Μόσχα, τελευταίες εικόνες μιας υπέροχης πόλης!

 Στη Μόσχα σύντροφοι, στη Μόσχα!, μέρος 5ο

(συνέχεια από Μόσχα, κατάδυση στη Ρώσικη ιστορία!)

 

29 Ιουλίου-1 Αυγούστου 2016

 

Πέμπτη μέρα στη Ρώσικη πρωτεύουσα και ξεκινήσαμε με πρόβλημα. Ένα από τα δύο μικρά ροδάκια του καροτσιού έσκασε. Είχα μαζί σαμπρέλα, αλλά έπρεπε να βρω συνεργείο για να μου την αλλάξουνε. Εδώ έμπαινε το πρόβλημα της συνεννόησης.

Κατέβηκα στην Αρμπάτ και σταμάτησα τον πρώτο ποδηλάτη που πέρασε μπροστά μου. Δυστυχώς δεν ήξερε αγγλικά αλλά με χειρονομίες του έδωσα να καταλάβει τι θέλω και αυτός, πάλι με χειρονομίες, μου έδωσε να καταλάβω που περίπου θα έβρισκα το συνεργείο. Πήρα το καρότσι και ξεκίνησα. Σταμάτησα ένα νεαρό ποδηλάτη, που ευτυχώς ήξερε καλά αγγλικά και μου έδωσε πιο ακριβείς πληροφορίες. Τελικά βρήκα το συνεργείο. Και οι δύο ποδηλάτες μου είχαν δώσει πολύ σωστές πληροφορίες. Και κάτι ακόμα. Η προθυμία και η ευγένειά τους με σκλάβωσαν.

Γύρισα στο διαμέρισμα, έχοντας λύσει το πρόβλημα και ξεκινήσαμε για τη σημερινή μας επίσκεψη, που δεν ήταν άλλο, από ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της πόλης. Το Κρεμλίνο.

Το Κρεμλίνο της Μόσχας (Московский Кремль,) αποτελεί το αρχαιότερο τμήμα της Ρωσικής πρωτεύουσας και συνάμα το ιστορικό της κέντρο. Συχνά αναφέρεται και μόνο ως Κρεμλίνο, που όμως απλά είναι η Ρωσική λέξη για το «φρούριο» ή «κάστρο». Το Κρεμλίνο της Μόσχας αποτελούνταν αρχικά από ένα μεσαιωνικό κάστρο, που εξελίχθηκε στα τέλη του 15ου αιώνα σε μορφή Ακροπόλεως. Αρχιτεκτονικό χαρακτηριστικό αποτελεί το εξωτερικό τείχος και το οχυρωματικό συγκρότημα με τους 20 πύργους, που παρά την ανέγερσή του στο μεγαλύτερο βαθμό στα χρόνια 1485 με 1499, συντηρείται μέχρι σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση. Η οχύρωση αυτή αποτέλεσε πρότυπο και για τη δημιουργία άλλων Κρεμλίνων σε Ρωσικές πόλεις.

Πριν τη μεταφορά το 1712 της Ρωσικής πρωτεύουσας από τη Μόσχα στην Αγία Πετρούπολη, το Κρεμλίνο της Μόσχας αποτελούσε την έδρα των Τσάρων (πριν το 1547 των Μεγάλων Πριγκίπων της Μοσχοβίας). Αλλά και μετά το 1712 συνέχιζε να είναι το πνευματικό και κοινωνικό κέντρο των Μοσχοβιτών. Το 1918 θα ξαναγίνει έδρα της κρατικής εξουσίας, μια ιδιότητα που διατηρεί και σήμερα, ως έδρα του Προέδρου της Ρωσίας.

Το αρχιτεκτονικό σύνολο του Κρεμλίνου της Μόσχας, που πέρα από τα οχυρωματικά έργα περιλαμβάνει και διάφορα κοσμικά και εκκλησιαστικά κτίρια διαφόρων εποχών, διαθέτει επίσης έναν μουσειακό χώρο και βρίσκεται από το 1990 στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Τα Ιερά κτίρια συγκεντρώνονται γύρω από την Πλατεία των Καθεδρικών και είναι:

Ο Καθεδρικός Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου (Успенский собор), ο αρχαιότερος των τριών καθεδρικών ναών που απαρτίζουν την Πλατεία των Καθεδρικών. Έργο του Ιταλού αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Φιοραβάντι, που ολοκληρώθηκε το 1479.

