Τέσσερα μνημεία κοντά στο Ερεβάν!

2024-Road Trip σε Γεωργία και Αρμενία, μέρος 9^ο
(συνέχεια από Ερεβάν, η “ροζ πόλη” των γλυπτών!)

10 Μαΐου 2024

Η επόμενη μέρα ξημέρωσε κι αυτή ηλιόλουστη (αν και τη φάγαμε κάποια στιγμή την καταιγιδούλα μας) και την αφιερώσαμε σε επισκέψεις σε μνημεία έξω από το Ερεβάν, αλλά όχι μακριά. Τα δύο από αυτά είναι στα ανατολικά της πόλης και τα άλλα δύο προς τα δυτικά.

Πήραμε το αυτοκίνητο και ξεκινήσαμε. Μετά από περίπου 28χμ φτάσαμε. Είναι το χωριό Garni και στην άκρη του είναι το “Ιστορικό και Πολιτιστικό Μουσείο του Garni” που περιλαμβάνει εκτός των άλλων τον αναστηλωμένο Ελληνο-ρωμαϊκό ναό, ένα από τα πιο διάσημα και εντυπωσιακά μνημεία της περιοχής του Καύκασου. Πρόκειται για ναό που πιθανότατα κτίστηκε τον 1ο αι.μ.Χ. από το βασιλιά Τιριδάτη Α΄ ως ναός του Θεού Ήλιου Μιχρ. Όταν τον 4ο αι το βασίλειο έγινε Χριστιανικό ο ναός μετατράπηκε σε βασιλική θερινή κατοικία της Χοσροβιντουχτ, αδελφής του Τιριδάτη Γ΄ και έτσι γλύτωσε την καταστροφή μέχρι το 1679, που καταστράφηκε από σεισμό. Στη δεκαετία του 1970 άρχισαν ανασκαφές και τότε αναστηλώθηκε κι αυτός.

Αφήσαμε το αυτοκίνητο στο πάρκινγκ και μπήκαμε στο χώρο. Πολύ καλοφτιαγμένος και προσβάσιμος σε όλους (όχι μέσα στο ναό). Γύρω πράσινο και λουλούδια και το αρχαίο κτίσμα να στέκει εντυπωσιακό έχοντας για φόντο τα αρμένικα βουνά.

Αφού τον θαυμάσαμε απ’ έξω και γύρω-γύρω ανέβηκα τα λίγα σκαλιά για να μπω μέσα.

Ανεβαίνοντας περνάς τους έξι ιωνικού ρυθμού κίονες για να μπεις στο εσωτερικό από μια πύλη με σκαλίσματα γύρω της, όπως σκαλίσματα έχει και η οροφή του “προ του ναού” αυτού χώρου. Το εσωτερικό είναι λιτό με μια κατασκευή σα βωμό και αρκετούς φασαριόζους κινέζους, που θέλανε όλοι να φωτογραφηθούν στο σημείο που η δέσμη του ηλιακού φωτός,που μπαίνει από την τρύπα στη οροφή, πέφτει πάνω στον τοίχο.

Βγήκα και κάτσαμε λίγο να χαζέψουμε.

Μπροστά και κάτω μας είναι το ομώνυμο φαράγγι στα τοιχώματα του οποίου τα πετρώματα βασάλτη σχηματίζουν μια εντυπωσιακή εικόνα,

