Γαλαξίδι, της ναυτοσύνης!

Τρεις ανοιξιάτικες μέρες στη Φωκίδα, μέρος 2^ο

(συνέχεια από Τριζόνια, μια στάλα ομορφιάς στον Κορινθιακό!)

 

18-19 Απριλίου 2023

 

Το Γαλαξίδι βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του Κορινθιακού κόλπου, περίπου 70χμ ανατολικά της Ναυπάκτου και περίπου 30χμ νότια της Άμφισσας, στη δυτική πλευρά του κόλπου της Ιτέας.

Η περιοχή χαρακτηρίζεται από συνεχή παρουσία με σημαντικά ευρήματα ήδη από τη Πρωτοελλαδική περίοδο. Κατά την περίοδο της αρχαιότητας, κατοικήθηκε από τους Οζολούς ή Εσπέριους Λοκρούς τον 8ο αιώνα π.Χ. Στη συγκεκριμένη θέση υπήρχε η αρχαία πόλη Χάλειον, που ήταν μια σημαντική πόλη με ιερό του Απόλλωνα και κάτοικους που ασχολούνταν κυρίως με τη ναυτιλία και συνεπώς με το εμπόριο.

Η ονομασία Γαλαξ(ε)ίδι πρωτοεμφανίστηκε στο χρονικό διάστημα μεταξύ 6ου και 9ου αιώνα μ.Χ, ενώ τεκμηριώνεται για πρώτη φορά τον 10ο αιώνα.

Πόσοι κατακτητές δεν ορέχτηκαν αυτόν τον τόπο και πόσες φορές δεν καταστράφηκε! Οι Γαλαξιδιώτες όμως γυρνούσαν ξανά και ξαναπρόκοβαν, κυρίως στη ναυτιλία.

Στις αρχές του 18^ου αι ξεκινά και η μεγάλη ακμή της πόλης. Σχεδόν ένα αιώνα αργότερα το Γαλαξίδι έχει στόλο 50 σκαριών, τα περισσότερα φτιαγμένα εκεί. Τα σημαντικότερα λιμάνια που δραστηριοποιούνταν ήταν η Κωνσταντινούπολη στα ανατολικά και στα δυτικά κυρίως η Μασσαλία, αλλά και άλλα λιμάνια της Ιταλίας και της Ισπανίας. Στην επανάσταση πήραν μέρος με μεγάλο κόστος. Μετά από αυτήν ξεκινά η χρυσή εποχή για τη Γαλαξιδιώτικη ναυτιλία, που θα κρατήσει κάτι λιγότερο από ένα αιώνα. Η είσοδος της κινητήριας δύναμης του ατμού στα νέα πλοία ήταν η χαριστική βολή για όλες τις ναυτιλίες που στηρίζονταν σε αυτή του αέρα. Η παρακμή φέρνει και δημογραφική συρρίκνωση, μιας και ο κόσμος φεύγει σε αναζήτηση καλύτερης τύχης. Παρόλα αυτά, μετά το Β΄ Π.Π. αν και έχει τα σκαμπανεβάσματα του ο πληθυσμός από περίπου 1600 κατοίκους έφτασε στις μέρες μας να ξεπερνά τους 2000 (στην απογραφή του 2011 είχε 2011 κατοίκους!!!!!!!!!).

Σήμερα είναι μια πολύ γραφική κωμόπολη, που στηρίζεται κυρίως στον τουρισμό, μιας και έχει διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό τον παραδοσιακό χαρακτήρα στην αρχιτεκτονική της, κυρίως του 19^ου αι.

Φτάσαμε αργά το απόγευμα στον όμορφο ξενώνα, που θα μας φιλοξενούσε,

είδαμε τις πρώτες εικόνες της πόλης, αφήσαμε τα πράγματα, φρεσκαριστήκαμε

και κατεβήκαμε για βραδινή βόλτα

(και εικόνες βεβαίως, βεβαίως) και φυσικά φαγητό.

