Γιάννινα, οι θησαυροί του Ιτς Καλέ!

(συνέχεια από Στο Μουσείο-τελευταίες εικόνες!)

 22 Οκτωβρίου 2021

 

 

Ήταν το μακρινό 1978 που η Σοφία πέρασε στη Φιλοσοφική του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και προς το τέλος της ίδιας χρονιάς πήγα κι εγώ για πρώτη φορά στην υπέροχη αυτή πόλη της Ηπείρου. Η πόλη αυτή έχει τις ιδιαιτερότητές της. Είναι μια από τις δύο παραλίμνιες πόλεις της Ελλάδας (η άλλη είναι η Καστοριά), έχει ένα από τα δύο κατοικημένα λιμναία νησιά της χώρας (το άλλο είναι ο Άγιος Αχίλλειος στη Μικρή Πρέσπα) και αν και έχει κάστρο, όπως πολλές ελληνικές πόλεις,

είναι από τις λίγες, που αυτό κατοικείται. Αυτά και άλλα πολλά την έκαναν γοητευτική, σχεδόν από την αρχή και όσο πέρναγαν τα χρόνια και τη γνώριζα καλύτερα τόσο έλεγα πως θα μπορούσα να ζήσω σε αυτή την πόλη αν…... Ένα μεγάλο μειονέκτημα έχει αυτή η πόλη. Πολύ υγρασία.

Οι επισκέψεις μας στα Γιάννινα ή Γιάννενα συνεχίστηκαν, αραιά και που πια και μετά που η Σοφία πήρε το πτυχίο της. Πέρναγαν τα χρόνια και οι επισκέψεις αραίωναν με αποτέλεσμα από την τελευταία μας επίσκεψη να έχουν περάσει 12 ολόκληρα χρόνια.

Έτσι όταν σχεδιάζαμε το ταξίδι στα Τζουμέρκα βάλαμε και μια μικρή βόλτα στην πρωτεύουσα της Ηπείρου. Και παρά τις αναποδιές και τις αλλαγές, τώρα που ήμασταν στην περιοχή το κάναμε. Άλλωστε τα Τζουμέρκα είναι κυρίως στο νομό Ιωαννίνων και ο ξενώνας μας ήταν κάτι λιγότερο από 30χμ από αυτήν.

Μπήκαμε στην πόλη και ακολουθώντας τον κεντρικό της δρόμο φτάσαμε στο κάστρο και από εκεί στη λίμνη όπου κάναμε δεξιά

και από την είσοδο της λίμνης μπήκαμε στο κάστρο

και φτάσαμε μπροστά στην πύλη του Ιτς Καλέ, όπου βρήκαμε να αφήσουμε το αυτοκίνητο. Σκοπός μας ήταν να επισκεφθούμε τα μουσεία και τον χώρο του Ιτς Καλέ. Πριν πολλά-πολλά χρόνια είχαμε πάει στο χώρο αυτό αλλά χωρίς να έχουμε δει τα μνημεία και τα μουσεία.

Το Κάστρο των Ιωαννίνων είναι η οχυρωμένη παλιά πόλη. Η σημερινή οχύρωση ανοικοδομήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τον Αλή Πασά στην ύστερη οθωμανική περίοδο, αλλά ενσωματώνει επίσης προϋπάρχουσες βυζαντινές κατασκευές.

Στο κάστρο υπάρχουν δύο υπερυψωμένα τμήματα, δύο Ακροπόλεις.

Η βορειοανατολική, όπου δεσπόζει το τζαμί Ασλάν Πασά, του 1618

και η νοτιοανατολική. Η δεύτερη  περισσότερο γνωστή με το οθωμανικό της όνομα «Ίτς Καλέ» που σημαίνει «εσωτερικό φρούριο», σχηματίζει ουσιαστικά ένα ξεχωριστό φρούριο μέσα στην παλιά πόλη.

