωμί, αλλά καταλήξαμε στο Θέατρο!! Δεν πειράζει όμως. Τις μοναδικές εκείνες εικόνες τις έχω κρατήσει καλά μέσα στο νου και την ψυχή μου!

Γυρίσαμε στο σπίτι και να το τσίπουρο, να και οι μεζέδες, παρέα με τα αδέρφια του Βασίλη. Λίγο μετά το φαΐ ξεκινήσαμε για το Μονοδέντρι, πριν μας πιάσει η νύχτα.

Ανηφορίζοντας, λίγο μετά που στρίψαμε από το δρόμο που πάει για την Κόνιτσα, είδαμε μια καταπληκτική εικόνα. Ένας βοσκός, φορώντας την κάπα του, ατένιζε πέρα μακριά. Σαν εικόνα από βιβλίο του Ζαχαρία Παπαντωνίου ή σαν κάποιες φωτογραφίες των πρωτοπόρων της φωτογραφίας στον τόπο μας ήταν.

Η διαδρομή, όσο πήγαινε γινόταν όλο και πιο εντυπωσιακή! Περάσαμε την όμορφη Βίτσα και φτάσαμε με βροχή στο Μονοδέντρι. Τι μικρός που είναι ο κόσμος!! Την ώρα που κατέβαζα τα πράγματα από το αυτοκίνητο, βλέπω τον Σταύρο, συνάδελφό μου, να βγαίνει από τον ξενώνα που θα μέναμε!!! Απίστευτη σύμπτωση!

Πήραμε το δωμάτιό μας και βολέψαμε τα πράγματα. Εν τω μεταξύ η οικογένεια των φίλων με τους οποίου είχαμε κανονίσει αυτή την εκδρομή είχε έρθει αλλά είχαν βγει βόλτα. Δεν άργησαν όμως να επιστρέψουν. Τα είπαμε λίγο, τα παιδιά πήγαν να παίξουν και οι υπόλοιποι πήγαν για ξεκούραση. Εγώ όμως πήρα τα καλντερίμια για μια πρώτη γνωριμία. Αδιάβροχο, φωτογραφική μηχανή και δρόμο για την Αγία Παρασκευή.

Μικρό, πέτρινο μοναστήρι του 1412, χτισμένο στο χείλος του γκρεμού, κρέμεται κυριολεκτικά πάνω από το επιβλητικό φαράγγι του Βίκου. Οδηγεί εκεί ένα πλακόστρωτο περίπου 800μ και η θέα προς το φαράγγι κόβει την ανάσα. Είναι ίσως το πιο εντυπωσιακό σημείο για να ατενίσεις το μοναδικό φαράγγι! Αυτό έκανα κι εγώ εκείνο το απομεσήμερο. Θαύμασα το θείο εκείνο μεγαλείο!! Τα σύννεφα πολλές φορές «έκαναν βουτιά» μέσα στο φαράγγι δημιουργώντας μοναδικές εικόνες.

Το ποτάμι φιδοσέρνεται στο βυθό του και ο ήχος έφτανε μέχρι πάνω.

Τα κτίρια του μοναστηριού είναι κι αυτά όμορφα αν και κλειστά. Μόνο στην αυλή είχα τη δυνατότητα να περπατήσω.

Πάνω από το μοναστήρι ξεκινά ένα μονοπάτι που κινείται στην άκρη του γκρεμού και οδηγεί σε μια σπηλιά. Βίωσα την εμπειρία να περπατήσω για λίγο κατά μήκος του με το χάος να ξεδιπλώνεται σχεδόν «κάτω» από τα πόδια μου!! Αν και δεν είμαι υψοφοβικός, ένα έντονο δέος το ένοιωσα!

