Άνθρωποι της θάλασσας, άνθρωποι της γης!

Στη Νορβηγία, τη γη των νερών και …. των Trolls! Μέρος 2ο

(συνέχεια από Το ταξίδι στο βορρά!)

16 Μαΐου 2023

 

 

Η Νορβηγία είναι μια από τις πλουσιότερες χώρες στον κόσμο με ένα εξαιρετικά ψηλό βιοτικό επίπεδο. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Οι Νορβηγοί περάσανε μεγάλη φτώχια, και συνακόλουθα είχαν μεγάλη μετανάστευση, κυρίως προς τις ΗΠΑ. Κάτι το αφιλόξενο ανάγλυφο, κάτι το ακόμα πιο αφιλόξενο κλίμα, τους έστρεψαν κυρίως προς τη θάλασσα. Τα τελευταία χρόνια τα πράγματα άλλαξαν, κυρίως μετά την ανακάλυψη των πετρελαϊκών αποθεμάτων και την εκμετάλλευση τους από κρατικό φορέα και όχι από κάποια πολυεθνική εταιρία.

Από την εποχή των Βίκινγκς (8^ος-11^ος αι) οι θάλασσες γύρω από την Ευρώπη και μέχρι τον Καναδά καθώς και τα μεγάλα ποτάμια, κυριαρχούνται από τους μεγάλους αυτούς θαλασσοπόρους και μαχητές. Ανακάλυψαν νησιά, όπως η Ισλανδία, η Γροιλανδία, τα Φερόες κλπ, έφτασαν στην Αμερική (Καναδάς) πέντε αιώνες πριν τον Κολόμβο και με το όνομα Βάραγγοι και μετέπειτα Ρως ιδρύουν αρχικά υπό τον Ρούρικ και στη συνέχεια στο Κίεβο υπό τον Όλεγκ, το Βασίλειο των Ρως. Αν και οι Βίκινγκς χάνονται από το προσκήνιο της ιστορίας, οι απόγονοί τους συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται στη θάλασσα, βασική πηγή βιοπορισμού τους. Φυσικά, όπου το ανάγλυφο το επιτρέπει, υπάρχει και κάποια αγροτική και κτηνοτροφική δραστηριότητα. Οι βασικοί οικισμοί (πόλεις και χωριά) της Νορβηγίας έχουν άμεση σχέση με τη θάλασσα (λιμάνια ή απλά ψαροχώρια) και η βασική πηγή τροφής είναι ότι τους δίνει αυτή, έστω και τεχνητά (ιχθυοκαλλιέργειες) τα τελευταία χρόνια.

Η ενασχόληση των Νορβηγών με τη θάλασσα είχε σαν αποτέλεσμα η χώρα αυτή του βορρά να δώσει και μερικούς από τους σπουδαιότερους σύγχρονους εξερευνητές, όπως ο Ρόαλντ Άμουνδσεν, ο πρώτος που έφτασε στο Νότιο Πόλο (1910-1912) και ο Θορ Χέιερνταλ, που έκανε ταξίδια πειραματικής αρχαιολογίας, όπως αυτό με τη σχεδία ΚΟΝ ΤΙΚΙ.

 

Η μέρα ξημέρωσε βροχερή. Δεν ήμασταν λοιπόν για πολλές-πολλές βόλτες. Να πάμε σε κανένα μουσείο να χώσουμε το κεφάλι μας κάπου να γλυτώσουμε τη βροχή. Έτσι κι αλλιώς το Όσλο έχει αρκετά μουσεία και εμείς είχαμε στο πρόγραμμα να δούμε κάποια από αυτά.

Απέναντι από το λιμάνι της πόλης και στα δυτικά της είναι η χερσόνησος Bygdøy. 

Εκεί βρίσκονται μερικά σημαντικά μουσεία, κυρίως αυτά που αφορούν τη δραστηριότητα στη θάλασσα. Δυστυχώς, ίσως το σημαντικότερο, αυτό των πλοίων των Βίκινγκς είναι μη επισκέψιμο, λόγω εργασιών που θα διαρκέσουν για 2-3 ακόμα χρόνια. Έτσι αποφασίσαμε να δούμε πρώτα δύο από τα «θαλασσινά» μουσεία. Αρχικά το Μουσείο ΚΟΝ ΤΙΚΙ (Kon-Tiki Museet) και στη συνέχεια το Νορβηγικό Ναυτικό Μουσείο (Norsk Maritimt Museum-NMM).