Η ίδρυσή του αποδίδεται στην κατάληψη της πόλης από τον Βοημούνδο το 1082

εξ ου και ο μεγάλος κυκλικός πύργος στο κέντρο της ακρόπολης, είναι γνωστός ως Πύργος του Βοημούνδου. Εκεί οι πρόσφατες ανασκαφές έφεραν στο φως θεμέλια της ελληνιστικής εποχής. Στα Βυζαντινά χρόνια φαίνεται πως εκεί ήταν και οι κατοικίες των αρχόντων της πόλης. Υπό τον Αλή Πασά, το Ιτς Καλέ ξαναχτίστηκε και έγινε η κύρια κατοικία του ισχυρού ηγεμόνα. Εκεί έχτισε το παλάτι του (σαράι), ξεκινώντας το 1788.

Το Σαράϊ υπέστη ζημιές το 1821-22 και καταστράφηκε το 1870.

Μετά την απελευθέρωση το 1913 στο χώρο αυτόν φτιάχνεται το στρατιωτικό νοσοκομείο, που μετά τον Β΄Π.Π. ξαναφτιάχνεται για να χρησιμοποιηθεί σαν βασιλικό περίπτερο και τελικά από το 1995 στεγάζει το Βυζαντινό Μουσείο της πόλης.

Δίπλα στο μουσείο, στο ανατολικότερο και ψηλότερο τμήμα της ακρόπολης, βρίσκεται το Τζαμί Φετιγιέ

με τον τάφο του Αλή Πασά και μιας συζύγου του στα βορειοδυτικά, καλυμμένο από σιδερένιο πλέγμα. Το τζαμί αν και φτιάχτηκε τον 15^ο αι πήρε τη σημερινή του μορφή από τον Αλή Πασά στα τέλη του 18^ου αι.

Το κύριο σωζόμενο τμήμα του παλατιού του Αλή είναι το λεγόμενο Θησαυροφυλάκιο στα βόρεια, ένα τετράγωνο κτίριο αγνώστου χρήσης.. Το Θησαυροφυλάκιο αποκαταστάθηκε το 1989–90 και φιλοξενεί έκθεση για την ιστορία και τις μεθόδους αργυροχρυσοχοΐας

Άλλες σωζόμενες είναι τα μαγειρεία, που χρονολογούνται στις αρχές του 19ου αιώνα, τα οποία σήμερα χρησιμεύουν ως αναψυκτήριο, το μπαρουτοπωλείο και κάποιοι ακόμα σκόρπιοι στο χώρο.

Τέλος στον δυτικό προμαχώνα του Ιτς Καλέ στεγάζεται σήμερα το Μουσείο Αργυροτεχνίας. (πηγή πληροφοριών κυρίως εδώ)

Σήμερα το Ιτς Καλέ είναι ένας ενιαίος Αρχαιολογικός χώρος με μεγάλη επισκεψιμότητα.

Μπήκαμε κι εμείς στον μεγάλο χώρο,

αφήσαμε στα αριστερά το αναψυκτήριο,

στα δεξιά το Θησαυροφυλάκιο

και τα ερείπια του Σαραγιού και πήγαμε κατευθείαν μπροστά για να ξεκινήσουμε την επίσκεψή μας από το Βυζαντινό μουσείο.

Τα εκθέματα του μουσείου είναι κυρίως αυτά που αφορούν τη χριστιανική λατρεία

(εικόνες του Χριστού,

της Παναγίας,

Αγίων,

τέμπλα, ευαγγέλια), αλλά και αντικείμενα που δεν σχετίζονται με τη λατρεία

(πήλινα αντικείμενα καθημερινής χρήσης,

όπλα,

πίνακες που περιγράφουν ιστορικά γεγονότα).

Τα περισσότερα είναι έργα μεταβυζαντινά, κυρίως της μέσης και ύστερης οθωμανικής εποχής,

αν και υπάρχουν και κάποια παλαιότερα.

Τα λατρευτικά εκθέματα είναι βυζαντινής τεχνοτροπίας,

αν και βλέπουμε και κάποια λαϊκής τέχνης

ή μια εικόνα δυτικής τεχνοτροπίας.

Αφού περιηγηθήκαμε στο χώρο του μουσείου, θαυμάσαμε και φωτογραφίσαμε τα εκθέματα βγήκαμε.