Μετά το φαΐ κάναμε μια βόλτα στη νυχτερινή παραλία,

απολαύσαμε

αυτά που βλέπαμε και γυρίσαμε να ξεκουραστούμε. 

Καλώς ήρθαμε στη φιλόξενη και όμορφη Φωκίδα!

Το επόμενο πρωί το αφιερώσαμε στο Γαλαξίδι και τα καλούδια του.

Αφήσαμε το αυτοκίνητο κοντά στην Αγία Παρασκευή

με το ηλιακό ρολόϊ

και τη βοτσαλωτή αυλή. Δυστυχώς κλειστή.

Μόνο μια φωτογραφία και αυτή θαμπή από το τζάμι ενός παραθύρου.

Δυο τρία τετράγωνα πιο πέρα είναι το μεγάλο «αστέρι» της πόλης.

Ο Άγιος Νικόλαος με τα δυο καμπαναριά του και το μοναδικό ξυλόγλυπτο τέμπλο. Δυστυχώς και αυτός κλειστός.

Τουλάχιστον τα σπίτια γύρω και οι εικόνες τους είναι πολύ όμορφες. 

Εκεί κοντά είναι και το Ναυτικό-Ιστορικό Μουσείο, επόμενος προορισμός μας.

Στεγάζεται σε κτίριο του 1870, που αρχικά ήταν το Δημαρχείο της πόλης (για την ιστορία του μουσείου εδώ).

Μπαίνοντας το πρώτο κομμάτι είναι το ιστορικό και είναι κυρίως η πολύ αξιόλογη αρχαιολογική συλλογή του.

Προθήκη με πρωτοελλαδικά, μυκηναϊκά, γεωμετρικά και αρχαϊκά ευρήματα από την ευρύτερη περιοχή,

ευρήματα των κλασσικών χρόνων

μέχρι και ελληνιστικά και ρωμαϊκά.

Ευρήματα που αφορούν το ιδιωτικό και δημόσιο βίο,

όπως πήλινα λατρευτικά αντικείμενα και χάλκινα καθημερινής χρήσης

και άλλα πολλά.

Ξεχωριστά είναι αυτά που αφορούν το εμπόριο.

Τέλος ότι αφορά το θάνατο κάποιες επιτύμβιες στήλες

και κτερίσματα από τάφους της περιοχής.

Η αρχαιολογική έκθεση τελειώνει με μια μικρή συλλογή νομισμάτων από τα αρχαία χρόνια μέχρι και το σύγχρονο ελληνικό κράτος.

Ξεχωριστά γίνεται αναφορά στο «Χρονικό του Γαλαξειδίου».

Το «Χρονικό του Γαλαξειδίου» είναι μια σύντομη χειρόγραφη περίληψη της ιστορίας του Γαλαξειδίου απο τον 10ο έως τον 18ο αιώνα. Βρέθηκε το 1864 από τον Γαλαξειδιώτη μεσαιωνοδίφη Κωνσταντίνο Σάθα σε μια κρύπτη στα ερείπια της Βασιλικής Μονής του Σωτήρος. Φέρεται να το είχε γράψει κάποιος ιερομόναχος με το όνομα Ευθύμιος το1703. Το Χρονικό εκδόθηκε το 1865 με τον τίτλο "Χρονικόν του Γαλαξειδίου" από τον Κ. Σλαθα, που πρόσθεσε εκτενή σχόλια.

Το ιστορικό κομμάτι του μουσείου έχει και ένα μικρό τμήμα που αφορά το 1821.

Από εκεί και πέρα είναι το Γαλαξίδι του 19^ου αι και είναι ουσιαστικά το Ναυτικό κομμάτι.

Σε μια προθήκη βλέπουμε εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι καραβομαραγκοί,

ενώ αλλού βλέπουμε κομμάτια από την αρματωσιά των πλοίων,

όργανα πλοήγησης,

ναυτικούς χάρτες και έγγραφα.

Σε πολλές προθήκες έχει μοντέλα ιστιοφόρων διαφόρων τύπων.