Μουσείο ΚΟΝ ΤΙΚΙ

Ήμουν μαθητής όταν διάβασα για το Κον Τίκι και στο μυαλό μου «κάτι πήρε φωτιά».

Ο Θορ Χέιερνταλ (Thor Heyerdahl, 1914-2002) το 1947 με άλλους 5 «τρελούς», κατά γενική ομολογία, 

ξεκίνησε από τις ακτές του Περού με μια σχεδία για να φτάσει μετά από 101 μέρες και περίπου 7000χμ σε μια ατόλη κοντά στην Ταϊτή, της Γαλλικής Πολυνησίας.

Όλα αυτά ξεκίνησαν όταν ο Χέιερνταλ, πριν τον Β΄Π.Π., έχοντας επισκεφτεί τα νησιά της Πολυνησίας παρατήρησε ομοιότητες στα χαρακτηριστικά και τον πολιτισμό των ιθαγενών με αυτά των ιθαγενών της Νότιας Αμερικής. Έτσι του «καρφώθηκε» η άποψη πως οι πρόγονοι των Πολυνήσιων έφτασαν εκεί από τη Νότια Αμερική χρησιμοποιώντας σχεδίες. Η θεωρία αυτή αντιμετωπίστηκε σαν μια τρελή ιδέα, μιας και ερχόταν σε αντίθεση με την επικρατούσα άποψη πως μάλλον έφτασαν από τη Νότια Ασία. Μεσολάβησε ο πόλεμος, αλλά η ιδέα να κάνει αυτό το ταξίδι δεν του έφυγε ποτέ. Έτσι το 1947 πραγματοποίησε το ταξίδι, που ναι μεν δεν απόδειξε τη θεωρία του (ο ίδιος πίστευε πως την αποδείκνυε), τουλάχιστον έδειξε πως θα μπορούσε να είχε γίνει έτσι. 

Η σχεδία, που είχε γίνει κομμάτια στην ατόλη Raroia, μεταφέρθηκε στο Όσλο, συναρμολογήθηκε και αποτέλεσε τον πυρήνα του Μουσείου Κον Τίκι. Ο ίδιος πραγματοποίησε και άλλα πειραματικά ταξίδια σε άλλες περιοχές του πλανήτη, προσπαθώντας να αποδείξη διάφορες θεωρίες του. Από τα μαθητικά μου χρόνια η ιδέα να δω το συγκεκριμένο μουσείο, αν ποτέ βρεθώ στο Όσλο, ήταν αρκετά ισχυρή και αποτελούσε, εκτός των άλλων, κίνητρο για ταξίδι στη Νορβηγία.

Και να που τώρα, ένα βροχερό πρωινό του Μάη του 2023, παρκάραμε μπροστά από αυτό το μουσείο, έτοιμοι για την πρώτη επίσκεψη της ημέρας.

Έξω από το μουσείο μας υποδέχεται το αντίγραφο ενός μεγάλου MOAI. Τα MOAI είναι τα εμβληματικά αγάλματα του νησιού του Πάσχα στον Ειρηνικό.

Το μουσείο αναπτύσσεται σε δύο μεγάλους χώρους, στους οποίους οδηγεί ράμπα από το ισόγειο και το ταμείο.

Το Πρώτο που βλέπουμε είναι ο ωκεανός με την πανίδα που συντρόφεψε και έθρεψε τους έξι θαρραλέους και φτάνουμε στον πρώτο χώρο, όπου κυριαρχεί η σχεδία Κον Τίκι. Έχοντας διαβάσει το βιβλίο που έγραψε ο Χέιερνταλ και έχοντας δει την ταινία που είχαν τραβήξει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, μου έκανε εντύπωση το πόσο μεγάλη είναι στην πραγματικότητα. Θεωρούσα πως θα ήταν αρκετά μικρότερη. Την περιεργαστήκαμε από όλες τις μεριές.