Σειρά είχε μια επίσκεψη στο Φετιχιέ Τζαμί. Αν και παλαιότερο, τη σημερινή του μορφή οφείλει στον Αλή πασά, που το αναμόρφωσε το 1795, κάνοντάς το το κύριο τζαμί του σαραγιού του. Είναι ενδιαφέρον, αλλά όχι τόσο εντυπωσιακό, όσο θα περίμενε κανείς να έχει φτιάξει ένας ηγέτης σαν τον Αλή πασά.

Λιτή διακόσμηση από γυψοτεχνήματα και φρέσκο είναι τα κύρια στοιχεία, αν και φαίνεται να έχουν καταστραφεί αρκετά.

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι το Μιχράμπ, η Ιερή κόγχη που βλέπει προς τη Μέκκα και είναι όμορφα στολισμένη.

Στο χώρο του υπάρχει έκθεση με πληροφοριακό υλικό για τα Γιάννενα της Οθωμανικής εποχής, το κάστρο και τον Αλή πασά.

Έξω από το τζαμί είναι ο τάφος του Αλή πασά με το περίτεχνο κάγκελο.

Πίσω από το Βυζαντινό μουσείο είναι ένα πλάτωμα με κάποια κανόνια

και από εκεί η θέα στη λίμνη είναι πολύ όμορφη. 

Πήραμε τον κατήφορο προς τα δυτικά και φτάσαμε στον δυτικό προμαχώνα, όπου σήμερα βρίσκεται το Μουσείο Αργυροτεχνίας, που ανήκει στο δίκτυο θεματικών μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος του ομίλου Πειραιώς (ναι, της τράπεζας).

Το μουσείο χρησιμοποιεί μέρος του προμαχώνα και τις παλιές κουζίνες που υπήρχαν εκεί. Αποτελείται από δύο μέρη. Τη μόνιμη έκθεση και το τμήμα που χρησιμοποιείται για τις περιοδικές εκθέσεις.

Η μόνιμη έκθεση καλύπτει χρονικά κυρίως τη μεταβυζαντινή περίοδο, από τον 15^ο αι και μετά, χωρίς να λείπουν και αναφορές σε παλιότερες εποχές, μιας και η επεξεργασία του ασημιού δεν εφευρέθηκε τότε, αλλά πολύ παλιότερα. 

Το πρώτο κομμάτι της μόνιμης έκθεσης αφορά την ιστορία και την τεχνολογία της αργυροτεχνίας. Βλέπουμε διάφορα εργαλεία και τη χρήση τους,

καθώς και διάφορες τεχνικές, που χρησιμοποιούνται

για την κατασκευή των αντικειμένων.

Το δεύτερο κομμάτι της έκθεσης είναι και το πιο εντυπωσιακό με αντικείμενα κατασκευασμένα από τον 18^ο ως και τον 20^ο αι.

Ένα κομμάτι αφορά τα κοσμήματα της παραδοσιακής φορεσιάς,

ενώ ένα άλλο τον οπλισμό (μαχαίρια, πυροβόλα όπλα, αντικείμενα που σχετίζονται με τον οπλισμό κ.ά.).

Μαθαίνουμε ακόμα πως ο κυριότερος παραγγελιοδότης της αργυροβιοτεχνίας υπήρξε η εκκλησία.

Το τρίτο κομμάτι της έκθεσης παρέχει πληροφορίες για το κτίσμα που στεγάζει το μουσείο

και τις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν για την προσαρμογή του.

Όσον αφορά τις περιοδικές εκθέσεις, είχε δύο όταν πήγαμε. Ήμαστε στο 2021 και παρά τα προβλήματα με την πανδημία, έγιναν αρκετές εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης ανά την Ελλάδα.

Έτσι και εδώ είχε μια έκθεση με τίτλο «ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ ’21:ΗΠΕΙΡΟΣ».

Εκθέματα από την τότε καθημερινότητα,

από τη διοίκηση του Αλή πασά,

από τον διαφωτισμό

και τη δράση της Φιλικής Εταιρείας.