που της έχουν δώσει το όνομα  «Συμφωνία των λίθων» γιατί σχηματίζονται «κολώνες» που θυμίζουν τους αυλούς ενός εκκλησιαστικού οργάνου, μια εικόνα που συναντιέται και σε άλλα μέρη του κόσμου, αλλά δεν παύει να είναι εντυπωσιακή. Επειδή δεν θέλαμε να καθυστερήσουμε δεν κατεβήκαμε μέχρις εκεί αλλά περιοριστήκαμε σε αυτά που βλέπαμε από τον ναό.
Μπήκαμε στο αυτοκίνητο και ξεκινήσαμε για το επόμενο αξιοθέατο, το μοναστήρι του Γκεγκάρντ. Να πω εδώ πως τόσο αυτό όσο και τα επόμενα δύο μνημεία που θα βλέπαμε φιγουράρουν στη λίστα της  UNESCO με τα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Για να φτάσουμε στο μοναστήρι από το Γκαρνί θέλαμε περίπου 10χμ, αλλά κάναμε σχεδόν όσο να έρθουμε από το Ερεβάν, μια σχεδόν τριπλάσια απόσταση.
Τα πρώτα 6χμ όλα καλά. Τα άλλα 4 ένα δράμα. Χρειαστήκαμε περίπου 30-35 λεπτά και αυτό γιατί όλος ο δρόμος ήταν σκαμμένος (κανονικό χωράφι) και στρωμένος με ένα χαλίκι, που έτσι και έκανες την αποκοτιά να πατήσεις λίγο γκάζι θα σου έκανε τα λάστιχα «δαντέλα». Είδαμε μια μερσεντές που ερχόταν από απέναντι με τα δύο πίσω λάστιχα τελείως κλαταρισμένα. Έτσι η ταχύτητά μας δεν ξεπέρασε καθόλου τα 15χμ/ώρα.

Με τα πολλά φτάσαμε. Ένα πάρκινγκ με πολύ κίνηση και πολλά λεωφορεία, μιας και πρόκειται για ένα από τα κορυφαία αξιοθέατα της χώρας, αλλά βρήκαμε μια θέση να τρυπώσουμε.
Για τη Σοφία ούτε λόγος μιας και η πρόσβαση είναι αδύνατη σε καροτσάκια λόγω του πολύ παλιού και «σκληρού» λιθόστρωτου και των σκαλιών. Έτσι με περίμενε κάπου εκεί σε μια σκιά. 

Ανεβαίνοντας προς την είσοδο του μοναστηριού έχει αρκετά χατσκάρ, τις χαρακτηριστικές αρμένικες σταυρόπετρες, που στη βάση καθενός υπήρχε και μια χρονολογία, όλες του 16ου αι. (κάπου βρήκα πως είναι αντίγραφα από αυτές του Αρμένικου Νεκροταφείου της Τζούλφα στο Ναχιτσεβάν, το οποίο κατέστρεψε ολοσχερώς το Αζερμπαϊτζάν).

Τα βράχια ένα γύρο κατεβαίνουν σχεδόν κάθετα και σ’ αυτά τα βράχια είναι το μοναστήρι, που ιδρύθηκε τον 4ο αι από τον Γρηγόριο τον Φωτιστή και καταστράφηκε τον 9ο αι από τους Άραβες. Ξαναφτιάχτηκε στις αρχές του 13ου αι από την βασίλισσα Ταμάρα της Γεωργίας και ένα τμήμα του είναι λαξευμένο στο βράχο. Ο πρώτος λαξευτός ναός χτίστηκε στα 1250. Έχει πολλά κειμήλια με σημαντικότερο την λόγχη με την οποία κεντρίσανε τον Ιησού πάνω στο σταυρό, εξ ’ού και το όνομα του μοναστηριού (Μοναστήρι Geghard-«Μοναστήρι της λόγχης»). Σε διάφορα σημεία των γύρω βράχων βλέπει κανείς σταυρούς, που δείχνουν που βρίσκονται οι σπηλιές, στις οποίες διέμεναν οι ασκητές κα οι μοναχοί.

Περνώντας την πύλη

βρίσκεσαι σε ένα προαύλιο στο οποίο κυριαρχεί ο κυρίως ναός.

Ένα βασικό χαρακτηριστικό της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής και τέχνης των χωρών αυτών του Καύκασου είναι τα ανάγλυφα στην πέτρα, είτε αυτή είναι δομικό στοιχείο

είτε φυσικός βράχος. Άλλωστε και τα χατσάρ, οι πέτρες με τους σταυρούς δεν είναι τίποτα άλλο από ανάγλυφες πέτρες.

Μέσα ο ναός είναι αρκετά σκοτεινός και μέχρι να συνηθίσει το μάτι από το φως έξω στο σκοτεινό εσωτερικό είναι λίγο επικίνδυνο να φας τα μούτρα σου στο ιδιαίτερα ανώμαλο πάτωμα. Μοναδικό φως αυτό των κεριών

και αυτό που μπαίνει από τις τρύπες στους τρούλους του ναού και των παρεκκλησιών.