Μπρος,

πίσω

και πλάγια, απ’ όπου φαίνεται και το εσωτερικό της καμπίνας. Εδώ να πούμε πως ο μοναδικός σύγχρονος εξοπλισμός που είχαν ήταν μια φωτογραφική και μια κινηματογραφική μηχανή, ένας ασύρματος, που τους φάνηκε χρήσιμος τις πρώτες μέρες και φυσικά μια πυξίδα. Για να τραβάνε φωτογραφίες και ταινία της σχεδίας είχαν μαζί και μια μικρή φουσκωτή βάρκα. Τέλος μια γκαζιέρα τους βοηθούσε να μαγειρεύουν, αν και απ’ ότι θυμάμαι από ένα σημείο και μετά τρώγανε αυτά που πιάνανε ωμά.

Σε προθήκες γύρω από τη σχεδία βλέπει κανείς τον εξοπλισμό,

έργα τέχνης και λίθινα εργαλεία των Πολυνήσιων κ.ά.

Ο επόμενος χώρος είναι αφιερωμένος σε άλλο πείραμα του Χέιερνταλ, αυτό του Ρα ΙΙ.

Το 1969 ο Χέιερνταλ με μια ομάδα επιχείρησε να περάσει τον Ατλαντικό από το Μαρόκο μέχρι την Αμερική με ένα σκάφος φτιαγμένο από πάπυρο, κατά τις απεικονίσεις των αρχαίων Αιγυπτίων. Το ονόμασε Ρα. Δυστυχώς το σκάφος βυθίστηκε.

Τον επόμενο χρόνο το επανέλαβε

με σχεδόν το ίδιο πλήρωμα και με ένα νέο σκάφος με το όνομα Ρα ΙΙ. Τελικά φτάσανε στα νησιά Μπαρμπάντος. Σήμερα το Ρα ΙΙ το βλέπαμε μπροστά μας.

Στον ίδιο χώρο είναι και ένα ομοίωμα, σε μικρογραφία του τρίτου πειράματος του Χέιερνταλ, με την ονομασία Τίγρης.

Ήταν και αυτό σκάφος από καλάμια με το οποίο κατέβηκε τον ποταμό Τίγρη, βγήκε στον Περσικό κόλπο και στη συνέχεια, αφού έπιασε στο Πακιστάν, συνέχισε πλέοντας στον Ινδικό και έφτασε μέχρι την Ερυθρά Θάλασσα (Τζιμπουτί). Όλα αυτά το 1977 για να αποδείξει την επίδραση των πολιτισμών της Μεσοποταμίας σε αυτόν της Ινδικής Χερσονήσου και της Ερυθράς.

Σε αυτό το χώρο, γύρω από το Ρα ΙΙ έχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τα δύο αυτά πειραματικά ταξίδια.

Ότι και να πιστεύει κανείς για τον Χέιερνταλ, δεν μπορεί παρά να του αναγνωρίσει πως ήταν ένας σπουδαίος ερευνητής, που υπερασπίστηκε με πολύ τόλμη και θάρρος τις απόψεις του και πως η συμβολή του στο θέμα των μετακινήσεων των πληθυσμών στην απώτατη αρχαιότητα είναι πολύ σημαντική.

Βγαίνοντας το ψιλόβροχο καλά κρατούσε. Έτσι περάσαμε ακριβώς απέναντι για το επόμενο μουσείο.

Νορβηγικό Ναυτικό Μουσείο

Βγάλαμε εισιτήρια και ξεκινήσαμε.

Μια ράμπα κετεβαίνει στο υπόγειο.

Πρώτα βλέπουμε ένα κανό, περίπου 10μ σκαλισμένο σε ένα μονοκόμματο κορμό δέντρου, ηλικίας περίπου 2200 χρόνων.

Στη συνέχεια βρεθήκαμε σε ένα χώρο-εργαστήριο κατασκευής πλοιαρίων.

Εκεί είδαμε και ένα αντίγραφο-μοντέλο του πλοίου των Βίκινγκς Oseberg, που βρίσκεται στο κλειστό μουσείο των πλοίων των Βίκινγκς

και ένα ακόμα πλοίο των Βίκινγκς του 900, που βρέθηκε στο Gokstad.