Και μια προθήκη με προσωπικά αντικείμενα του Γρηγορίου Ε΄

Και η δεύτερη έκθεση είχε να κάνει με το ’21. Τίτλος της «ΚΕΝΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ».

Ο Σταμάτης Ζάννος κεντώντας, μεταφέρει στο πανί λεπτομέρειες από γκραβούρες του Γάλλου Louis Dupré (1789-1837), που φιλοτεχνήθηκαν τα χρόνια λίγο πριν την επανάσταση.

Βγήκαμε από ατο μουσείο και ανηφορίσαμε για να επισκεφτούμε τον τελευταίο εκθεσιακό χώρο του Ίτς Καλέ, δηλαδή το Θησαυροφυλάκιο.

Άλλη μια δόση Αργυροχρυσοχοΐας σε αυτό το χώρο με πολύ ενδιαφέροντα εκθέματα, που όμως μιας και ο χώρος λειτουργεί από παλιά δεν έχει τη σύγχρονη αισθητική του προηγούμενου, χωρίς αυτό να το μειώνει στο παραμικρό.

Έργα εκκλησιαστικά,

αντικείμενα καθημερινής χρήσης

και κοσμήματα, αποτελούν τον κύριο όγκο των εκθεμάτων.

Υπάρχουν και κάποια εργαλεία για να συμπληρώσουν την έκθεση. 

Εκεί τελειώσαμε με την επίσκεψή μας στο Ίτς Καλέ και τους θησαυρούς του. Πριν φύγουμε να πω πως ο χώρος γενικά είναι αρκετά προσβάσιμος σε άτομα με κινητικά προβλήματα. Όσον αφορά τα μνημεία και τους εκθεσιακούς χώρους το Βυζαντινό και το Μουσείο Αργυροτεχνίας είναι προσβάσιμα, το Θησαυροφυλάκιο έχει 2-3 σκαλάκια στην είσοδο, που με κάποια βοήθεια αντιμετωπίζονται, ενώ το τζαμί δεν είναι προσβάσιμο. 

Βγήκαμε από το Ίτς Καλέ και ξεκινήσαμε για μια βόλτα και φαγητό δίπλα στη λίμνη.

Πριν βγούμε από το κάστρο

είδαμε δεξιά μας το παλιό Οθωμανικό λουτρό

και στο βάθος το Σουφαρί Σεράι, τη σχολή ιππικού του Αλή πασά, ένα εντυπωσιακό κτίριο των αρχών του 19^ου αι, που σήμερα στεγάζει τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.) - Ιστορικό Αρχείο Ηπείρου.

Βγήκαμε στη λίμνη και κινηθήκαμε αριστερά.

Αφήσαμε πίσω μας τα καραβάκια που πάνε στο νησάκι της λίμνης

και συνεχίσαμε για λίγο ακόμα.

Προσπεράσαμε κάποια από τα γλυπτά (Χρήστος Λάμπρου και Διονύσης Γερολυμάτος) από το 1^ο συμπόσιο γλυπτικής που έγινε στην πόλη το 1996.

Η θέα προς τα βουνά και το νησάκι ανεπανάληπτη. Είναι μαγευτική αυτή η πόλη!

Κάπου εκεί, με αυτή την υπέροχη θέα κάτσαμε να φάμε μιας και το μεσημέρι είχε προχωρήσει για τα καλά. Εκεί, χορτάτοι τελειώσαμε την επίσκεψή μας στα αγαπημένα Γιάννινα. Είχαμε όμως δρόμο μέχρι τον επόμενο προορισμό μας.

Βραδάκι. φτάσαμε στη Λάρισα, βρήκαμε το δωμάτιο που είχαμε κλείσει και τηλεφωνήσαμε στους φίλους μας, τον Δ. και τη Χρ. πως  φτάσαμε. Ήρθαν τα είπαμε, φάγαμε κάτι για βράδυ και ξαπλώσαμε να κοιμηθούμε. Την επομένη είχαμε πολλά να δούμε και εδώ.

Καληνύχτα!

(το ταξίδι συνεχίζεται )

θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σας