Θράκη η Τριεθνής! 6. Ελλάδα: Θράκη Ι

(Συνέχεια από: Θράκη η Τριεθνής! 5. Βουλγαρία γ΄: Β. Α. Ροδόπη.)

2-5 Αυγούστου 2012

 

Ο Τάφος με τις άμαξες και τα άλογα!!

(2 Αυγούστου 2012)

Έχοντας πληρώσει από βραδύς, φορτώσαμε και ξεκινήσαμε. Η μέρα φαινόταν να είναι από τις πιο ζεστές του ταξιδιού μας.

Μια μικρή στάση για να τσιμπήσουμε κάτι και να πιούμε ένα καφέ και παίρνουμε το δρόμο που είχαμε πάρει δύο μέρες πριν μέχρι το Harmanli και από εκεί κατευθυνθήκαμε προς το Svilengrad αλλά από τον αυτοκινητόδρομο. Λίγο πριν φτάσουμε σ’ αυτό μια πινακίδα έδειχνε προς τα δεξιά: «Greece 3 km». Εδώ είμαστε! Περάσαμε τα σύνορα χωρίς χρονοτριβή και πήραμε άλλο, επαρχιακό δρόμο αυτή τη φορά, Περάσαμε τον Άρδα στην περιοχή του Κυπρίνου και περίπου 45χμ επί Ελληνικού εδάφους φτάσαμε στο χωριό Μικρή Δοξιπάρα. Εκεί ρωτήσαμε και πήραμε πληροφορίες για το πώς θα πάμε στο χώρο των ανασκαφών των τάφων, όπου σκοπεύαμε να κάνουμε την πρώτη μας στάση. Ο χώρος βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Μικρή Δοξιπάρα και Ζώνη και γι αυτό και η ονομασία του περιλαμβάνει τα ονόματα και των δύο χωριών (http://www.mikridoxipara-zoni.gr/mainMenu_greek.html).

Ήταν στα χρόνια των Ρωμαίων (αρχές του 2^ου αι. μ.Χ.) όταν μια πλούσια οικογένεια της περιοχής επιλέγει για τελευταία της κατοικία μια τούμπα (τύμβος). Εκεί θα ταφούν, τέσσερα μέλη αυτής της οικογένειας, τρεις άντρες και μία γυναίκα, αφού αποτεφρωθούν πρώτα τα σώματά τους. Φυσικά οι ταφές δεν είναι ταυτόχρονες. Μαζί τους θα ταφούν τελετουργικά 5 άμαξες, με πλούσια διακόσμηση και 2 άλογα η κάθε μία. Δύο άμαξες σε ένα χώρο και σε διπλανό λάκκο δύο εφεδρικά άλογα. Πιο κει τρεις άμαξες και τρία εφεδρικά άλογα σε παρακείμενο λάκκο. Όλος ο χώρος περιλαμβάνει στο σύνολό του, 4 καύσεις, 5 άμαξες και 15 άλογα (δύο σε κάθε άμαξα και ένα εφεδρικό). Και φυσικά βρέθηκαν και πλούσια κτερίσματα. Μοναδική περίπτωση για τα ελληνικά δεδομένα! Απίστευτη ανακάλυψη και καταπληκτική εμπειρία η επίσκεψη της, γιατί αν και η ανασκαφή βρίσκεται σε εξέλιξη, υπάρχει η δυνατότητα επίσκεψης, εφόσον υπάρχει φύλακας εκεί, ο οποίος και ξεναγεί τους επισκέπτες!!

Το ενημερωτικό φυλλάδιο είναι κατατοπιστικότατο. Είναι η πρώτη φορά που μπορώ και επισκέπτομαι αρχαιολογική ανασκαφή σε εξέλιξη. Μπράβο σε όσους είχαν την πρωτοβουλία να επιτρέψουν την επίσκεψη μέχρι να κατασκευαστεί μουσείο στον ίδιο χώρο (στα πρότυπα της Βεργίνας απ’ ότι μας είπαν)! Στο μουσείο αυτό οι άμαξες θα αντικατασταθούν από πιστά αντίγραφα (ήδη έχει γίνει μία αντικατάσταση) και οι πρωτότυπες θα βρίσκονται μέσα σε προθήκες για λόγους προστασίας. Δυστυχώς φωτογραφίες δεν επιτρέπονταν. Μπορώ να πω πως η περίπτωση αυτή είναι από τις λίγες που μπορεί να σε κάνει να αισθανθείς υπερήφανος για τον τόπο σου και κάποιους από τους ανθρώπους που τον κουμαντάρουν!

