Ίσις, Όσιρις και Ηρώδης ο Αττικός!

Ιερό των Αιγυπτίων Θεών στη Νέα Μάκρη (Μπρεξίζα)

10 Μαρτίου 2018

Ο Δυτικός Πυλώνας

Ανοιξιάτικο το δεύτερο Σαββατοκύριακο του Μαρτίου. Ένα Σαββατοκύριακο στα τέλη ενός χειμώνα, που δεν «ήταν χειμώνας». Είχαμε καιρό να κάνουμε καμιά βόλτα και το αποφασίσαμε. Κάπου κοντά, κατά προτίμηση θάλασσα, να φάμε κανένα ψαράκι και να δούμε και τίποτα, που δεν έχουμε δει μέχρι τα τώρα. Ψάχνοντας και έχοντας κατά νου διάφορα ταξιδιωτικά καταλήξαμε. Μπρεξίζα! Όταν το είπα στη Σοφία, με κοίταξε σα να έβλεπε τρελό (συνηθισμένη αντίδραση σε παρόμοιες περιπτώσεις, μέχρι να δοθούν διευκρινήσεις) και ακολούθησε ένας διάλογος, κάπως έτσι:

-Τι είναι αυτό;

-Εκεί που θα πάμε σήμερα.

-Σε ποια γλώσσα;

-Εδώ στην Αττική είναι. Στη Νέα Μάκρη.

-Και τι θα δούμε εκεί;

-Το Ιερό των Αιγυπτίων Θεών.

-Και μετά ψαράκι;

-Ό,τι θέλεις!

Φύγαμε λίγο πριν το μεσημέρι και με τη βοήθεια πινακίδων μέσα στη Νέα Μάκρη και τις οδηγίες κάποιου ντόπιου, φτάσαμε γύρω στη μία (ο χώρος κλείνει στις τρεις).

Η φύση και ο Νότιος Ευβοϊκός στα καλύτερά τους. Ένα ελαφρύ αεράκι έκανε το μπουφανάκι απαραίτητο.

Το εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής

με το εικονοστάσι στην άμμο

και το ρέμα που χύνεται στη θάλασσα, είναι το σημείο που ψάχναμε και βρίσκεται λίγο μετά τη Νέα Μάκρη στην κατεύθυνση προς τον Μαραθώνα. Έξω από την εκκλησία αφήσαμε το αυτοκίνητο και μπήκαμε στον αρχαιολογικό χώρο που είναι ακριβώς δίπλα.

Ο χώρος γενικά είναι πολύ ενδιαφέρων.

Νερά (Μικρό Έλος, το λένε άλλωστε), καλαμιές, δέντρα και τα ερείπια ενός ιερού με πεντέμισι (το ένα μόνο τα πόδια) αντίγραφα αιγυπτιακών αγαλμάτων (τα πρωτότυπα βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Μαραθώνα, που το είχαμε επισκεφτεί μερικά χρόνια πριν http://disaki.blogspot.gr/2011/01/blog-post_16.html). Όλα υπερμεγέθη. Τρία ανδρικών μορφών φαραωνικού τύπου και δύο (και μισό) της Ίσιδας, με την μορφή Ελληνίδων Θεών (Δήμητρα, Αφροδίτη).

Στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού βρήκα αρκετές πληροφορίες για τον χώρο και τις παραθέτω αυτούσιες:

Οι αρχαιότητες στην περιοχή του Μικρού Έλους της Μπρεξίζας είχαν επισημανθεί από παλαιούς περιηγητές, οι οποίοι αναφέρουν την θέση με το όνομα Νησί. Σε σχέδιο του Γάλλου πρόξενου στην Αθήνα L.S. Fauvel αποτυπώθηκαν το 1792 τα αρχαία ερείπια πάνω σε μία νησίδα απομονωμένη από τη στεριά με διώρυγα. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν εκτεταμένο συγκρότημα ιερού αφιερωμένου σε Αιγύπτιους θεούς και πολυτελούς λουτρού (βαλανείου), καθώς και τη μεγάλη ελλειψοειδή δεξαμενή νοτιότερα. Το έργο της ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Γ΄ Κ.Π.Σ.). 

Το συγκρότημα ίδρυσε ο Ηρώδης Αττικός στη νότια πλευρά του κάμπου του Μαραθώνος, στο Μικρό Έλος, επάνω σε μικρό έξαρμα στο κέντρο του έλους, περίπου το 160μ.Χ. Ο μεγάλος ρήτορας και σοφιστής επέλεξε τον Μαραθώνα για την ίδρυση του ιερού γιατί ήταν ο τόπος καταγωγής και διαμονής του. Πιθανόν το συγκρότημα να βρισκόταν μέσα στα όρια του κτήματος που κατείχε στην περιοχή. Προφανώς πρόκειται για το «ιερό του Κανώπου», όπως το αναφέρει ο Φιλόστρατος (2ος – 3ος αι. μ.Χ.), συγγραφέας της βιογραφίας του Ηρώδη. Φαίνεται ότι για την ίδρυσή του ο Ηρώδης μιμήθηκε τον αυτοκράτορα Αδριανό, ο οποίος είχε ανεγείρει Σαραπείο σε τεχνητή νησίδα στην έπαυλή του στο Tivoli, έξω από τη Ρώμη, αντιγράφοντας το Σαραπείο που βρισκόταν στην πόλη Κάνωπο, στο Δέλτα του Νείλου.

