Η λαξευτή πρωτεύουσα των Ναβαταίων!

Αμμωνίτες, Ναβαταίοι και Άγιοι Τόποι! -Ταξίδι στην Ιορδανία 6^ο μέρος

(συνέχεια από Η Ιορδανία των Αγίων Τόπων!)

12-13 Μαρτίου 2019

Οι Ναβαταίοι (Μπενή νάμπατ) ήταν αρχαίος αραβικός λαός με σημαντικές αραμαϊκές επιρροές. Τους αναφέρει ο Στράβων ως «αράβιο έθνος». Κατοικούσαν στην «Πετραία Αραβία» (ορεινή), τη σημερινή περιοχή από τον Κόλπο της Άκαμπα στην Ερυθρά μέχρι τη Νεκρά Θάλασσα και σε μία περίοδο επικράτησαν σε όλη τη βόρεια Αραβία.

Γενάρχης του βασιλείου τους φέρεται κατά την Παλαιά Διαθήκη (Γεν. 25,13) ο Ναβαϊώθ, πρωτότοκος του Ισμαήλ, γιου του Αβραάμ και της Άγαρ, εξ ου και οι Άραβες καλούνται γενικευμένα στη βυζαντινή περίοδο Αγαρηνοί.[…]

[…]Οι Ναβαταίοι πολέμησαν κατά καιρούς με τους Σελευκίδες, τους Ιουδαίους και τους Ρωμαίους. Επί αιώνες ασκούσαν το διαμετακομιστικό εμπόριο μεταξύ Αιγύπτου και Μεσοποταμίας και, ακολούθως, μεταξύ Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και Αραβίας. Πρωτεύουσα είχαν την Πέτρα (με ελάχιστα ερείπια σήμερα), οικοδομημένη κατά τον πρώτο αιώνα π. Χ., στην οποία διαφαίνονται ισχυρές ελληνιστικές επιρροές.[…] (wikipedia-Ναβαταίοι)

Αυτή την «πρωτεύουσα» είχαμε έρθει να δούμε. Την Πέτρα ή Ράκμου (σημαίνει «Βράχος με χρωματιστές ραβδώσεις») ή «Ροδοκόκκινη πόλη», ένα από τα σύγχρονα 7 θαύματα του κόσμου, που έχει κηρυχθεί από την UNESCO Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και είναι από τα πιο εντυπωσιακά. 

Αρκετά νωρίς το πρωί, αφού φάγαμε καλά, ξεκινήσαμε. Το ξενοδοχείο μας ήταν αρκετά κοντά στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου, οπότε εκείνη τη μέρα δεν χρησιμοποιήσαμε το βανάκι μας.

Μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, μέχρι πριν κάποιες δεκαετίες κατοικούσαν (μέσα στις σπηλιές ή τους τάφους) βεδουίνοι, οι οποίοι, όταν ο χώρος έγινε οργανωμένος και επισκέψιμος, μεταφέρθηκαν στο παρακείμενο χωριό Wadi Musa (Κοιλάδα του Μωυσή), που ονομάστηκε έτσι γιατί σύμφωνα με την παράδοση εδώ είναι το μέρος που ο Μωυσής χτύπησε το βράχο με το ραβδί του και ανάβλυσε νερό. Σε αντάλλαγμα για το «ξεσπίτωμα», τους παραχωρήθηκε, κατ’ αποκλειστικότητα, η εκμετάλλευση του μνημείου και του γύρω χώρου, κάτι που το έβλεπες συνέχεια και παντού.

Φτάσαμε στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου, βγάλαμε τα εισιτήρια, που είναι πολύ ακριβά (50 δηνάρια, περίπου 60 ΕΥΡΩ για μία μέρα) και ξεκινήσαμε.

Μπαίνοντας έχει μαγαζάκια με αναμνηστικά, ενώ ένας ελαφρά κατηφορικός χωματόδρομος οδηγεί προς το φαράγγι (al-Siq), που με τη σειρά του οδηγεί στον κυρίως αρχαιολογικό χώρο.

Κατά μήκος του χωματόδρομου, βλέπουμε δεξιά και αριστερά σπηλαιώδη ανοίγματα και κενοτάφια,

καθώς και μονολιθικά μνημεία των Ναβαταίων. Σύμφωνα με επιγραφή δίπλα σε ένα από αυτά, τα ονόμαζαν «Τζίνι», τα γνωστά πνεύματα της αραβικής παράδοσης. Οι ελληνιστικές επιρροές είναι εμφανείς στην ελληνικού ρυθμού πρόσοψη των κενοταφίων,

αλλά και σε επιγραφές πάνω στα βράχια στα ελληνικά.