Ο Καθεδρικός Ναός του Αρχαγγέλου (Архангельский собор) βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά της Πλατείας των Καθεδρικών και χτίστηκε στα χρόνια 1505 με 1508 από τον επίσης Ιταλό αρχιτέκτονα Αλοΐζιο το Νεώτερο

Ο Καθεδρικός Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (Благовещенский собор) βρίσκεται στην νοτιοδυτική πλευρά της Πλατείας των Καθεδρικών, δίπλα από το Μεγάλο Ανάκτορο. Κτίστηκε μεταξύ 1484 και 1489 από Ρώσους τεχνίτες της πόλης Πσκοφ.

Ο Ναός της Κατάθεσης της Τιμίας Εσθήτας της Παναγίας Θεοτόκου (Церковь Положения ризы Пресвятой Богородицы) είναι ο μικρότερος των ναών στην Πλατεία των Καθεδρικών. Βρίσκεται στα δυτικά αυτής και δίπλα από το Πολυεδρικό Ανάκτορο. Χτίστηκε κατά τα έτη 1484-1485 από Ρώσους τεχνίτες της πόλης Πσκοφ.

Το Καμπαναριό του Ιβάν του Μεγάλου (Колокольня Ивана Великого) κλείνει την ανατολική πλευρά της Πλατείας των Καθεδρικών και συνάμα την χωρίζει από την Πλατεία του Ιβάν. Με 81 μέτρα είναι το πιο ψηλό κτίσμα στο συγκρότημα του Κρεμλίνου. Ως σήμερα εξυπηρετεί τις ανάγκες των καθεδρικών ναών του Κρεμλίνου, καθώς οι ίδιοι δεν έχουν δικά τους καμπαναριά. Τη σημερινή μορφή του την απέκτησε σε μεγάλο βαθμό στις αρχές του 16^ου αι.

Καθεδρικός ναός Verkhospassky (Верхоспасский собор). 

Όσον αφορά τα κοσμικά κτίρια τα κυριότερα είναι:

Το Μεγάλο Ανάκτορο του Κρεμλίνου (Большой Кремлёвский дворец),

το Πατριαρχικό Ανάκτορο (Патриарший дворец) με το ναό των 12 Αποστόλων, το Ανάκτορο της Γερουσίας (Сенатский дворец),

το Οπλοστάσιο (Арсенал) κ.ά.

Μνημεία

Το Κανόνι του Τσάρου (Царь-пушка) που βρίσκεται στην Πλατεία του Ιβάν, είναι το πιο γνωστό ρωσικό προϊόν χύτευσης του 16ου αιώνα. Δημιουργός του ήταν το 1586 ο Ρώσος Αντρέι Τσόχοφ που κατασκεύασε το τεράστιο για την εποχή κανόνι και το στόλισε εξωτερικά με διακοσμητικά σχέδια και την εικόνα του έφιππου τσάρου Φιοντόρ Α'. Αρχικά είχε τοποθετηθεί στην Κόκκινη Πλατεία για την άμυνα του Κρεμλίνου και τον εκφοβισμό των εχθρών. Το 1706 μεταφέρθηκε μπροστά από το Οπλοστάσιο του Κρεμλίνου και από το 1960 και μετά βρίσκεται στην τωρινή του θέση. Με μια εσωτερική διάμετρο 890 χιλιοστών και βάρος 39 τόνων, είναι ένα από τα μεγαλύτερα κανόνια του κόσμου, που όμως ποτέ δεν τέθηκε σε λειτουργία. Η βάση του και τα παρακείμενα βόλια είναι μόνο διακοσμητικού χαρακτήρα και κατασκευάστηκαν τον 19ο αιώνα.