Γύρισα στον ξενώνα και λίγο μετά βρεθήκαμε με τους υπόλοιπους. Είχε νυχτώσει πια, αν και νωρίς, και η ώρα πέρασε με επιτραπέζια, διάβασμα και κουβεντούλα. Για φαΐ πήγαμε να δοκιμάσουμε το διασημότερο έδεσμα των Ζαγοροχωρίων. Την πίτα της ΚΙΚΙΤΣΑΣ! Χωρίς φύλλο είναι μια αρκετά νόστιμη «πίτα» (περισσότερο με ομελέτα έμοιαζε!) χωρίς όμως να είναι κάτι το εξαιρετικό. Μάλλον υπερτιμημένη θάλεγα.

Εκείνο το βράδυ πέσαμε σχετικά νωρίς για ύπνο. Ήταν όμως ύπνος όμορφος. Ήρεμος, βαθύς και ξεκούραστος. Καλώς ήρθαμε «Πίσω από το Βουνό»!

Η Δευτέρα είχε απ’ όλα. Τι σημαίνει αυτό; Σηκωθήκαμε και έξω είχε ένα λαμπρό ήλιο που έδειχνε πως θα είχαμε μια πολύ όμορφη μέρα. Μέχρι να τελειώσουμε το πρωινό το είχε σχεδόν στρώσει(!!!!!!!!!!!!). Ναι, έξω χιόνιζε!! Για να σταματήσει σε λίγο και να βγει ξανά ο ήλιος. Έκανα μια βόλτα στο χωριό. Τι όμορφο που είναι! Παντού τα έργα των ανθρώπων με υλικό την πέτρα είναι αριστουργήματα.

Καλντερίμια, σπίτια δίπατα με τον πάνω όροφο να προεξέχει, το υπέροχο σχολείο, οι εκκλησίες, όλα καταπληκτικά. Τι φτιάχνανε αυτοί οι άνθρωποι! Πήραμε και για λίγο το μονοπάτι που κατεβαίνει στο ποτάμι. Έλατα και πέτρα! Εντυπωσιακό τοπίο!

Γυρίσαμε μετά από λίγο και ξεκινήσαμε για μια μεγάλη βόλτα στα χωριά του Ζαγορίου, τα περίφημα Ζαγοροχώρια. 45 χωριά στους δυτικούς πρόποδες της Πίνδου, ανάμεσα στα βουνά Μιτσικέλι και Τύμφη, που ανήκουν στο Νομό Ιωαννίνων. Το όνομα Ζαγόρι είναι Σλάβικο. Η πρόθεση Za που σημαίνει «πίσω» και η λέξη Gora που σημαίνει «βουνό». Είναι λοιπόν τα χωριά «πίσω από το βουνό».

Εν τω μεταξύ φεύγοντας είχαμε βροχή (!!). Προορισμός μας το Πάπιγκο. Ένα από τα πιο τουριστικά Ζαγοροχώρια. Περάσαμε και πάλι από τη Βίτσα και στρίψαμε δεξιά για τα Άνω Πεδινά. Φτάνοντας στο χωριό είδαμε το μοναστήρι της Ευαγγελίστριας και σταματήσαμε.

Το μοναστήρι είναι του 1793 και έχει πολύ ενδιαφέρον Καθολικό με τοιχογραφίες (κάποιες εικονίζουν αρχαίους Έλληνες Φιλόσοφους, Ιστορικούς και Νομοθέτες)

και υπέροχο ξυλόγλυπτο και επίχρυσο τέμπλο. Στο Αρχονταρίκι, μια καλόγρια μας φίλεψε μελομακάρονα και νερό.

Φύγαμε και περνώντας από διάφορα όμορφα χωριά αλλά και βουκολικά τοπία, σταματήσαμε σε ένα σημείο από όπου φαίνεται ο κάμπος της Κόνιτσας με τον Βοϊδομάτη να κυλλά να συναντήσει τον Αώο. Ο καιρός βαρύς αλλά χωρίς βροχή.

Ένα θαυμάσιο Ουράνιο τόξο μας χάρισε την ομορφιά του μπροστά και κάτω μας. Βγάλαμε τις φωτογραφίες μας, θαυμάσαμε τις υπέροχες εικόνες μπροστά μας και φτάσαμε στην πολύ όμορφη Αρίστη, στην οποία όμως δεν σταματήσαμε. Αφήσαμε δεξιά τη διασταύρωση για Βίκο και αρχίσαμε να κατηφορίζουμε. Κατεβήκαμε αρκετά μέσα σε οργιαστική βλάστηση ντυμένη τη χειμερινή της στολή με τα φυλλοβόλα γυμνά, και φτάσαμε στον Βοϊδομάτη σε ένα μοναδικό τοπίο.