Δίπλα μας περνούσαν αμαξάκια,

ενώ νεαροί βεδουίνοι έκαναν επίδειξη των ιππευτικών τους δεξιοτήτων, προκειμένου να προσελκύσουν πελάτες, για μια βόλτα με άλογο.

Στην είσοδο του Siq, δύο «Ναβαταίοι», οπλισμένοι υποδέχονται τους επισκέπτες και προσφέρονται να φωτογραφηθούν μαζί τους, με το αζημίωτο βέβαια.

Μπήκαμε στο Siq. Είναι ένα φαράγγι μήκους περίπου 1200μ, 

με τα κατακόρυφα βράχια να έχουν ένα ύψος, που φτάνει και πάνω από 150μ.

Αλλού  απέχουν μεταξύ τους κάποια μέτρα, σχηματίζοντας μικρά ανοίγματα,

ενώ σε κάποια άλλα έχουν απόσταση σχεδόν 3μ μεταξύ τους, δίνοντας την εντύπωση πως ακουμπάνε.

Έχουν πολλές αποχρώσεις του ροζ, κάτι που συμβαίνει και στα βράχια του κυρίως αρχαιολογικού χώρου. Έτσι ονομάστηκε «ρόδινη πολιτεία».

Οι Ναβαταίοι είχαν αναπτύξει ένα σύστημα μεταφοράς του νερού, από δεξαμενές, όπου το μάζευαν, μέχρι την πόλη. Και μάλιστα χωριστά για το πόσιμο νερό και χωριστά για το υπόλοιπο.

Σήμερα φαίνονται τα δύο αυλάκια, δεξιά και αριστερά, στη ρίζα του βράχου. Βλέπει κανείς ακόμα σκαλισμένες στα βράχια διάφορες κατασκευές λατρευτικού χαρακτήρα.

Κόγχες για τα αφιερώματα

ή μεγαλύτερες ναόμορφες για διάφορες τελετουργίες.

Ακόμα και τμήματα αγαλμάτων υπάρχουν.

Τα βράχια σε πολλά σημεία έχουν περίεργα σχήματα, σαν το «κεφάλι του ελέφαντα». Το έδαφος στο φαράγγι ήταν πλακοστρωμένο και σήμερα διατηρείται αρκετά μεγάλο μέρος της αρχαίας πλακόστρωσης.

Διασχίσαμε το φαράγγι με πολλές στάσεις για να δούμε και να ενημερωθούμε γι αυτά που βλέπαμε. Ομολογώ πως αυτή η διαδρομή είναι εξαιρετικά εντυπωσιακή με αποκορύφωμα το τέλος του.

Λίγο πριν το τέλος, το φαράγγι στενεύει και στο βάθος αχνοφαίνεται το «Θησαυροφυλάκιο». Είναι η στιγμή και η εικόνα, που περιμένει κάθε επισκέπτης της Πέτρας.

Πλησιάζοντας η εικόνα γίνεται πιο μεγάλη,

μέχρι που βγαίνουμε από το φαράγγι και βλέπουμε μπροστά μας το αριστούργημα της Πέτρας!

Το «Θησαυροφυλάκιο» ή Αλ Χαζνέκ, ίσως το πιο επιβλητικό και μεγαλοπρεπές κτίσμα της Πέτρας. Διώροφο, λαξευμένο στον  κοκκινωπό ψαμμίτη, όπως και όλα τα κτίσματα της Πέτρας, φαίνεται πως ήταν βασιλικός τάφος ή κατ’ άλλους ναός της Ίσιδας, που εικονίζεται, πολύ φθαρμένη στην πρόσοψη. Η Ελληνιστική επιρροή είναι εδώ εμφανέστερη από οπουδήποτε αλλού. 

Στον κάτω όροφο 6 κορινθιακοί κίονες, μετώπη και αέτωμα από πάνω,

ενώ στον πάνω όροφο, η πρόσοψη και το αέτωμα κόβονται για να δώσουν θέση στο κέντρο σε ένα κυκλικό πυργίσκο, που καταλήγει σε μια υδρεία. Σε όλη την επιφάνεια της πρόσοψης υπάρχουν σκαλισμένες γλυπτές παραστάσεις διαφόρων μορφών (Ίσις, Αμαζόνες, Διόσκουροι). Και όλο αυτό είναι σκαλισμένο στο βράχο σε ένα ύψος που φτάνει τα 40μ. Τι να πει κανείς γι αυτό το μνημείο! Το όνομά του το οφείλει σε ένα θρύλο, που έλεγε πως μέσα στην υδρεία κρύβονταν ένας μεγάλος θησαυρός. Φυσικά η υδρεία είναι συμπαγής βράχος. Οι ντόπιοι, όμως πίστευαν περισσότερο στο θρύλο. Έτσι την πυροβολούσαν για να σπάσει και τα ίχνη των πυροβολισμών είναι εμφανή.