Άλλο ένα ιδιαίτερο ρωσικό προϊόν χύτευσης αποτελεί η Καμπάνα του Τσάρου (Царь-колокол). Έχει ύψος 6,14 μέτρα και βρίσκεται επίσης στην Πλατεία του Ιβάν, στη γωνία με την οδό Μποροβίτσκι. Όπως και το Κανόνι του Τσάρου, έτσι και η καμπάνα αυτή δεν τέθηκε ποτέ σε λειτουργία. Κατασκευάστηκε μεταξύ 1734 και 1737 από τον Ρώσο Ιβάν Ματόριν και μετά το θάνατό του το 1735 εν συνεχεία από τον υιό του Μιχαήλ. Για την κατασκευή της ανοίχτηκε λάκκος χύτευσης βάθους 10 μέτρων (κοντά στο σημείο που βρίσκεται και σήμερα η καμπάνα) και χρησιμοποιήθηκαν πάνω από 200.000 κιλά μετάλλου, μεγάλο μέρος όμως του οποίου προερχόταν από μια παλαιότερη καμπάνα που κατέπεσε από ένα ειδικά φτιαγμένο ξύλινο καμπαναριό στην πυρκαγιά του 1701. Το χύσιμο της καμπάνας προξένησε πολλές δυσκολίες και ευτύχησε μόλις με τη δεύτερη προσπάθεια. Πριν όμως προλάβει να τοποθετηθεί στη θέση της, ξέσπασε το 1737 ξανά μεγάλη πυρκαγιά, κατά την οποία κάηκαν και οι ξύλινες κατασκευές που θα σήκωναν την καμπάνα. Τα φλεγόμενα κομμάτια αυτών των κατασκευών έπεσαν στον λάκκο χύτευσης όπου βρίσκονταν η καμπάνα, με αποτέλεσμα αυτή να υπερθερμανθεί.

Στις προσπάθειες κατάσβεσης της πυρκαγιάς, έπεσε κρύο νερό πάνω στην καυτή καμπάνα και έτσι από την απότομη αλλαγή θερμοκρασίας δημιουργήθηκαν πολλές ρωγμές και ένα κομμάτι μετάλλου αποκολλήθηκε. Μέχρι και σήμερα αυτό το κομμάτι είναι τοποθετημένο δίπλα από την καμπάνα.

Μετά την καταστροφική αυτή πυρκαγιά, η καμπάνα έπεσε σε αφάνεια, ώσπου το 1836 ανασύρθηκε με πολλές δυσκολίες από το λάκκο χύτευσης και στήθηκε στο σημερινό της σημείο. Από τότε είναι από τα πιο διάσημα μνημεία του Κρεμλίνου. Εκτός από τις τεράστιες διαστάσεις, εντυπωσιάζουν και τα διακοσμητικά σχέδια στην επιφάνειά της, μεταξύ άλλων και με τα πορτρέτα της τσαρίνας Άννας και του τσάρου Αλέξιου.(Όλες οι πληροφορίες από την Wikipedia).

 

Πήραμε τα εισιτήριά μας και μέσα από τον Πύργο Kutafiya και από εκεί τον Πύργο της Αγίας Τριάδας περάσαμε τα τείχη και βρεθήκαμε στο εσωτερικό του Κρεμλίνου. Κήποι, παλάτια και τρούλοι είναι η χαρακτηριστική εικόνα του.

Μέσα από μια στοά στη βάση του Πατριαρχικού Ανακτόρου, βρεθήκαμε στην εντυπωσιακή Πλατεία των Καθεδρικών.

Δεξιά μας ο Ναός της Κοίμησης, και αριστερά το Καμπαναριό του Ιβάν. Στην άλλη άκρη της πλατείας, δεξιά ο Ναός του Ευαγγελισμού 

και αριστερά αυτός του Αρχαγγέλου. Στην πλατεία βλέπουν ακόμα ο Ναός της Κατάθεσης της Τιμίας Εσθήτας της Παναγίας Θεοτόκου και το Μεγάλο Ανάκτορο.

Μπήκαμε στους ναούς, που είναι κατάγραφοι με τοιχογραφίες.

Τοιχογραφίες παντού. Μόνο που παντού δεν επιτρέπονταν οι φωτογραφίες,

όχι πως δεν έβγαλα λίγες στη ζούλα.

Μετά τους Ναούς και τα άλλα κτίρια στην πλατεία των Καθεδρικών είδαμε το κανόνι

και την καμπάνα και κάτσαμε λίγο στο πάρκο να ξεκουραστούμε.

Ήταν απόγευμα πια σαν βγήκαμε από το Κρεμλίνο. Βρήκαμε κάπου να τσιμπήσουμε και γυρίσαμε νωρίς στο διαμέρισμά μας.