Τα πράσινα νερά του ποταμού αρκετά ορμητικά κυλούσαν κάτω από ένα γεφύρι μέσα σε ένα τοπίο γεμάτα υπεραιωνόβια πλατάνια, γυμνά αλλά όχι λιγότερο επιβλητικά. Τι τοπίο! Τι εικόνες ήταν αυτές! Εκεί σταματήσαμε κι εμείς, όπως και πολλοί άλλοι, και κάτσαμε αρκετή ώρα, φωτογραφίζοντας,  θαυμάζοντας και προπαντός απολαμβάνοντας!

Από εκεί ο δρόμος αρχίζει να ανηφορίζει. Μια ανηφόρα με μεγάλη κλίση και πολλές κλειστές στροφές. Μια ακόμα στάση σε σημείο από όπου φαίνεται κάτω το ποτάμι

και απέναντι οι επιβλητικές ορθοπλαγιές της Αστράκας, με το όνομα «Πύργοι», χιονισμένες και μέσα στα σύννεφα που πότε τις σκέπαζαν και πότε άφηναν να φανεί η μεγαλοπρέπεια τους. Πολύ άγριο, αλλά πανέμορφο τοπίο!

Λίγο ακόμα και φτάσαμε στο Πάπιγγο. Δικαιολογημένη η φήμη του σαν ένα από τα ομορφότερα χωριά στο Ζαγόρι. Ίσως το πιο ωραίο! Σίγουρα ένα από τα πιο όμορφα ολόκληρης της Ελλάδας. Αν και δεν είναι σωστές αυτές οι συγκρίσεις μιας και «ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο» το Πάπιγγο είναι ένα «κουκλί» και δεν μπορεί κανείς εύκολα να μην υποκύψει στον πειρασμό να αποδώσει τα σκήπτρα! Φυσικά και εκεί κυρίαρχη είναι η πέτρα.

Στα καλντερίμια, στα σπίτια και στα δημόσια κτίρια, όπως το σχολείο και οι εκκλησίες.

Γύρω τα έλατα και απέναντι οι Πύργοι. Τι άλλο!!

Στο χωριό βρήκαμε τον συνάδελφο μου. Είχαμε πεινάσει αλλά μιας και αυτοί θέλανε να πάνε στο Κεφαλόβρυσο να βρουν κάποιους φίλους τους, είπαμε να πάμε κι εμείς εκεί να βρούμε κάπου να κάτσουμε για φαΐ. Το Κεφαλόβρυσο δεν ανήκει στα Ζαγοροχώρια αλλά σ’ αυτά του Πωγωνίου. Είναι δυτικά του δρόμου που ανεβαίνει στην Κόνιτσα, γύρω στα 30 χμ από εκεί που ήμασταν.

Κάναμε μια μικρή στάση να θαυμάσουμε τη θέα του φαραγγιού από το χωριό Βίκος και σε λίγο ήμασταν στο Κεφαλόβρυσο. Αρκετά μεγάλο χωριό, χωρίς χρώμα και κυρίως χωρίς φαγητό! Έτσι φύγαμε για Κόνιτσα.

Ο κάμπος της είναι αρκετά εντυπωσιακός. Ο Βοϊδομάτης ενώνεται με τον Αώο σχηματίζοντας μια μεγάλη υδάτινη έκταση. Περνώντας τον Αώο πάνω από τη νέα γέφυρα είδαμε στα δεξιά μας το παλιό πέτρινο μονότοξο γεφύρι. Ένα αριστούργημα αρχιτεκτονικής και αισθητικής!! Χτίστηκε το 1870 και είναι από τα ψηλότερα των Βαλκανίων.