Εν τω μεταξύ έχουμε πάρει τηλέφωνο κάποιους φίλους που κατάγονται από την περιοχή του Διδυμότειχου και βρίσκονται εκεί για διακοπές, και δίνουμε ραντεβού στο Διδυμότειχο. Όταν φτάσαμε έβραζε ο τόπος. Περάσαμε τη γέφυρα του Ερυθροπόταμου αφήνοντας αριστερά μας το εντυπωσιακό κάστρο. Μπήκαμε στην πόλη και είδαμε και πάθαμε να βρούμε να παρκάρουμε κάπου κοντά στον πεζόδρομο για να κάτσουμε να τσιμπήσουμε κάτι και να βρεθούμε με τους φίλους μας. Για «τουρισμό» ούτε λόγος με εκείνη τη ζέστη. Ίσως μπορέσουμε να έρθουμε κάποιο απόγευμα από την Αλεξανδρούπολη. Αλλιώς κάποια άλλη φορά με καλύτερες συνθήκες.

Κάτσαμε, τσιμπήσαμε και εν τω μεταξύ ήρθαν και οι «ντόπιοι». Ήπιαμε τον καφέ μας, είπαμε πολλά και απομεσήμερο ξεκινήσαμε. Ο δρόμος που πάει από Ορεστιάδα μέχρι την Αλεξανδρούπολη, είναι απαράδεκτος. Χιλιομπαλωμένος, γεμάτος σαμάρια αλλά και ευθείες, που σημαίνει μεγάλες ταχύτητες, τον κάνουν πολύ επικίνδυνο. Λίγο πριν τις Φέρες, μπήκαμε στην Εγνατία, για να βγούμε σε λίγο, στην πρωτεύουσα του νομού. Κάποια έργα μας ταλαιπώρησαν λιγάκι ώσπου καταφέραμε να βγούμε από την πόλη και να φτάσουμε στο ξενοδοχείο μας, στη Νέα Χιλή, στην περιοχή του Νοσοκομείου. Υπέροχο, με μοναδική θέση και όπως αποδείχτηκε πολύ δροσερό, κάτι απόλυτα αναγκαίο τις μέρες που ακολούθησαν με τις γερές ζέστες. Δεν κατεβήκαμε στην πόλη, αλλά κάτσαμε να ξεκουραστούμε. Φάγαμε δίπλα στην πισίνα και απολαύσαμε τη μοναδική δροσιά που την είχαμε τόσο ανάγκη.

Καλώς ήρθαμε στην πατρίδα! Η πρώτη εντύπωση εξαιρετική!!

Βυζαντινά μνημεία και Χαμάμ!!

(3 Αυγούστου 2012)

Κουρασμένοι από την προηγούμενη αποφασίσαμε να πάμε χαλαρά εκείνη τη μέρα. Έτσι ξεκινήσαμε προς τα ανατολικά. Περάσαμε μέσα από την πόλη και λίγο μετά το αεροδρόμιο στρίψαμε αριστερά προς Λουτρά Τραϊανούπολης. Αμέσως μετά τη διασταύρωση, στα αριστερά είναι το Κέντρο Πληροφόρησης του Δέλτα του Έβρου. Εκεί πήραμε πληροφορίες για την επίσκεψη στο Δέλτα. Οι συνθήκες δεν μας επιτρέπουν να συμμετέχουμε εμείς, αλλά οι φίλοι μας έκλεισαν για το ίδιο απόγευμα. Και πάλι στο αυτοκίνητο και γύρω στα 15χμ ανατολικότερα μπήκαμε στην πόλη των Φερών.

Η Βήρα των Βυζαντινών χρόνων σε υποδέχεται με τα ερείπια του υδραγωγείου εκείνης της εποχής και τον διαμορφωμένο χώρο γύρω τους.

Απέναντι, στο τσιμεντένιο τοιχίο στο πλάι του δρόμου, μια σειρά από σύγχρονα και πολύ ενδιαφέροντα γκράφιτι δίνουν μιαν άλλη εικόνα. Εκεί βρίσκεται και το Δημοτικό Τουριστικό Κέντρο Φερών-Δέλτα Έβρου. Οργανώνουν κι αυτοί επίσκεψη στο Δέλτα, όμως με πολύ μεγαλύτερο κόστος. Η πόλη είναι συμπαθητική χωρίς να έχει κάτι το ιδιαίτερο, εκτός από το σπουδαιότερο αξιοθέατο όλης της περιοχής.

Το 1152 ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ισαάκιος Κομνημός έκτισε ένα λαμπρό ναό στην πόλη αφιερωμένο στην Παναγία την Κοσμοσώτειρα.

Υπέροχο κτίσμα Κωνσταντινουπολίτικου ρυθμού, που σώζεται σε εξαιρετικά καλή κατάσταση, χάρη βέβαια και στη συντήρησή του. Γύρω του υπάρχουν τα ερείπια του μοναστηριού που κάποτε αποτελούσε μέρος του. Το εσωτερικό του, εξίσου επιβλητικό, έχει λίγες τοιχογραφίες και μαρμάρινες κολώνες με ωραία κιονόκρανα, που έχουν απομείνει από τα αλλοτινά χρόνια.