Αποτελείται από ένα ορθογώνιο χώρο του κυρίως ιερού στα δυτικά και από ένα μικρότερο της εισόδου στα ανατολικά. Το κυρίως ιερό περικλείει ορθογώνιος περίβολος (60,50x64,60 μ.) με τέσσερις εισόδους, μια στο μέσον κάθε πλευράς.

Ο Νότιος Πυλώνας

Οι είσοδοι, που μιμούνται αιγυπτιακούς πυλώνες,

Ο Δυτικός Πυλώνας

σχηματίζονται από δύο ορθογώνιους πύργους, ανάμεσα στους οποίους διατηρούνται

Ο Νότιος Πυλώνας

μαρμάρινες βαθμίδες και το κατώφλι.

Ο Νότιος Πυλώνας από την εξωτερική πλευρά

Στην εξωτερική και εσωτερική όψη κάθε πυλώνα,

Ο Βόρειος Πυλώνας

το άνοιγμα πλαισιωνόταν από ζεύγος αγαλμάτων σε υπερφυσικό μέγεθος, πάνω σε βάσεις.

Βόρειος Πυλώνας

Το ένα ήταν ανδρικό, στον τύπο των αγαλμάτων των Φαραώ, και το άλλο γυναικείο. Απεικονίζεται η θεά Ίσις σε διάφορους τύπους,

Η Ίσις στο Νότιο Πυλώνα

π.χ. ως Δήμητρα κρατώντας στάχυα

Η Ίσις στο Δυτικό Πυλώνα

ή ως Αφροδίτη κρατώντας τριαντάφυλλα. Σώζονται τρία ζεύγη αγαλμάτων, που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα,

Ο Ανατολικός Πυλώνας

καθώς και βάσεις. Αντίγραφα των αγαλμάτων έχουν τοποθετηθεί στις αντίστοιχες βάσεις τους.

Από τους τέσσερις πυλώνες πλακόστρωτες οδοί οδηγούν στο κέντρο του ιερού,

το οποίο καταλαμβάνει βαθμιδωτή κατασκευή, πάνω σε ορθογώνιο άνδηρο. Το άνδηρο περιβάλλεται από διάδρομο. Οι πλακόστρωτες οδοί καταλήγουν στην εξωτερική πλευρά του διαδρόμου, σε μία υπερυψωμένη κατασκευή-εξέδρα, όπου ανέβαινε κανείς με μια κλίμακα.

Δεξιά και αριστερά των εξεδρών υπάρχει από ένα δωμάτιο, πιθανώς βοηθητικό του ιερού. Σε δύο από τα δωμάτια βρέθηκε μαρμάρινο άγαλμα Ίσιδας, αιγυπτιάζουσα Σφίγγα, υπερμεγέθεις λύχνοι με ανάγλυφη παράσταση Σάραπι και Ίσιδας καθώς και μαρμάρινα γεράκια που συμβολίζουν τον θεό Ώρο.

Έξω από τον ανατολικό πυλώνα διαμορφώνεται μεγάλος αύλειος χώρος, προσιτός από μνημειώδες πρόπυλο στην ανατολική πλευρά, απέναντι από τον πυλώνα. Η αυλή περιβάλλεται στις τρεις πλευρές από στοά. Στα νότια ανοίγονται βοηθητικοί χώροι.

Το κέντρο της λατρείας φαίνεται ότι ήταν η βαθμιδωτή κατασκευή. Σύμφωνα με επιγραφή το ιερό ενδέχεται να ήταν αφιερωμένο στο Σάραπι, εξελληνισμένη μορφή του αιγυπτιακού θεού Όσιρι. Κυρίαρχη θέση έχει η Ίσιδα, σύντροφος του Όσιρι, ενώ συλλατρευόταν ο γυιός τους Ώρος. Η λατρεία των αιγυπτιακών θεοτήτων υιοθετήθηκε σταδιακά στον ελληνικό χώρο από τις τελευταίες δεκαετίες του 4ου αι.π.Χ. και κέρδιζε συνεχώς έδαφος. (http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=19842)

Τελειώνοντας από τον Αρχαιολογικό χώρο, κάναμε μια βόλτα για φωτογραφίες

στην παραλία

και την εκκλησία, πήραμε το αυτοκίνητο  και πήγαμε στην παραλία της Νέας Μάκρης. Είχε πολύ κόσμο και δυσκολευτήκαμε λίγο μέχρι να βρούμε να παρκάρουμε. Κάτσαμε σε μια παραλιακή ψαροταβέρνα και απολαύσαμε ψαράκι και θαλασσινή θέα.

Σε ένα καφέ, πάλι δίπλα στη θάλασσα, κάτσαμε για τον απογευματινό μας καφέ και λίγο πριν το σούρουπο γυρίσαμε στο σπίτι μας ακολουθώντας τη διαδρομή μέσω Πεντέλη, Διονύσου, Εκάλης και Κηφισιάς.

Καλώς μας ήρθες Άνοιξη!