Είναι πολύ εντυπωσιακές οι γυναικείες ξύλινες φιγούρες, που τοποθετούνταν στην πλώρη, τα ακρόπρωρα.

Αυτό που κυριαρχεί παντού στους τοίχους του χώρου είναι τα δεκάδες «πορτρέτα» των πλοίων της πόλης. Παντού πίνακες με ιστιοφόρα.

Τελευταίο κομμάτι της έκθεσης είναι αυτό με έργα νεότερων ζωγράφων, που απεικονίζουν πλοία, αλλά και σκηνές από το Γαλαξίδι, όπως οι πίνακες του Περικλή Βυζάντιου (1927),

του Σωτήρη Νάννου

και κυρίως του Γαλαξιδιώτη Σπύρου Βασιλείου.

Τελευταία εικόνα είναι αυτή του βράχου, πάνω στον οποίο είναι χτισμένο το κτίριο και αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των τελευταίων έργων και στο οποίο έχουν τοποθετήσει αρχαίους αμφορείς που βρέθηκαν στο βυθό της περιοχής.

Φεύγοντας, η φύλακας μας ενημέρωσε πως σε λίγη ώρα θα άνοιγε ο Άγιος Νικόλαος και ήταν ευκαιρία να δούμε το τέμπλο. Και φυσικά δεν την χάσαμε. 

Στην «κορυφή» της πόλης, ορατός από παντού στέκει ο ναός του πολιούχου Αγίου Νικολάου. Ο σημερινός ναός είναι κτίσμα του 1902, αν και από τον 7ο αιώνα υπήρχε εκεί χριστιανική εκκλησία, χτισμένη πάνω σε αρχαίο ιερό.

Έχει μεγάλο τρούλο και δύο καμπαναριά, στο ένα εκ των οποίων είναι το Μεγάλο Ωρολόγιο της πόλης το οποίο δωρήθηκε το 1908 από τους αδερφούς Νικόλαο & Παύλο Σιδηρόπουλο.

Όταν φτάσαμε ήταν ακόμα κλειστά και περιμέναμε αρκετή ώρα,

Χαζεύοντας ένα γύρω, αλλά χαλάλι η αναμονή.

Έξω από την εκκλησία, εντύπωση προκαλεί ένας μικρός σχετικά χώρος περιφραγμένος με κιγκλίδωμα.

Μια επιγραφή, τοποθετημένη το 2021, για τα 200 χρόνια της επανάστασης του 1821, μας ενημερώνει για τα ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα εκεί το 1572 και το 1821.

Εν τα μεταξύ ήρθε ο κύριος που είχε τα κλειδιά και ήταν ώρα να μπούμε μέσα.

Πριν όμως να πω πως στο Γαλαξίδι είχαμε έρθει κάποιες φορές, πάντα στα πλαίσια μιας ημερήσιας εξόρμησης στην περιοχή. Θυμάμαι πως σε μια από αυτές, όσο οι υπόλοιποι της παρέας απολάμβαναν τον καφέ τους στο λιμάνι, πετάχτηκα μήπως βρω την εκκλησία ανοικτή και ω! του θαύματος ήταν. Μπαίνοντας, αν και δεν είχε αναμμένα φώτα αυτό που έβλεπα ήταν πέρα από κάθε φαντασία. Δεν είχα όμως χρόνο και απλά έριξα μια ματιά. Έβαλα σα στόχο να ξανάρθω και νάχω χρόνο να το δω με την ησυχία μου. Και να που ήρθε αυτή η στιγμή.

Μπαίνοντας το μπαρόκ αυτό αριστούργημα σε καθηλώνει.

Είναι ξυλόγλυπτο, σε ξύλο καρυδιάς,

δείγμα εξαιρετικής τεχνικής, που χρειάστηκε δέκα χρόνια για να ολοκληρωθεί (1840-1850).

Αποδίδεται κατά κάποιους στον ονομαστό Μετσοβίτη Αναστάσιο Μόσχο,

ενώ η παράδοση λέει πως το τέμπλο του Αγίου Νικολάου «είναι έργο του Μαστρο-Νικόλα».