Στο μεγάλο πλάτωμα, που υπάρχει μπρος του, συνωστίζονται επισκέπτες,

καμήλες, γαϊδουράκια,

αμαξάκια, έφιπποι αστυνομικοί και φυσικά οι ντόπιοι, που προσπαθούν για τον επιούσιο. Άλλος να πουλήσει ένα μπιχλιμπίδι, άλλος να σε κάνει βόλτα με τη καμήλα ή το γαϊδουράκι του και, δυστυχώς, πολλά μικρά παιδιά, κάποια κάτω από 10 χρόνων, στο μεροκάματο ή τη ζητιανιά. Δυστυχώς η εκμετάλλευση παιδιών και ζώων είναι στο έπακρο και είναι η πιο άσχημη εικόνα της Πέτρας.

Φυσικά η Πέτρα δεν είναι μόνο όσα είχαμε δει μέχρι τότε. Είναι τεράστια. Εκατοντάδες κτίσματα λαξευμένα στο βράχο είναι σκόρπια σε μια μεγάλη έκταση. Άλλα από αυτά προσεγγίζονται εύκολα, άλλα θέλουν αρκετό κόπο και χρόνο.

Πήραμε το «δρόμο των προσόψεων»,

που έχει κατά μήκος του, διάφορους τάφους και μικροπωλητές και φτάνει σε ένα πλάτωμα,

όπου απέναντι βλέπεις το θέατρο, σκαλισμένο στο βράχο με τη δυνατότητα να φιλοξενήσει περίπου 4000 θεατές.

Συνεχίσαμε και στα δεξιά μας, λίγο πιο ψηλά είδαμε το συγκρότημα των Βασιλικών τάφων. Από τα δεξιά προς τα αριστερά είναι:

Ο Urn (70μΧ), που πιστεύεται πως ήταν ο τάφος του βασιλιά των Ναβαταίων Malchus II και μετατράπηκε σε Χριστιανικό Ναό το 447,

του μεταξιού,

ο Κορινθιακός, που στο πάνω μέρος μοιάζει κάπως με το Θησαυροφυλάκιο και

το Παλάτι με την τριώροφη πρόσοψη.

Δεν ανεβήκαμε μέχρι εκεί πάνω, αλλά περιοριστήκαμε να τους θαυμάσουμε από μακριά.

Στη σκιά της 450 χρόνων φιστικιάς, είδαμε στα δεξιά το Νυμφαίο, τη δημόσια κρήνη, που βρίσκεται στη συμβολή των κοιλάδων Wadi Musa και Wadi Al-Mataha.

Ο δρόμος μπροστά μας είναι πλακόστρωτος, σε μεγάλο μέρος του

και είχε κολώνες στις δυο πλευρές του.

Δεξιά στο λόφο φαίνονται τα ερείπια του ναού των φτερωτών λιονταριών, όπου πιστεύεται πως λατρευόταν η υπέρτατη θεά της Πέτρας, η Al-Uzza.

Αριστερά μια κλίμακα οδηγεί

στον Μεγάλο ναό, του 1^ου π.Χ αι, του μόνου κτίσματος που είναι κτιστό και όχι λαξευτό.

Ο δρόμος περνά την μνημειώδη πύλη

και στα αριστερά είναι το Qasr al-Bint, ο σημαντικότερος ναός των Ναβαταίων στην Πέτρα.

Εμείς ανεβήκαμε μέχρι το Μεγάλο ναό και πήγαμε μέχρι την πύλη. Ο δρόμος συνεχίζει για άλλα μνημεία, όπως το διάσημο Μοναστήρι, αλλά είχε πολύ, ανηφορικό και δύσκολο δρόμο. Ήμασταν πολύ κουρασμένοι και αποφασίσαμε πως φτάνει. Κάτσαμε για ένα αναψυκτικό εκεί κοντά και πήραμε το δρόμο της επιστροφής. Κάτι η μαζεμένη κούραση, κάτι που η επιστροφή μέχρι την έξοδο και μέχρι το ξενοδοχείο ήταν ανηφορική, φτάσαμε ψόφιοι. Είχαμε περπατήσει πάνω από τέσσερεις ώρες.

