Στο Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας!

 8 Δεκεμβρίου 2013

 

Πολύ καιρό ήθελα να επισκεφτώ το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας. Βέβαια το είχα επισκεφτεί χρόνια πριν, όταν ήμουν φοιτητής, αλλά έχοντας διαβάσει για την νέα ανακαίνιση-επανέκθεση ήθελα να το δω στη νέα του μορφή, που όπως αποδείχτηκε είναι πολύ ενδιαφέρουσα και εντυπωσιακή. Έτσι μια Κυριακή του Δεκέμβρη, που η Σοφία είχε μια εκδήλωση σε παρακείμενο ξενοδοχείο, αποφάσισα την επίσκεψη.

Το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1914 και το 1930 εγκαταστάθηκε οριστικά στη Villa Ilissia, ένα συγκρότημα κτηρίων κοντά στις όχθες του ποταμού Ιλισσού, το οποίο είχε χτιστεί από τον αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη το 1848 για τη Γαλλίδα Sophie de Marbois-Lebrun, δούκισσα της Πλακεντίας

Από τότε έγιναν πολλές αλλαγές στο μουσείο με τη σημαντικότερη αυτή που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν άρχισε η επέκταση των χώρων του Μουσείου με στόχο την επανέκθεση των συλλογών του. Το 2004 ολοκληρώθηκε η επανέκθεση των παλαιοχριστιανικών και βυζαντινών συλλογών του Μουσείου, ενώ η παρουσίαση των μεταβυζαντινών συλλογών ολοκληρώθηκε το 2010.

Η μόνιμη έκθεση παρουσιάζεται σε πέντε θεματικές ενότητες και την εισαγωγή, ενώ κάποιες από τις ενότητες χωρίζονται σε αρκετές υποενότητες.

Αναλυτικά βλέπουμε:

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η Βυζαντινή αυτοκρατορία

«Βυζάντιο» ή «Βυζαντινή αυτοκρατορία» ονομάστηκε στους νεότερους χρόνους, τον 16ο αιώνα, η ρωμαϊκή αυτοκρατορία από το έτος 330 και εξής. 

Ι. ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΚΟΣΜΟ ΣΤΟΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ

Η μετάβαση από τον αρχαίο κόσμο στον βυζαντινό έγινε σταδιακά. 

    Ι.1 Παλαιές μορφές-νέα σύμβολα

H χριστιανική τέχνη γεννήθηκε την περίοδο της ύστερης αρχαιότητας (2ος-4ος αιώνας μ.X.) στους κόλπους της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας,

    Ι.2 Τα εγκόσμια

Ο δημόσιος και ιδιωτικός βίος κατά την πρώιμη βυζαντινή περίοδο διατήρησε σχεδόν αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά της ελληνορωμαϊκής παράδοσης. 

    Ι.3 Οι ναοί της νέας θρησκείας

Μετά την επίσημη αναγνώριση του χριστιανισμού

προέκυψε η ανάγκη μιας αρχιτεκτονικής και καλλιτεχνικής έκφρασης ,

    Ι.4 Ο εκχριστιανισμός των αρχαίων ιερών

    Ι.5 Χριστιανική Αίγυπτος. Κοπτική τέχνη

Οι χριστιανοί της Αιγύπτου ονομάζονται Κόπτες,

    Ι.6 «Τόπος αναψύξεως». Οι χριστιανοί μπροστά στο θάνατο

ΙΙ. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ

Το τέλος της δυναστείας του αυτοκράτορα Ιουστινιανού (6ος μ.Χ. αι.) σηματοδοτεί το ουσιαστικό τέλος της αρχαιότητας και σημαίνει την ανάπτυξη όλων των μεσαιωνικών χαρακτηριστικών της βυζαντινής κοινωνίας.

    ΙΙ.1 Εξουσία και διοίκηση

Στο Βυζάντιο, σε αντιστοιχία με το μονοθεϊσμό, υπήρχε η υπέρτατη εξουσία στη γη του ενός και μόνου αυτοκράτορα.

 

    ΙΙ.2 Η κρίσιμη καμπή

Τη μεγάλη ακμή που γνώρισε το Βυζάντιο τον 6ο αιώνα διαδέχθηκε μια δύσκολη εποχή. Τον 7ο και 8ο αιώνα η αυτοκρατορία καταπονήθηκε από αλλεπάλληλες επιθέσεις εχθρικών δυνάμεων.

 

    ΙΙ.3 Λατρεία και τέχνη

Κέντρο της δημόσιας λατρείας στο Βυζάντιο ήταν ο ναός.

 

    ΙΙ.4 Οι τοιχογραφίες ενός βυζαντινού ναού: Επισκοπή Ευρυτανίας

Η εκκλησία της Κοίμησης της Παναγίας, γνωστή και ως Επισκοπή, βρισκόταν στη δυτική όχθη του ποταμού Μέγδοβα.