Αποτελείται από 12 κομμάτια

που χωρίζονται στη μέση από την Ωραία Πύλη.

Ο κύριος μας άναψε τα φώτα για να το δούμε καλύτερα και να βγάλουμε φωτογραφίες.

Αν και το τέμπλο είναι το κύριο «αξιοθέατο» του ναού, ρίξαμε και μια ματιά στα υπόλοιπα.

Ξυλόγλυπτος Δεσποτικός θρόνος,

όμορφος άμβωνας

και δυτικότροπης τεχνοτροπίας παντοκράτορας στο τρούλο

και πίνακες.

Βγήκαμε θαμπωμένοι από την τόση ομορφιά και πήγαμε να πάρουμε το αυτοκίνητο για μια βόλτα στην απέναντι μεριά του λιμανιού.

Το ασφαλές, στενόμακρο και κλειστό λιμάνι σχηματίζεται από την πόλη στα δυτικά, που καταλήγει στην Ακτή Οιάνθης και μια κατάφυτη χερσόνησο στα ανατολικά, όπου υπάρχει το άλσος που δημιούργησε ο Γεώργιος Καμμένος-Αγάνας με τη συμβολή των απανταχού γαλαξιδιωτών τη δεκαετία του 1920 και για αυτό βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών.

Σε αυτή τη χερσόνησο πήγαμε μετά τον Άγιο Νικόλαο.

Ένας δρόμος πάει γύρω το μέρος και τον ακολουθήσαμε μέχρι την παραλία Γιαννάκη,

που έχει απέναντι το ξερονήσι Άγιος Γεώργιος (η εκκλησία που φαίνεται από εδώ είναι ο Άγιος Ανδρέας). Όλη η διαδρομή είναι καταπράσινη ενώ κινείται συνεχώς δίπλα στη θάλασσα.

Στην παραλία Γιαννάκη κάναμε αναστροφή και πήραμε να γυρίσουμε.

Στα Β.Α. της χερσονήσου είναι η παραλία Κεντρί, απ’ όπου φαίνεται η δυτική άκρη του Αγ. Γεωργίου με το ομώνυμο εκκλησάκι και ανάμεσα στη στεριά και το ξερονήσι είναι η ξέρα Πεταλός με μια τσιμεντένια στήλη πάνω της, με ζωγραφισμένο ένα δελφίνι.

Δίπλα στην παραλία Κεντρί, στο Β.Δ. άκρο της χερσονήσου στέκει το διεθνές μνημείο για τη γυναίκα του Ναυτικού του Κώστα Ανανίδα (γ.1964), του 2008.

Ένα εντυπωσιακό μνημείο, που μνημονεύει την «άλλη πλευρά», αυτή των ανθρώπων που μένουν πίσω, προσμένοντας με αγωνία την επιστροφή των αγαπημένων τους.

Από εδώ και πέρα φαίνεται η πόλη απέναντι.

Περάσαμε και το μνημείο με την προτομή του Γ. Καμμένου

και κάπου εκεί σταματήσαμε και κάτσαμε για φαγητό, μιας και η ώρα είχε περάσει. Εν τω μεταξύ ο καιρός, όπως έκανε όλες αυτές τις μέρες είχε βαρύνει και την ώρα που τρώγαμε άρχισε να βρέχει και έριξε αρκετό νερό,

χαρίζοντάς μας ταυτόχρονα μερικές όμορφες «μουσκεμένες» εικόνες του Γαλαξιδιού.

https://www.youtube.com/watch?v=KWvWkRz-jTk

Έχοντας αποφασίσει το απόγευμα να το αφιερώσουμε σε μια αρχαιολογική εκδρομή, αφού σταμάτησε η βροχή, μπήκαμε και πάλι στο αυτοκίνητο και ξεκινήσαμε. Βέβαια με το Γαλαξίδι δεν είχαμε τελειώσει.

Αλλά αυτά στη συνέχεια.

(το ταξίδι συνεχίζεται )

θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σας