Η Παναγία η Κοσμοσώτειρα έχει ανακηρυχθεί προστάτιδα των απανταχού Θρακιωτών και ο ναός Πανθρακικό προσκύνημα.

Όταν φτάσαμε έξω από τον ναό και παρκάραμε, μια εικόνα με έκανε να βάλω τα γέλια. Όλες οι οδικές πινακίδες κόκκινου χρώματος γύρω μας ήταν ροζ (!!!!) Το τι αστείο μου φάνηκε!

Μπήκαμε και πάλι στο αυτοκίνητο και γυρίσαμε στην Τραϊανούπολη να δούμε και τα αξιοθέατα εκείνης. Την έκτισε τον 2^ο μ.Χ αι. ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Τραϊανός. Είναι γνωστή η αγάπη των Ρωμαίων για τα λουτρά και μάλιστα τα ιαματικά. Και τέτοια είχε και έχει αυτός ο τόπος. Για 12 αιώνες υπήρξε εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο. Ο εμφύλιος των Βυζαντινών των μέσων του 14^ου αι. έφερε και το οριστικό τέλος της πόλης. Μέχρι και σήμερα όμως τα λουτρά λειτουργούν Όχι πια σε μια λαμπρή πολιτεία αλλά σε ένα χωριό.

Τα «σύγχρονα» κτίρια λουτροθεραπείας και διαμονής των λουομένων δίνουν μια αίσθηση περασμένων δεκαετιών. Μια αίσθηση παρακμής!

Ανάμεσά τους τα ερείπια παλιών λουτρών (τύπου χαμάμ) και του μοναδικού κτιρίου της Χάνας.

Στενόμακρο, καμαροσκέπαστο κτίριο, που στη σημερινή του μορφή ανάγεται στα χρόνια λίγο πριν την άλωση, υπήρξε χάνι για τους ταξιδιώτες της τότε Εγνατίας Οδού αλλά και τόπος διαμονής των λουομένων. Δυστυχώς η εγκατάλειψη είναι πλήρης!!

Αφού έβγαλα τις φωτογραφίες μου, ξεκινήσαμε για την πόλη αυτή τη φορά. Παρκάραμε και κάτσαμε για καφέ και ένα τοστ κάτω από τον φάρο, το σύμβολο της Αλεξανδρούπολης.

Δεδέ Αγάτς το είπανε τον μικρό ψαράδικο οικισμό που φτιάξανε στα μέσα του 19^ου αι. ψαράδες από τα γύρω χωριά. Δεδέ Αγατς που σημαίνει «το δέντρο του καλόγερου», αναφερόμενοι, μάλλον, σε μια βελανιδιά στη σκιά της οποίας δίδασκε ένας δερβίσης. Στα 1871 φτάνει εκεί η σιδηροδρομική γραμμή και αρχίζει η «εκρηκτική» μετεξέλιξη. Σιδηροδρομικός σταθμός και λιμάνι, γίνεται πια το εμπορικό κέντρο όλης της Θράκης. Το 1878 φτάνουν οι Ρώσοι, νικητές στο Ρωσοτουρκικό πόλεμο και για δύο χρόνια σχεδιάζουν μια πόλη πρότυπο ρυμοτομίας. Δρόμοι παράλληλοι στην παραλία και κάθετοι σ’ αυτούς σχηματίζουν ένα πλέγμα, σα σκακιέρα.

Στο λιμάνι χτίζουν το 1880 τον Φάρο, το σύμβολο, από τότε, της πόλης. Το 1885 περνά στα χέρια των Βουλγάρων και τότε χτίζονται όμορφα νεοκλασικά κτίρια. Το 1897 περνά από εκεί το θρυλικό Όριαν Εξπρές. Έρχονται χρόνια δίσεκτα με πολέμους, καταστροφές, περιπέτειες και το 1920 η πόλη απελευθερώνεται από τον Ελληνικό στρατό και αλλάζει όνομα προς τιμή του τότε Βασιλιά των Ελλήνων, Αλέξανδρου. Αλεξανδρούπολη, λοιπόν, από τότε θα λέγεται η πολιτεία στην βορειοανατολική εσχατιά αυτού του πολύπαθου τόπου. Πόλη νοικοκυρεμένη, όπως είπε φίλος, ντόπιος σε συνάντησή μας, σε τραβά να τη γνωρίσεις και μαζί να γνωρίσεις και την υπόλοιπη περιοχή. Γι αυτό κι εμείς τη διαλέξαμε για ορμητήριό μας.