 

Για το Σάββατο, προτελευταία μέρα στη Μόσχα, ο Νίκος πρότεινε και κανόνισε κρουαζιέρα 2,5 ωρών στον Μόσχοβα με φαγητό. Ξεκούραστη βόλτα και εικόνες της πόλης από άλλη οπτική γωνία. Τι άλλο θέλαμε;

Πήραμε την Αρμπάτ προς το ποτάμι

και φτάσαμε στο Υπουργείο των Εξωτερικών της Ρωσίας (Министерство иностранных дел России), μια από τις «7 αδελφές» του Στάλιν, και συνεχίσαμε στην Γέφυρα Borodinskiy (Бородинский мост), που φτιάχτηκε μεταξύ 1911 και 1912 στη θέση παλιότερης, ανακατασκευάστηκε το 1952-1953 και πάλι το 1999-2001.

Η θέα από εκεί είναι πολύ όμορφη με εντυπωσιακά κτίρια παντού.

Μπροστά,

πίσω,

δεξιά,

αριστερά.

Βγήκαμε στο πάρκο δίπλα στην Πλατεία της Ευρώπης (Площадь Европы 2001-2002),

που έχει το σιντριβάνι με το γλυπτό « Η Αρπαγή της Ευρώπης» (Скульптура «Похищение Европы») του Βέλγου γλύπτη Olivier Strebel, τις 48 Ευρωπαϊκές σημαίες και την πρόσοψη του σιδηροδρομικού σταθμού Kiyevsky (Киевский вокзал).

Υποτίθεται πως εκεί ήταν το ραντεβού μας με τους υπόλοιπους. Έλα όμως που είχε γίνει παρανόηση.

Περιμέναμε και χαζεύαμε γύρω μας και όσα συνέβαιναν, όπως το συσσίτιο για τους άστεγούς (ξεχωριστή δημοσίευση εδώ)

Κάποια στιγμή τηλεφωνηθήκαμε και με τα πολλά ήρθε ο Νίκος να μας πάρει.

Το ραντεβού ήταν έξω από το πάλαι ποτέ ξενοδοχείο Ukraina (Гостиница Украина), σήμερα το 5 αστέρων Radisson Collection Hotel, άλλη μια από τις «7 αδελφές». Το ξενοδοχείο βρίσκεται σε μια καμπή του ποταμού, εκεί που είναι η γέφυρα Novoarbatsky (Новоарбатский мост)

και ακριβώς απέναντι από τη Βουλή και έδρα της κυβέρνησης (Дом Правительства Российской Федерации), δηλαδή το Λευκό Οίκο της Μόσχας, που βρίσκεται στη βόρεια όχθη του ποταμού. 

Στην προβλήτα έξω από το ξενοδοχείο έστεκαν τα καραβάκια της εταιρείας που είχαμε κλείσει για την κρουαζιέρα. Μπήκαμε, τακτοποιηθήκαμε, παραγγείλαμε και μέχρι να έρθει το φαγητό ξεκινήσαμε.

Πάμε ανατολικά προς το ιστορικό κέντρο της πόλης.

Περνώντας κάτω από τους λόφους των Σπουργιτιών (Воробьевы Горы), παλιότερα λόφοι Lenin (Ле́нинские го́ры), είδαμε κόσμο με μαγιό να κάνει ηλιοθεραπεία στην όχθη του ποταμού. Ό, τι λείπει στον καθένα!

Περάσαμε κάτω από το μνημείο για τον Πέτρο τον μεγάλο,

το Ναό του Σωτήρα και τη γέφυρα του Πατριάρχη,

ώσπου φάνηκε η Κόκκινη Πλατεία

και στο βάθος άλλη μια από τις «7 αδελφές», αυτή που είχαμε δει από το ταξί δύο μέρες πριν, φεύγοντας από την πλατεία των θεάτρων.

Περάσαμε κάτω από τα κόκκινα τείχη του Κρεμλίνου

και το ναό του Αγ. Βασιλείου και λίγο μετά το πλοίο έκανε αναστροφή. Απομεσήμερο φτάσαμε στο τέρμα και κατεβήκαμε.

Ήταν μια πολύ όμορφη βόλτα και κυρίως ξεκούραστη. Το φαγητό ήταν εξαιρετικό και γενικά άξιζε τα λεφτά της. 

Ο Νίκος είχε εκεί κοντά το αυτοκίνητο και προσφέρθηκε να μας πάει μέχρι το διαμέρισμά μας. Ήρθε μαζί και η Μαριάννα, που ήθελε να το δει και να κάτσει μαζί με τη μαμά της, μιας και εγώ σκόπευα να φύγω και πάλι. 

Σκόπευα να πάω για «ΜΕΤΡΟτσαρκα».