Στην Κόνιτσα ήταν έντονα τα σημάδια που άφησε ο σεισμός που έγινε στην περιοχή ενάμισι χρόνο πριν (26/7/1996-5,2 Ρίχτερ). Λυόμενα και οικοδομικές εργασίες αποκατάστασης παντού. Έτσι κινηθήκαμε μόνο στον κεντρικό δρόμο και έτσι δεν μπορέσαμε να δούμε τις όποιες ομορφιές έχει η πόλη. Ήταν σχεδόν 5 το απόγευμα και φαΐ δεν βρήκαμε. Εν τω μεταξύ είχε αρχίσει να βρέχει. Έτσι ο γυρισμός στο Μονοδέντρι έγινε με απίστευτη βροχή. Σε μια στροφή όμως μείναμε με το στόμα ανοιχτό μπροστά στην εικόνα ενός λαμπρότατου ήλιου που φώτιζε ένα υπέροχο τοπίο!! Δυστυχώς μόνο για λίγο. Ξανά βροχή. Στο Μονοδέντρι κάτσαμε για φαΐ που μάλλον δεν ήταν ότι καλύτερο, πράγμα που διαπιστώσαμε την ίδια νύχτα. Όταν γυρίσαμε στον ξενώνα είχε αρχίσει να χιονίζει αλλά δεν κράτησε για πολύ και έτσι δεν το έστρωσε. Μέσα στη νύχτα η κόρη μας πρώτα και η γυναίκα μου στη συνέχεια ξυπνήσανε με έντονους πόνους στην κοιλιά. Μια κατάσταση σκέτη απελπισία. Ευτυχώς εγώ ήμουν καλά. Έτσι αποφασίσαμε να φύγουμε την ίδια μέρα συντομεύοντας το ταξίδι μας.

Γύρω στις 11 το πρωί, και αφού είχε λιώσει ο πάγος που είχε πιάσει στις άκρες του δρόμου φύγαμε. Λίγο πριν βγούμε στο δρόμο της Κόνιτσας ένα εκπληκτικό θέαμα ξετυλίγονταν μπροστά στα μάτια μας.

Ένα πυκνό στρώμα ομίχλης κάλυπτε τον τόπο όσο έφτανε το μάτι. Εμείς ήμασταν πάνω από αυτό με ένα λαμπρό ήλιο να φωτίζει την υπέροχη εικόνα! Αισθανόμουν σα να είμαι σε αεροπλάνο, πάνω από τα σύννεφα. Δεν κράτησε βέβαια πολύ μιας και κατεβήκαμε και μπήκαμε μέσα στην ομίχλη, μη βλέποντας πέρα από την άκρη του καπό του αυτοκινήτου! Πήγαινα πολύ αργά, παρ’ όλο που στο δρόμο της Κόνιτσας με προσπερνούσαν οι ντόπιοι πηγαίνοντας σαν τρελοί! Περάσαμε τα Γιάννενα μέσα στην πυκνή ομίχλη και αυτό συνεχίστηκε για περίπου 40 χμ. Μέχρι το Τέροβο! Από εκεί και κάτω μας συνόδευε μια καταπληκτική λιακάδα. Μπήκαμε στην Άρτα για φαΐ και κάναμε άλλη μια στάση στην Ακράτα για καφέ. Ήταν 9 βραδινή η ώρα όταν φτάσαμε στο σπίτι μας. Η γυναίκα μου και η κόρη μας ήταν αρκετά καλά. Ευτυχώς. Με αυτόν τον «επεισοδιακό» τρόπο τέλειωσε ένα ημιτελές, αλλά γεμάτο υπέροχες εικόνες ταξίδι σε ένα τόπο που πραγματικά δικαιολογεί τη φήμη του. Ελπίζω κάποτε να πάω και πάλι για περισσότερο αυτή τη φορά. Καλή Χρονιά να έχουμε! Ελπίζω το 1998 να είναι ευτυχισμένο και καλύτερο από τη χρονιά που τελειώνει!

Περισσότερες φωτογραφίες: https://picasaweb.google.com/113768004153428953599/Zagori2730121997