Ανεβήκαμε και πάλι και συνεχίσαμε για τον 1^ο όροφο, αφήνοντας το ισόγειο για το τέλος.

Υπάρχουν μοντέλα ιστιοφόρων,

αλλά και σύγχρονων, 

μικρών και μεγάλων σκαφών.

Στον ίδιο όροφο έχει προθήκες με αντικείμενα ναυτικών διαφόρων εποχών και άλλες όπου με αντικείμενα, φωτογραφίες και κείμενα παρουσιάζονται θέματα σχετικά με τη δραστηριότητα στη θάλασσα, σε διάφορες εποχές,

αρχής γενομένης από το 1066 για να συνεχιστούν

στον 18^ο,

τον 19^ο

και τέλος τον 20^ο αι.

Ακόμα έχει καμπίνες, τραπεζαρίες

και διάφορα εξαρτήματα της ναυτιλίας.

Ανεβαίνοντας στον 2^ο όροφο περνάμε έξω από τη βιβλιοθήκη του μουσείου, έξω από την οποία υπάρχει ένα ακρόπρωρο.

Και μιλώντας για ακρόπρωρα, κάτι που δεν λείπει από κανένα ναυτικό μουσείο, είδαμε κάτω από τη ράμπα μια σειρά από ακρόπρωρα, που όμως είχαν μπροστά διάφορα παραπετάσματα, άγνωστο για ποιο λόγο.

Στον 2^ο όροφο έχουν φτιάξει μια «θεματική» κατασκευή για παιδιά με τίτλο «Ταξίδια με τον Αρχηγό και τη Sally Jones» (Pǻ Reise Med Chiefen og Sally Jones), ιδέα βασισμένη στο βραβευμένο βιβλίο του Jacob Wegelius “The Legend of Sally Jones”.

Ακόμα ένα τμήμα έχει καλλιτεχνικές κατασκευές, που παραπέμπουν στη θάλασσα και είναι πολύ εντυπωσιακές.

Η θέα από εκεί πάνω είναι πολύ όμορφη.

Το λιμάνι,

τα νησάκια στο φιόρδ του Όσλο

και τα καραβάκια που πάνε και έρχονται είναι πολύ ωραίες εικόνες.

Από εκεί κατεβήκαμε στο ισόγειο.

Εκεί έχει μια έκθεση ζωγραφικής με θέματα εμπνευσμένα από τη θάλασσα.

Απέναντι από το κυρίως κτίριο του μουσείου έχει άλλη μια αίθουσα με σκάφη διαφόρων τύπων,

κυρίως βάρκες

και ιστιοφόρα.

Έχει και τα ξύλα ενός διαλυμένου σκάφους που βρέθηκαν θαμμένα.

Βγαίνοντας από το μουσείο είδαμε διάφορα γλυπτά ένα γύρω.

Ένα πολύ ενδιαφέρον είναι το έργο του Håkon Anton Fagarås, του 2011, προς τιμήν της ομάδας του Ρόαλντ Αμούνδσεν, που αποτελούμενη από τον ίδιο και από τους Όλαφ Μγιάαλαντ, Χέλμερ Χάνσεν, Σβέρε Χάσελ και Όσκαρ Βίστινγκ, γίνεται η πρώτη που φτάνει στο Νότιο Πόλο στις 14 Δεκεμβρίου 1911.

Άλλο ένα είναι το έργο του Joseph Suqslak. Πρόκειται για ένα inuksuk, ένα ορόσημο δηλ. που χρησιμοποιούν οι Inuit του Καναδά και των άλλων αρκτικών περιοχών. Δωρίστηκε το 2005 από τον Καναδά στη Νορβηγία, σαν ένδειξη φιλίας των δύο λαών.

Τελειώνοντας και από εκεί είδαμε πως η βροχή είχε υποχωρήσει αρκετά και απλά έριχνε που και που λίγες ψιχάλες. Έτσι αποφασίσαμε να πάμε σε ένα ακόμα μουσείο, που βρίσκεται στην ίδια περιοχή, αλλά δεν γίνεται να το δεις με βροχή.

