Πάτρα, στους δρόμους της Άνω Πόλης!

 26 Δεκεμβρίου 2015

 

-Λέω να πάω μια βόλτα στην Άνω Πόλη για φωτογραφίες. Έχω πολλά χρόνια να πάω. Θα είμαι πίσω το μεσημέρι για φαΐ.

-Θα σε περιμένουμε. 

Πήρα το αυτοκίνητο και ανέβηκα από το δασύλλιο, πέρασα μπροστά από την είσοδο του κάστρου και κατέβηκα μπροστά στην υδατοδεξαμενή, όπου και κάπου εκεί το άφησα.

Από τη νοτιοδυτική άκρη του κάστρου μέχρι την Παλαιών Πατρών Γερμανού και το Ρωμαϊκό Ωδείο είναι η Άνω Πόλη, ένα από τα παλιά γραφικά κομμάτια της Πάτρας.

Η υδατοδεξαμενή φτιάχτηκε στα 1911, όπως μνημονεύει σχετική επιγραφή

και είναι ένα πολύ ενδιαφέρον πέτρινο κτίσμα.

Αρχικά η Άνω Πόλη ήταν περιοχή που κατοικούσαν τα φτωχά στρώματα και οι «χωριάτες» (εσωτερικοί μετανάστες). Τα σπίτια ήταν μικρά, φτωχικά και γεμάτα λουλούδια.

Αργότερα η γειτονιά άρχισε να παίρνει τα πάνω της και άρχισαν να ξεφυτρώνουν πλούσια νέοκλασσικά, πολλά από τα οποία σώζονται σε καλή ή ερειπιώδη κατάσταση. Ευτυχώς που οι νεώτερες, τσιμεντένιες κατασκευές σεβάστηκαν γενικά τη γενική εικόνα και έτσι οι παραφωνίες είναι λίγες και όχι κραυγαλέες.

Ανάμεσα στα σπίτια είναι κάποια οικόπεδα με Ρωμαϊκά ερείπια. Αποκαλύφθηκαν όταν κάποια από τα παλιά νεοκλασσικά γκρεμίστηκαν για να φτιαχτούν πιο σύγχρονες οικοδομές. Αλλά ως γνωστό η Πάτρα είναι χτισμένη πάνω σε Ρωμαϊκά ερείπια, πολλά από τα οποία έχουν αποκαλυφθεί και αυτό μπορεί να το δει κανένας με μια επίσκεψη στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο, αλλά και με μια βόλτα σε διάφορα σημεία της πόλης, όπως στην πλατεία Αγίου Γεωργίου

με το Αρχαίο Ωδείο από τη μια και το Αμφιθέατρο από την άλλη.

Πολλά από τα παλιά σπιτάκια έχουν αλλάξει χρήση και φιλοξενούν όμορφα ταβερνάκια και μεζεδοπωλεία.

Η περιοχή συνδέεται με το κέντρο της πόλης με τα 192 σκαλιά της Αγίου Νικολάου

και όπως είναι ψηλά, η θέα προς τον Πατραϊκό και τις ακτές της Αιτωλοακαρνανίας, απέναντι είναι μοναδική.

Ένα στενάκι οδηγεί

στην εκκλησία των Εισοδίων.

Νοτιοδυτικά της υδατοδεξαμενής στέκει το εντυπωσιακό Παλιό Δημοτικό Νοσοκομείο. Το πρώτο κομμάτι του, σε σχέδια του Δανού αρχιτέκτονα Christian Hansen (1803-1883), χτίστηκε μεταξύ 1857 και 1872. Αργότερα προστέθηκαν και άλλες πτέρυγες.

Σε κάποιο σημείο της περιοχής διατηρείται (ανενεργή πια) μια από τις πρωτοποριακού σχεδιασμού τότε, βρύσες που έφτιαξε στη δεκαετία του 1980 ο τότε δήμαρχος Θεόδωρος Άννινος.

 

Γεωγραφική και ουσιαστική «καρδιά» της γειτονιάς αυτής είναι ο Ναός του Παντοκράτορα.

Αντιγράφω από την ιστοσελίδα του ναού:

 «Ο Ιερός Ναός Παντοκράτορος Πατρών δεσπόζει με τους πανέμορφους τρούλους του στην Άνω Πόλη, κάτω από το Φρούριο. Είναι αφιερωμένος στο δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, στον Παντοκράτορα Κύριο Ιησού Χριστό, και πανηγυρίζει στην εορτή της Θείας Του Μεταμορφώσεως (6 Αυγούστου).

