Βιβλία Καλλιτεχνών της συλλογής TÉRIADE!

 Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο 2013

8 Δεκεμβρίου 2013

 

 
Ήταν το 2000, όταν στη διάρκεια των διακοπών μας πήγαμε για λίγες μέρες στο νησί της Λέσβου. Σε εκείνο το ταξίδι πήγαμε να δούμε το Μουσείο Θεόφιλου, στη Βαρειά, λίγο έξω από τη Μυτιλήνη.

Στον ίδιο χώρο υπήρχε κι μια αίθουσα με τα βιβλία και περιοδικά που είχε εκδώσει ο Στρατής Ελευθεριάδης στο Παρίσι κατά τον μεσοπόλεμο και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.

Τα βιβλία εκείνα ήταν ουσιαστικά λευκώματα με έργα μερικών από τους μεγαλύτερους ζωγράφους και χαράκτες του κόσμου, του 20^ου αι.

Πολύ μου είχε κάνει εντύπωση εκείνη η έκθεση, για την οποία δεν είχα ιδέα. Αν και δεν ξαναπήγα από τότε στη Λέσβο, η «έκθεση εκείνη» ήρθε και με «βρήκε» 13 χρόνια μετά. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
 
Ο Στρατής (Ευστράτιος) Ελευθεριάδης (Μυτιλήνη 1897–Παρίσι 1983), γνωστός και με το γαλλικό καλλιτεχνικό όνομα Tériade (Τεριάντ), ήταν τεχνοκριτικός, εκδότης καλλιτεχνικών εντύπων και συλλέκτης έργων τέχνης.
Το 1915 πήγε στο Παρίσι για να σπουδάσει νομικά, αλλά σύντομα εγκατέλειψε τις σπουδές του για να αφοσιωθεί στην παρακολούθηση των καλλιτεχνικών εξελίξεων της εποχής του.
Με τις κριτικές του στο περιοδικό Cahiers d’Art (1926-1931) στην εφημερίδα L'Intransigeant (1928-1933), ο Ελευθεριάδης έδωσε ώθηση σε νέους καλλιτέχνες της εποχής. Έτσι, έχοντας κερδίσει την εμπιστοσύνη ζωγράφων και γλυπτών που έμελλε να σημαδέψουν τον 20ό αιώνα, υπήρξε συνιδρυτής του σουρεαλιστικού περιοδικού Minotaure (1933) και ιδρυτής του περιοδικού Verve (1937-1960), στις σελίδες των οποίων παρουσίασαν τα έργα τους μεγάλοι ζωγράφοι

όπως ο Μποννάρ,

ο Ματίς, ο Μπρακ,

ο Πικάσο,

ο Σαγκάλ,

ο Λεζέ,

ο Μιρό

και άλλοι.
Από το 1943 έως το 1975  ο Ελευθεριάδης εξέδωσε περίπου 27 βιβλία, με εικόνες σχεδιασμένες από μεγάλους ζωγράφους και χαράκτες. Το 1979 δώρισε ένα μεγάλο μέρος του εκδοτικού του έργου, έργα Ελλήνων και Γάλλων ζωγράφων του 20ού αιώνα, καθώς και μεσαιωνικά χειρόγραφα, για να ιδρυθεί το φερώνυμο μουσείο στη Μυτιλήνη. Στον Ελευθεριάδη οφείλεται και η ανακάλυψη του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου.
Με δωρεά του Ελευθεριάδη χτίστηκε το μουσείο Θεοφίλου σε κτήμα της οικογένειάς του στη Βαρειά της Μυτιλήνης, Αργότερα χτίστηκε και το Μουσείο Tériade, λίγα μέτρα πιο πέρα, που φιλοξενεί έργα σπουδαίων Ελλήνων και ξένων ζωγράφων (Τσαρούχη, Πικάσο,

Σαγκάλ,

Ματίς

κ.α.), τα οποία ανήκαν στη συλλογή του Ελευθεριάδη (πηγή wikipedia)

Το δημιούργημα του Tériade, όπου οι πρωτοπόροι του μοντέρνου συναπαντήθηκαν και αναμετρήθηκαν με σπουδαία λογοτεχνικά κείμενα, αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της τέχνης του 20^ου αι.
Το 2012 το Βυζαντινό Μουσείο ανέλαβε το έργο της συντήρησης του μεγαλύτερου μέρους των «Μεγάλων Βιβλίων» και των περιοδικών «Verve» που επρόκειτο να παρουσιασθούν στην επανέκθεση του Μουσείου-Βιβλιοθήκης Στρατή Ελευθεριάδη-Tériade. (πηγή: το έντυπο που συνόδευε την έκθεση στο Βυζαντινό Μουσείο)

Πριν λοιπόν φύγουν για τη Λέσβο, πραγματοποιήθηκε στο Βυζαντινό Μουσείο αυτή η έκθεση.
Βρέθηκα στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο μετά από πάρα πολλά χρόνια και αφού είχε ολοκληρωθεί η επέκτασή του και επανεγκατάσταση των εκθέσεων, για να δω τη μόνιμη έκθεση

και είδα και την αναδρομική αυτή έκθεση.

Για μένα, εκτός από την ευχαρίστηση του να δω όλα αυτά τα έργα, μου ξύπνησε και ευχάριστες αναμνήσεις από το νησί της Σαπφούς.

Όμως οι φωτογραφίες από εκείνη την επίσκεψη καταχωνιάστηκαν και ξεχάστηκαν σε κάποια «γωνιά» του σκληρού δίσκου του υπολογιστή. Πριν λίγες μέρες ψάχνοντας σε ένα σωρό από έντυπα και βιβλία βρήκα το φυλλάδιο από την έκθεση αυτή

και όλα τα θυμήθηκα μεμιάς.

Αν και η έκθεση εκείνη έχει τελειώσει προ πολλού,

με την ανάρτηση αυτή θάθελα να προτείνω σε αυτόν που θα βρεθεί στη Λέσβο,

να επισκεφτεί το εν λόγω μουσείο.

Ένα αξιοθέατο τελείως διαφορετικό

αλλά εξ’ ίσου ενδιαφέρον

και σημαντικό.
 

θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σας