Μόνο 1,5χμ από εκεί που είμασταν παρκάραμε και κατεβήκαμε για την επόμενή μας επίσκεψη, το Νορβηγικό Μουσείο Ιστορίας και Πολιτισμού (Norsk Folkemuseum)

 

Νορβηγικό Μουσείο Ιστορίας και Πολιτισμού

Στην Κεντρική και τη Βόρεια Ευρώπη συνηθίζουν κάποια μουσεία, άγνωστα σε εμάς. Είναι τα υπαίθρια μουσεία ή όπως είναι διεθνώς γνωστά Open Air Museums. Σε μια μεγάλη έκταση συγκεντρώνουν κτίρια από όλα τα μέρη μιας χώρας (τα εθνικά) ή μιας περιοχής (τα τοπικά).

Κάποια από αυτά είναι ανοικτά έχοντας την οικοσκευή, έτσι ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να πάρει μια ιδέα για το πώς ήταν τα κτίρια κάποιους αιώνες πριν. Συνήθως είναι των 4-5 τελευταίων αιώνων, αν και δεν αποκλείεται να υπάρχουν και παλαιότερα. Με αυτόν τον τρόπο παρουσιάζεται ο πολιτισμός και ο τρόπος ζωής των προγόνων των κατοίκων μιας περιοχής ή μιας χώρας. Ουσιαστικά είναι Εθνογραφικά μουσεία και αφορούν αγροτικές και κτηνοτροφικές κοινωνίες με στοιχεία εμπορικής και βιοτεχνικής δραστηριότητας, κυρίως τη μεταποίηση. Το σύνολο συμπληρώνεται με τα δημόσια κτίρια αλλοτινών εποχών, όπως οι εκκλησίες, τα σχολεία, τα δημαρχεία κ.ά.

Ένα τέτοιο μουσείο πήγαμε να δούμε εκείνη τη μέρα. Με περίπου 160 ξύλινα κτίρια από όλη τη Νορβηγία μέσα σε ένα καταπράσινο περιβάλλον, αλλά και κάποια κτίρια που στεγάζουν εκθέσεις είναι ένα από τα πρώτα, αν όχι το πρώτο του είδους του παγκοσμίως, μιας και ιδρύθηκε στα τέλη του 19^ου αι και είναι ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη.

Μετά τα εκδοτήρια εισιτηρίων περνάμε σε μια πλατεία με σιντριβάνι και ένα περίπτερο. Γύρω έχει ενδιαφέροντα κτίρια με εκθέσεις. Εμείς δεν πήγαμε στις εκθέσεις αλλά προσπεράσαμε την πλατεία και μπήκαμε στο χώρο με τα παλιά, ξύλινα κτίρια.

Περάσαμε ένα «Αγγλικό Κήπο» και αρχίσαμε να ανηφορίζουμε.

Αρχικά βλέπουμε μερικά μεγάλα κτίρια,

ένα σχολείο

και ένα παρεκκλήσι.

Συνεχίζουμε μέσα στο υπέροχο πάρκο και φτάνουμε στο ψηλότερο σημείο,

όπου στέκει το σημαντικότερο αξιοθέατο του μουσείου, η ξύλινη εκκλησία του Γκολ, του 13^ου αι. (Παρουσίαση στο Stavkyrkje, οι ξύλινες εκκλησίες της Νορβηγίας!). Από εκεί πήραμε να κατηφορίζουμε από την άλλη μεριά του λόφου, στο απότομο μονοπάτι.

Παντού γύρω ξύλινα οικήματα.

Σπίτια,

αποθήκες,

απλά

ή πιο περίτεχνα, όλα με σκεπή με χορτάρι,

κάποια με όμορφες προσόψεις, με ενδιαφέρουσα ξυλόγλυπτη διακόσμηση.

Εν τω μεταξύ η βροχή είχε σταματήσει τελείως, οπότε φτάνοντας ξανά στην πλατεία, πριν την έξοδό μας από το μουσείο, κάτσαμε σε ένα παγκάκι να ξαποστάσουμε και να φάμε τα σάντουιτς που είχαμε φτιάξει στο πρωινό, μιας και είχε πια μεσημεριάσει για τα καλά.

Αφού κολατσίσαμε πήραμε το αυτοκίνητο και γυρίσαμε στο δωμάτιο για λίγη ξεκούραση.