Όλη όμως αυτή η κούραση όμως, χαλάλι για το όνειρο, που έγινε πραγματικότητα (https://disaki.blogspot.com/2019/03/blog-post_12.html).

Αν και έπεσα σαν κούτσουρο εκείνο το βράδυ, είδα στον ύπνο μου μια γλυκιά γυναικεία μορφή να με παίρνει από το χέρι και να πηγαίνουμε ξανά στην Πέτρα. Προχωρούσαμε γλιστρώντας πάνω από το έδαφος, χωρίς να πατάμε σ’ αυτό. Και αυτή να μου ιστορεί τα καθέκαστα, ιστορικά και θρυλούμενα του τόπου της. Σε ευχαριστώ γλυκιά, άγνωστη Ναβαταία για τη μοναδική ξενάγηση. 

Δύο βίντεο από την επίσκεψή μας στην Πέτρα

Το άλλο πρωί, αφού φάγαμε, φορτώσαμε και ξεκινήσαμε για τον επόμενό μας προορισμό, ακόμα πιο νότια. Την έρημο.

Πριν όμως περάσαμε από το χωριό, για κάποια ψώνια

και ξεκινήσαμε, έχοντας στο πρόγραμμα μια επίσκεψη ακόμα. Την μικρή αδερφή της Πέτρας. Τη Μικρή Πέτρα.

Πριν και από αυτή την επίσκεψη σταματήσαμε να δούμε ένα camping, που έχουν φτιάξει Βεδουίνοι, 

με σκηνές διάσπαρτες στα βράχια, αλλά και καταλύματα σκαμμένα μέσα στο βράχο.

Μας κέρασαν τσάϊ

και ο οδηγός μας έκανε μια μικρή χορευτική επίδειξη.

Ξανά στο βανάκι μας και σε λίγο σταματήσαμε στο πλάτωμα μπροστά στη Μικρή Πέτρα.

Η Μικρή Πέτρα έχει ομοιότητες και διαφορές από τη μεγάλη «αδερφή» της. Είναι κι αυτή ένα φαράγγι μήκους 450μ, το Siq al-Barid, στα ψαμμιτικά τοιχώματα του οποίου οι Ναβαταίοι έσκαψαν διάφορα κτίσματα. Η Ελληνιστική επιρροή στην αρχιτεκτονική τους είναι κι εδώ εμφανέστατη.

Υπάρχουν όμως και διαφορές. Πρώτα απ’ όλα δεν υπάρχει εισιτήριο (!!!). Είναι πολύ μικρότερη και σύμφωνα με τους ειδικούς, μάλλον είχε άλλη λειτουργία. Χρησιμοποιήθηκε σαν προάστιο της Πέτρας και σαν τόπος διαμονής, κυρίως των εμπορικών καραβανιών, που πέρναγαν από την περιοχή.

Κατά μήκος του φαραγγιού υπάρχουν 3 πλατώματα,

που ενώνονται με τα πιο στενά τμήματα του.

Σε αυτά βλέπεις ανοίγματα στο βράχο, απλά ή περίτεχνα,

όπως αυτό στην αρχή του

ή το Τρικλίνιο, σε επόμενο πλάτωμα. Και εδώ μικροπωλητές πουλάνε την πραμάτεια τους,

ενώ είδαμε μια ηλικιωμένη να γνέθει, επιζητώντας με αυτόν τον τρόπο τον οβολό μας,

κάτι που έκανε και ένας γέροντας, που καθισμένος στο χαλί του σε ένα βράχο έπαιζε το μονόχορδο ραμπάμπα του, και τραγουδούσε.

Τελειώσαμε και βγήκαμε.

Μέχρι να μαζευτούμε χαζέψαμε μια γαϊδούρα με το μικρό της

κάτω από ένα βράχο που έμοιαζε με κακομούτσουνη ανθρώπινη φιγούρα.

Μπήκαμε στο βανάκι μας και ξεκινήσαμε προς την έρημο.

Μια μικρή στάση μας έδωσε μια πρόγευση του άγονου, βραχώδους τοπίου, που θα βλέπαμε.

Η έρημος σε λίγο μας υποδέχτηκε και μάλιστα με σχετική αμμοθύελλα.

Καλώς ήρθαμε στην Έρημο Wadi Rum. Αλλά αυτά θα τα πούμε στη συνέχεια.

Ένα μικρό βίντεο από τη Μικρή Πέτρα

Το ταξίδι συνεχίζεται

Θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλιά σας