Ο πρώτος ναός κτίσθηκε περί το 900 μ.Χ. πάνω στα ερείπια του ναού του Ολυμπίου Διός, ο οποίος βρισκόταν στο μέσον της Αρχαίας Αγοράς. Το 1205 οι Φράγκοι κατέλαβαν την Πάτρα και ο ναός μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό μέχρι το 1429, χρονιά κατά την οποία ο δεσπότης του Μυστρά, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, μετέπειτα αυτοκράτορας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, απελευθέρωσε την πόλη. Την πρώτη περίοδο της Τουρκοκρατίας (1458- 1687 μ.Χ. ) μετατράπηκε σε τέμενος με την ονομασία «Κιουρσούμ Τζαμί», δηλαδή «Μολυβδοσκέπαστο Τζαμί», επειδή ο θόλος του ναού είχε σκεπασθεί με μόλυβδο. Το 1687, κατά την Ενετοκρατία, ο Μοροζίνης μετέβαλε το τέμενος σε Ρωμαιοκαθολική εκκλησία του Αγίου Μάρκου.

Φαίνεται πως κάποια στιγμή επεστράφη στους Ορθοδόξους, αφού το 1713 ο ναός αναφέρεται ως ενοριακός. Ωστόσο, με την ανακατάληψη των Πατρών από τους Τούρκους το 1715, μετατρέπεται και πάλι σε τζαμί. Είναι χαρακτηριστικό ότι, με το ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821, ο Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός διέταξε να αφαιρεθεί ο μόλυβδος από τη στέγη του ναού, για να κατασκευαστούν σφαίρες. Στο μεταξύ ο ναός υπέστη πολλές καταστροφές από τα πυροβόλα του Φρουρίου, το οποίο βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Τούρκων. Το 1828 οι Γάλλοι του εκστρατευτικού σώματος του Μαιζών τον επισκεύασαν πρόχειρα και τον χρησιμοποίησαν ως αναρρωτήριο.

Ο ναός του Παντοκράτορος θα ανεγερθεί εκ νέου μεγαλοπρεπέστατος μετά την Απελευθέρωση, κατά τα έτη 1835 – 1840, σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής με τρούλους. Κτίσθηκε μάλιστα κατά μίμηση του σχεδίου του ναού της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινουπόλεως, με πολυάριθμους τρούλους και τρουλίσκους, καθώς και δύο εξωτερικά Αγιάσματα στις πλαϊνές θύρες του ναού, τα οποία σπανίως συναντάμε σε Ορθόδοξους ναούς.

Το 1866 θα προστεθούν και τα δύο κωδωνοστάσια με τα χαρακτηριστικά τους ρολόγια. Έκτοτε ανακαινίσθηκε αρκετές φορές, με πιο αξιοσημείωτη την επένδυση των τρούλων με χαλκό το 1954.

[…]Στο ευρύχωρο εσωτερικό του ναού

ο επισκέπτης μαγνητίζεται από το ύψος του κεντρικού τρούλου.

Ιδιαίτερα μεγαλόπρεπο είναι το περίτεχνο τέμπλο, που φέρει εικόνες του Ιωαννικίου του Καυσοκαλυβίτου,

καθώς και ο μαρμάρινος Δεσποτικός Θρόνος και ο ξυλόγλυπτος Άμβωνας.[…]»

Θα τελειώσω την επίσκεψή μου στο ναό, αλλά και στην Άνω Πόλη με το τραγούδι του Νίκου Ξυδάκη, σε στίχους του Θοδωρή Γκόνη με τίτλο «Ο Παντοκράτορας» από το δίσκο «Το μέλι των γκρεμών»: 

Ο Παντοκράτορας

Στην Πάτρα ο Παντοκράτορας

Το λεν’ στην Πάνω Πόλη

Μοιάζει με αυτοκράτορα

Που τον λατρεύουν όλοι

 

Χάλκινοι ειν’ οι τρούλοι του

Χάλκινη η σκεπή του

Κι όταν δακρύζει ο ουρανός

Στάζει χαλκό η φωνή του

 

Πράσινος το φθινόπωρο

Χρυσός το καλοκαίρι

Έχει σημάδι από χαλκό

Στ’αριστερό του χέρι

 

Στην Πάτρα ο Παντοκράτορας

Μου έδειξε το χρώμα

Να ζωγραφίσω το φιλί

Που μού’δωσες στο στόμα 

 

θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σας