Στην περιοχή της Όπερας

Το απόγευμα ξανά στο κέντρο, κοντά στην Όπερα αυτή τη φορά. 

Η περιοχή λέγεται Bjørvika, είναι στο λιμάνι και έχει αρκετά μοντέρνα και εντυπωσιακά κτίρια.

Η νέα όπερα του Όσλο είναι ένα πολύ εντυπωσιακό κτίριο από λευκό μάρμαρο, επικλινές σαν ράμπα, που μπορείς να ανέβεις και να θαυμάσεις τις εικόνες γύρω σου από κάποιο ύψος.

Είναι έργο του αρχιτεκτονικού γραφείου Snøhetta και εγκαινιάστηκε το 2008.

Μέσα στη θάλασσα, μπροστά από την όπερα είναι ένα γλυπτό από χάλυβα και γυαλί με τον τίτλο «She Lies», έργο του 2010 της Monica Bonvicini. Το έργο βρίσκεται πάνω σε μια πλατφόρμα που περιστρέφεται ανάλογα με την παλίρροια και τον άνεμο και μοιάζει με παγόβουνο που παρασύρεται φτάνοντας στο φιόρδ του Όσλο.

Η παραλία μπροστά στην όπερα έχει διαμορφωθεί για τα μικρά παιδιά, αλλά και για τους «κατοίκους» της.

Πίσω από την όπερα, δεμένες στην αποβάθρα, εκτός από κάποια μεγάλα πλεούμενα, έχει και αρκετές όμορφες παραδοσιακές βάρκες.

Εκεί στέκει ένα ακόμα εντυπωσιακό, σύγχρονο κτίριο. Είναι το Μουσείο Munch (Munch-museet), έργο του Ισπανού αρχιτέκτονα Juan Herreros, που εγκαινιάστηκε το 2021. Είναι αφιερωμένο στον μεγάλο Νορβηγό ζωγράφο Edvard Munch (1863-1944), τον δημιουργό της διάσημης «Κραυγής».

Στον εξωτερικό χώρο του μουσείου στέκει ένα πελώριο γλυπτό, ύψους 9μ με τίτλο «Moren» (Μητέρα) της βρετανίδας Tracey Emin, του 2022.

Γυρνώντας προς το αυτοκίνητο είδαμε άλλο ένα γλυπτό. Αποτελείται από 5 ανθρώπινες φιγούρες, φτιαγμένες από διαφορετικά υλικά και έχει τίτλο «Fellesskap» (κοινότητα, συνάθροιση), του Νορβηγού γλύπτη Nico Widerberg, του 2006.

Εκεί τελείωσε η δεύτερη μέρα στο Όσλο. Μια μέρα γεμάτη γνώσεις και εικόνες. Μια μέρα που πραγματοποίησα ένα παιδικό μου όνειρο, να δω το Κον Τίκι από κοντά. Από την άλλη το Ναυτικό Μουσείο μου φάνηκε πολύ φτωχό σε σχέση με άλλα παρόμοια που έχω δει (Λονδίνο, Βαρκελώνη). Αρχικά δεν το είχα στα σχέδια, αλλά όταν διαπίστωσα πως το Μουσείο των πλοίων των Βίκινγκς ήταν κλειστό, είχα την ελπίδα πως σε αυτό θα μπορούσα να δω κάποια πράγματα από εκείνη την περίοδο. Δυστυχώς αυτά που αφορούν τους Βίκινγκς στο Ναυτικό μουσείο είναι πολύ λίγα. Τέλος πάντων.

Οι εικόνες της Bjørvika, της πολύ μοντέρνας αυτής περιοχής του Όσλο, ήταν πολύ εντυπωσιακές και έκλεισαν με τον καλύτερο τρόπο τη μέρα μας. Έχουμε ακόμα πολλά να δούμε. Το ταξίδι μας μόλις άρχιζε. Καλή συνέχεια!

Ένα ακόμα βίντεο με κάποιες διαδρομές στους δρόμους του Όσλο και αυτή τη μέρα
 

 

(το ταξίδι συνεχίζεται Εθνική γιορτή, διήμερη αργία!)

θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σας