Η διακόσμηση μέσα περιορίζεται κυρίως σε κάποια κινητά αντικείμενα (εικόνες, λάβαρα κ.ά.)

και σε κάποια παρεκκλήσια

και τον ναό πετρόγλυφα.

                

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι ανάγλυφες ξύλινες πόρτες.

Βέβαια τα πιο εντυπωσιακά είναι το εξωτερικό του ναού με τα πολλά ανάγλυφα, μεταξύ των οποίων και ένα ηλιακό ρολόϊ

και φυσικά το γύρω φυσικό τοπίο. 
Γύρισα στη Σοφία, της περιέγραψα αυτά που είδα και της έδειξα φωτογραφίες. Κάπου εκεί τελειώσαμε και με αυτό το μνημείο και με τα μνημεία που είναι στα ανατολικά του Ερεβάν. 

Ήταν ώρα για τα άλλα δύο μνημεία της UNESCO στα δυτικά της πρωτεύουσας.

Πήραμε ένα δρόμο, που κινείται αρκετά νότια από την πρωτεύουσα και κάνει ένα κύκλο με κατεύθυνση δυτική. 

Περίπου 65χμ σε μια διαδρομή, που άλλοτε μας έφερνε κοντά σε μια τεχνητή λίμνη στον ποταμό Azat

και άλλοτε μέσα σε μεγάλους αμυγδαλεώνες μπήκαμε στο Βαγαρσαπάτ (Vagharshapat), γνωστό και ως Ετσμιατζίν (Etchmiadzin), όνομα που δόθηκε στα χρόνια της ΕΣΣΔ. 

Πρόκειται για την τέταρτη σε μέγεθος πόλη της Αρμενίας και το πνευματικό κέντρο των απανταχού Αρμενίων, καθώς αποτελεί την έδρα του Καθολικού (Πατριάρχη) Καρεκίν Β΄, επικεφαλής της Αρμενικής Αποστολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Βρίσκεται περίπου 20χμ δυτικά της πρωτεύουσας, πολύ κοντά στα τουρκοαρμενικά σύνορα και έχει λίγο παραπάνω από 45.000 κατοίκους.

Φτάνοντας άνοιξαν οι ουρανοί. 

Παρκάραμε απέναντι από την κεντρική είσοδο του πατριαρχικού συγκροτήματος (Μητέρα Έδρα του Αγίου Ετσμιατζίν), αλλά περιμέναμε μέσα στο αυτοκίνητο μέχρι να κόψει λίγο η βροχή. Όταν αυτό έγινε κατεβήκαμε, πήραμε τις ομπρέλες μας και ξεκινήσαμε την επίσκεψή μας.

Η μοντέρνα εντυπωσιακή πύλη είναι ενδιαφέρουσα απ’ έξω

και από μέσα και έχει ανάγλυφα από τις δύο μεριές.

Ο τεράστιος χώρος έχει κήπους,

πολλά χατσκάρ

και διάφορα κτίρια που εξυπηρετούν τις ανάγκες του πατριαρχείου.

Το κτίριο που κυριαρχεί είναι ο καθεδρικός, που θεωρείται ο παλιότερος καθεδρικός της Αρμενίας και κατά πολλούς του κόσμου όλου. Σύμφωνα με την Αρμένικη παράδοση χτίστηκε από τον Γρηγόριο τον Φωτιστή μεταξύ 301 και 303 μ.Χ., πάνω σε αρχαίο Παγανιστικό ναό. Υπέστη ζημιές από διάφορες επιδρομές και για κάποιους αιώνες παραμελήθηκε. Το 1441 αποκαταστάθηκε σαν καθολικό και παραμένει τέτοιο από τότε.

Υπάρχουν ακόμα διάφορα παρεκκλήσια,

μέχρι και ένα εστιατόριο με παραδοσιακή αρμένικη κουζίνα.

Με βροχούλα πήγαμε προς τον καθεδρικό, για τον οποίο είχα διαβάσει για το όμορφο εσωτερικό του. Δυστυχώς λόγω έργων ο ναός δεν ήταν επισκέψιμος.