 

    ΙΙ.5 Αττική: Μια βυζαντινή επαρχία

H Aττική υπήρξε σημαντική επαρχία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με αγροτική και βιοτεχνική παραγωγή, ενώ η πόλη των Αθηνών, συνυφασμένη άρρηκτα με το κλασικό της παρελθόν, παρέμεινε κέντρο εκπαίδευσης.

 

    ΙΙ.6 Φράγκοι και Λατίνοι στο Βυζάντιο

Από τα τέλη του 11ου έως και τις αρχές του 13ου αιώνα κηρύχθηκαν από τους χριστιανούς της Δύσης τέσσερις σταυροφορίες, που αποσκοπούσαν στην απελευθέρωση των Αγίων Τόπων, και κυρίως της Ιερουσαλήμ, από τους μουσουλμάνους. Η Δ΄ Σταυροφορία όμως παρέκκλινε από τον αρχικό σκοπό της, με αποτέλεσμα την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης (1204).

 

    ΙΙ.7 Όψεις δημοσίου και ιδιωτικού βίου

Η καθημερινή ζωή αποτελεί έναν ιδιαίτερα σημαντικό τομέα για τη μελέτη του βυζαντινού πολιτισμού.

    ΙΙ.8 Η τελευταία αναλαμπή

Η απελευθέρωση της λατινοκρατούμενης Κωνσταντινούπολης το 1261 από τον Μιχαήλ Η΄

οδήγησε στο θρόνο της ήδη κατακερματισμένης αυτοκρατορίας τη δυναστεία των Παλαιολόγων.

 

    ΙΙ.9 Η Άλωση

Στις 29 Μαΐου 1453, και μετά από δίμηνη ασφυκτική πολιορκία, ο σουλτάνος Μεχμέτ Β΄ κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη.

ΙΙΙ. Η πνευματική και καλλιτεχνική κινητικότητα τον 15ο αιώνα 

IV. Από το Βυζάντιο στη Νεότερη Εποχή

    ΙV.1. Η Ενετική κυριαρχία και οι Γραικοί

        

    IV.1α. Κοινωνία και τέχνη στη βενετική Κρήτη 

    

    IV.1β. Η Τέχνη στα Επτάνησα: Είδος μεικτό αλλά νόμιμο

    

    IV.2. Από το Ανθίβολο στην Εικόνα

    IV.3. Η Οθωμανική κατάκτηση και το Γένος

   

    IV.3α. Οι κοινότητες των Ρωμιών

    

     IV.3β. Όψεις καθημερινής ζωής

    IV.3γ. Εκκλησία. Τόπος πίστης, Χώρος κοινωνικής συνοχής

     IV.3δ. Μονές. άνθηση και ακτινοβολία

     IV.3ε. Η πολυμορφία του 18ου αιώνα

     IV.4. Το Έντυπο και ο νέος Ελληνισμός

     IV.5. Η θρησκευτική ζωγραφική στο ελληνικό κράτος

V. Βυζάντιο και νεότερη τέχνη

(Αναλυτική παρουσίαση και πληροφορίες για την μόνιμη έκθεση στην επίσημη ιστοσελίδα του μουσείου.)

Στο μουσείο εκτός από τη μόνιμη έκθεση γίνονται τακτικά περιοδικές εκθέσεις με διάφορα θέματα. Τη μέρα που πήγα η περιοδική έκθεση ήταν η πολύ ενδιαφέρουσα «Βιβλία Καλλιτεχνών της συλλογής TÉRIADE!».

Με αυτή την έκθεση τελείωσε η επίσκεψή μου στο κορυφαίο μουσείο της χώρας, που αφορά την περίοδο από τη Ρωμαϊκή περίοδο και μέχρι την Τουρκοκρατία.

_______________________________

Υ.Γ. Οι φωτογραφίες από εκείνη την επίσκεψη καταχωνιάστηκαν και ξεχάστηκαν σε κάποια «γωνιά» του σκληρού δίσκου του υπολογιστή. Πριν λίγες μέρες ψάχνοντας σε ένα σωρό από έντυπα και βιβλία βρήκα το φυλλάδιο από την περιοδική αυτή έκθεση και όλα τα θυμήθηκα μεμιάς. Έτσι αποφάσισα, έστω και μετά από σχεδόν μια δεκαετία να κάτσω να ασχοληθώ με την παρουσίαση εκείνης της επίσκεψης με τις δύο αυτές αναρτήσεις. Μακάρι αυτές να ξυπνήσουν σε κάποιους την επιθυμία για μιαν επίσκεψη στο Βυζαντινό Μουσείο και γιατί όχι στο Μουσείο TÉRIADE στη Λέσβο. 

θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σας