Ήθελα να δω με τα μάτια μου κάποιους από τους μυθικούς σταθμούς του Μοσχοβίτικου ΜΕΤΡΟ. Και έτσι έγινε. Σχεδόν 2,5 ώρες στα βάθη της γης θαύμαζα έργα τέχνης στη σπουδαιότερη υπόγεια γκαλερί του κόσμου (ξεχωριστή δημοσίευση για τους σταθμούς του ΜΕΤΡΟ της Μόσχας εδώ)  

Γυρνώντας, στην υπόγεια διάβαση της πλατείας Arbatskaya (Арбатская площадь)

μια ροκ μπάντα έπαιζε

 

και ήταν πολύ καλή.

Βγαίνοντας στην Αρμπάτ μια ηλικιωμένη κυρία έπαιζε ένα έγχορδο λαϊκό όργανο (Domra-домра)

μελωδίες λαϊκές.

Το βράδυ είχαμε κανονίσει όλοι μαζί μια βόλτα και φαΐ στην Αρμπάτ. Ήταν μαζί και ο Νίκος με δύο συναδέλφισσες του από το Προξενείο. Μόνο τα κορίτσια δεν ήταν μαζί μας, μιας και προτίμησαν νυχτερινή βόλτα στην Κόκκινη Πλατεία.

Έτσι τελείωσε το Σάββατο με ωραία παρέα, νόστιμο φαΐ και μπύρα (μέτρια θάλεγα).

Η επομένη θα ήταν η τελευταία μέρα στη Μόσχα και είχαμε αποφασίσει να τη βγάλουμε χαλαροί. Άλλωστε είχαμε μαζέψει αρκετή κούραση από τις προηγούμενες μέρες.

Ξημέρωσε η Κυριακή, η τελευταία μέρα στην πόλη. Γύρω στα μεσάνυχτα θα φεύγαμε για το αεροδρόμιο. Μέχρι τότε όμως είχαμε όλη τη μέρα μπροστά μας να την περάσουμε χαλαρά και να ετοιμαστούμε για την επιστροφή μας. 

Το πρωί κάναμε μια βόλτα στην Αρμπάτ και κάτσαμε κάπου για καφέ. 

Το μαγαζί ήταν γεμάτο με βάζα Κόμποτ (Компот), ένα μη αλκοολούχο ποτό από φρούτα, που καταναλώνεται πολύ σε χώρες της Κεντρικής και κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης. 

Προς το μεσημέρι ήρθε ο Νίκος να μας πάρει να πάμε για φαΐ. 

Πήγαμε στο «Πίττα & σουβλάκι» (Пита&Сувлаки), ένα ελληνικό (γενικά στα ταξίδια μου δεν πάω σε ελληνικά εστιατόρια. Δεν είναι κάτι που μου λείπει, αλλά ήταν η παρέα), που ήταν πολύ καλό και είχε πολύ κόσμο, ρώσους και έλληνες, που μένουν στη Μόσχα, όπως ο έλληνας πρόξενος και κάποιοι υπάλληλοι του προξενείου.

Το μαγαζί είναι δίπλα σε μια ανισόπεδη διάβαση με πολύ κίνηση. Τα φανάρια εκεί έχουν αντίστροφη μέτρηση.

Είδα των πεζών, που όταν άναψε κόκκινο άρχισε η μέτρηση από τα 180΄΄ (!!!). Απελπισία να περιμένεις 3 ολόκληρα λεπτά. Εμείς ευτυχώς δεν χρειάστηκε. 

Με το αυτοκίνητο πήγαμε στο Λόφο των Σπουργιτιών (Воробьевы Горы), 

όπου βρίσκεται το Κρατικό Πανεπιστήμιο M.V.Lomonosov (Московский Государственный Университет им. М.В. Ломоносова), άλλη μια από τις «7 αδερφές». Εκεί σε ένα μπαλκόνι σταθήκαμε ώρα πολλή, να χαζέψουμε αυτά που συμβαίναν γύρω μας

και να θαυμάσουμε τη θέα της πόλης από εκεί ψηλά.

Μια συγκέντρωση μοτοσικλετιστών είχε γεμίσει το τόπο με μοτοσικλέτες,

μερικές πολύ περίεργες.

Ανάμεσά τους μια με καλάθι, στρατιωτικού τύπου, γεμάτη όπλα, κάποια βαρέως τύπου (!!!!).