Μόνο απ’ έξω ότι βλέπεις, όπως μια σειρά τάφων δίπλα του.
Επειδή η βροχή συνεχίζονταν και εμείς πεινάγαμε, είπαμε να κάτσουμε στο εστιατόριο για φαγητό, που όπως αποδείχτηκε ήταν πολύ καλό. Μέχρι να φάμε η βροχή σταμάτησε, αν και ο ουρανός ήταν ακόμα βαρύς και μιας και η ώρα είχε περάσει σηκωθήκαμε για να πάμε στο τέταρτο μνημείο, πριν αυτό κλείσει.

Μερικά ακόμα χατσκάρ

και αποχαιρετήσαμε την Μητέρα Έδρα του Αγίου Ετσμιατζίν.

Το αυτοκίνητο το είχαμε παρκάρει μπροστά από ένα κτίριο

με διάφορα γλυπτά και ανάγλυφα. Είναι η αίθουσα τέχνης του Ετσμιατζίν. Φυσικά δεν υπήρχε χρόνος για επίσκεψη. Λίγες φωτογραφίες και φύγαμε.
Το τέταρτο μνημείο που θέλαμε να επισκεφτούμε ήταν εκεί κοντά.

Σε λιγότερο από 5χμ φτάσαμε στον αρχαιολογικό χώρο των ερειπίων του Καθεδρικού του Zvartnots.

Πρόκειται για ναό του 7ου αι (περίπου 650-659), με μοναδικό για την αρμένικη μεσαιωνική αρχιτεκτονική, κυκλικό σχήμα

και εντυπωσιακά κιονόκρανα στους κίονες που σχηματίζουν το κυκλικό οικοδόμημα. Σύμφωνα με την παράδοση χτίστηκε εκεί που συναντήθηκαν ο βασιλιάς Τιριδάτης Γ΄ με τον Γρηγόριο τον Φωτιστή, όταν το βασίλειο υιοθέτησε τον Χριστιανισμό σαν επίσημη θρησκεία.

Καταστράφηκε τον 10ο αι, άγνωστο από ποια αιτία. Πιθανά σεισμό ή εχθρική επίθεση. Στις αρχές του 20ου αι έγιναν ανασκαφές και εργασίες συντήρησης των ερειπίων.

Μπαίνοντας βλέπεις τα ερείπια του ναού και πίσω τους το χιονοσκεπές και νεφοσκεπές Αραράτ. Ναι, το Αραράτ, το ιερό βουνό των Αρμενίων, το “ξενιτεμένο” τους βουνό, μιας και βρίσκεται στο έδαφος της Τουρκίας. Ένα αγκάθι στο νου και την καρδιά των κατοίκων αυτής της πολύπαθης χώρας. Το Zvartnots είναι ένα από τα σημεία με την καλύτερη θέα προς το βουνό (όταν βέβαια ο καιρός το επιτρέπει). Εκείνη την ώρα το Μεγάλο Αραράτ (το ψηλότερο από τα δύο) δεν φαινόταν και πολύ καλά,

σε αντίθεση με το Μικρό, που ο κώνος του ξεχώριζε πολύ καθαρά “κορνιζαρισμένο” από τους κίονες. Εδώ να διευκρινίσουμε πως το Αραράτ είναι ένα αδρανές ηφαίστειο με δύο κώνους, το Μεγάλο (5137μ, το ψηλότερο βουνό της Τουρκίας) και το Μικρό Αραράτ (3896μ).

Περιηγηθήκαμε στον χώρο του κυκλικού περιστυλίου,

με τη θέα προς το Αραράτ, αλλά και έξω από αυτό,

με τα διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη, όπως τα κιονόκρανα με τους αετούς

ή το αντίγραφο ενός ηλιακού ρολογιού.
Ήμασταν από τους τελευταίους που φύγαμε από τον αρχαιολογικό χώρο για να επιστρέψουμε στο δωμάτιό μας λίγο μετά.
Η μέρα έκλεισε με καταπληκτικό λαχματζούν, από ένα “λαχματζουνάδικο” εκεί κοντά, συνοδεία Tan, το αρμένικο αϋράν. Μια υπέροχη μέρα με εξαιρετικά αξιοθέατα αυτής της χώρας.
Φτάσαμε λίγο πριν το κλείσιμο του χώρου.

(το ταξίδι συνεχίζεται )

θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σας