Κάτσαμε αρκετή ώρα μέχρι που ο ήλιος άρχισε να πέφτει και να βάφει με τα όμορφα χρώματα τις εικόνες γύρω μας. 

Το συγκρότημα των ουρανοξυστών λουσμένο στο φως του ηλιοβασιλέματος ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα και όμορφη εικόνα. 

Βραδάκι πια γυρίσαμε στο διαμέρισμά μας για να μαζέψουμε τα πράγματά μας και να ετοιμαστούμε για να φύγουμε. 

Γύρω στα μεσάνυχτα ήρθε το ταξί που είχαμε κλείσει. 

Περίπου στις 4 το πρωί της πρώτης μέρας του Αυγούστου απογειωθήκαμε, στις 7 φτάσαμε στον Βενιζέλο και στις 8.30 μπήκαμε στο σπίτι μας. Ένα ακόμα ταξίδι έφτασε στο τέλος του. Είμασταν άϋπνοι και πολύ κουρασμένοι και η κούραση δεν με άφηνε ούτε να το αξιολογήσω, ούτε να σκεφτώ κάτι γι αυτό και έτσι πέσαμε για ύπνο. Με το καλό να ξυπνήσουμε, να αποφορτιστεί το μυαλό από τις εικόνες και τις εντυπώσεις και θα κάνει την αξιολόγηση και αυτού του ταξιδιού. 

Επίλογος 

Το ταξίδι στη Μόσχα ήταν ένα όνειρο που είχα από τα νιάτα μου. Η Μόσχα όχι μόνο δεν με απογοήτεψε, όχι μόνο δεν ήταν κατώτερη των προσδοκιών μου, αλλά ήταν μια πόλη που λάτρεψα. Μια πόλη με ευγενέστατους και φιλόξενους κατοίκους, μια πόλη σύγχρονη, αλλά ταυτόχρονα και «παραδοσιακά ΡΩΣΙΚΗ». Η τόσο χαρακτηριστική ρώσικη αρχιτεκτονική είναι πανταχού παρούσα. Κάτι άλλο, που με εξέπληξε ευχάριστα είναι πως η πόλη αυτή δεν έστειλε στο πυρ το εξώτερο το πρόσφατο σοβιετικό-σοσιαλιστικό παρελθόν της, όπως έχουμε δει σε άλλες χώρες και πόλεις, που έχουμε επισκεφτεί. 

Ένα άλλο χαρακτηριστικό, που το έχουμε δει σε όσες πρωτεύουσες, πρώην σοβιετικές-σοσιαλιστικές έχουμε πάει, είναι τα πολλά και τεράστια πάρκα. Έτσι και εδώ. Και αυτό το χαρακτηριστικό δίνει μια άλλη ποιότητα ζωής στους κατοίκους αυτών των πόλεων, που εν πολλοίς λείπει από πόλεις και χώρες σαν τη δική μας. 

Τέλος, η γενική εικόνα της είναι αυτή μιας μεγάλης πόλης. Μεγάλης, όσον αφορά τον πληθυσμό και την έκταση, αλλά και όσον αφορά τη σημασία της σαν πρωτεύουσα μιας αυτοκρατορίας κάποτε , μιας αχανούς χώρας τότε και σήμερα. 

Υπάρχουν όμως και τα αρνητικά. Το βασικότερο που βιώσαμε, όπως και σε άλλες πρώην σοβιετικές-σοσιαλιστικές πόλεις έχουμε πάει, ήταν η έλλειψη υποδομών στην πρόσβαση για άτομα με προβλήματα κίνησης. Είναι χαρακτηριστικό πως στο μετρό δεν μπορεί να κατέβει αναπηρικό αμαξίδιο, τουλάχιστον στους περισσότερους μεγάλους, κεντρικούς σταθμούς. Υπάρχουν προσπάθειες να λύσουν όσο γίνεται το θέμα με ράμπες στα πεζοδρόμια, που κατασκευάζονται σήμερα. Οι υπόγειες, όμως διαβάσεις, που είναι οι μόνες στους μεγάλους δρόμους, είναι απρόσιτες. Ελπίζουμε στο μέλλον σε λύσεις και αυτών των προβλημάτων. 

Φεύγοντας αφήσαμε πολλά που δεν είδαμε και ελπίζουμε να ξαναβρεθούμε κάποια μέρα στην αγαπημένη αυτή πόλη. 

Και σε άλλα με υγεία!

 

θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλιά σας