Με δροσερό αεράκι πέρασε το μεσημεριανό λιοπύρι, εκεί κάτω από τον φάρο. Γυρίσαμε στο ξενοδοχείο μας να ξαπλώσουμε λίγο. Οι φίλοι μας γύρω στις 5 φύγανε για το Δέλτα και εμείς λίγο αργότερα πήραμε τα μαγιό και ξεκινήσαμε για την Αγία Παρασκευή στην περιοχή της Μάκρης, λίγο μετά από εκεί που μέναμε. Γενικά η περιοχή δεν έχει πολλές παραλίες ή δεν είναι εύκολα προσβάσιμες. Για την Αγία Παρασκευή είχα ακούσει πολλά καλά. Όταν φτάσαμε έπαθα μια ζημιά. Ο Κακός Χαμός!!! Τι Μύκονος μου λες! Ο ένας πάνω στον άλλο. Και ήταν 7 το απόγευμα. Όπου φύγει-φύγει. Δεν είναι για μας αυτά. Εμείς θέλουμε μια σχετική ηρεμία. Δεν βαριέσαι. Δεν μας λείπουν τα μπάνια. Σε λίγες μέρες θα ευχαριστιόμαστε το καθημερινό μας μπάνιο.

Γυρίσαμε στο ξενοδοχείο και μιας και είχα «φτιαχτεί» για μπάνιο και η πισίνα εκείνη την περασμένη ώρα δεν είχε κόσμο, έριξα μια βουτιά. Γενικά δεν είμαι λάτρης της πισίνας. Θες το γλυκό νερό, θες το χλώριο, δεν την τιμώ. Αλλά εκείνο το απόγευμα δεν ήταν και τόσο άσχημα.

Το βράδυ όλοι μαζί κατεβήκαμε στην Μάκρη για ψαράκι. Κάτσαμε στην πλατεία σε πολύ ωραίο μαγαζί.

Οι ψητές κουτσομούρες ήταν λουκούμι. Αλλά και τα υπόλοιπα που ήρθαν στο τραπέζι μας δεν πήγαιναν πίσω, μηδέ εξαιρουμένου του οίνου.

Κάποια στιγμή έκανε την εμφάνιση της μια μπάντα. Ρομά από τη Βουλγαρία, όπως μας είπαν όταν τους ρωτήσαμε. Ο βιολιστής βιρτουόζος από τους λίγους! Το ίδιο και ο ένας από τους δύο ακορντεονίστες! Τα αυτιά μας χάρηκαν το ίδιο με τον ουρανίσκο μας. Υπέροχο τελείωμα της μέρας!!

Από την Γκιουμουλτζίνα της τουρκοκρατίας στην Κομοτηνή του σήμερα!

(4 Αυγούστου 2012)

Σάββατο και στις πόλεις της Θράκης με το έντονο μουσουλμανικό στοιχείο, γίνεται η εβδομαδιαία «γιορτή», το ραντεβού της εβδομάδας. Το Παζάρι!! Μεγάλα, τα μεγαλύτερα της χώρας, παζάρια στην Ξάνθη πρώτα απ’ όλα και στην Κομοτηνή μετά. Εκείνη τη μέρα διαλέξαμε κι εμείς για να επισκεφτούμε την πρωτεύουσα του νομού της Ροδόπης. Όχι βέβαια για να ψωνίσουμε αλλά για να δούμε την ξεχωριστή αυτή πόλη.

Από τα χρόνια των Ρωμαίων υπήρχε εκεί ένας οικισμός, πάνω στην Εγνατία, που τον 4^ο αι. περιτειχίστηκε. Στα χρόνια των Βυζαντινών τον είπαν Κουμουτζηνά και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας Γκιουμουλτζίνα. Και εδώ περιπέτειες. Και αλλαγή «αφεντάδων» μέχρι το 1919 που περνά οριστικά (στον Β΄Π.Π. ήταν υπό Βουλγαρική κατοχή μαζί με την υπόλοιπη Θράκη) στο Ελληνικό κράτος. Οι μουσουλμάνοι της περιοχής, όπως και της Ξάνθης, εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή και έτσι, αφενός οι δύο αυτοί νομοί έχουν μεγάλο αριθμό μουσουλμάνων κατοίκων και αφετέρου λίγους πρόσφυγες. Οι μιναρέδες κάνουν έντονη την παρουσία τους στον ορίζοντα της Κομοτηνής αλλά και των χωριών της Ροδόπης. Τους βλέπει κανείς και σε λίγα χωριά του Έβρου, αλλά εδώ είναι «ο χώρος» τους.

Μπήκαμε στην πόλη έχοντας ταξιδέψει στην Εγνατία γρήγορα-γρήγορα για περίπου 60χμ. από την Αλεξανδρούπολη. Κόσμος πολύς στην περιοχή γύρω από το παζάρι και μεγάλη κίνηση. Μπήκαμε κι εμείς στην κίνηση χαζεύοντας, όσο μπορούσαμε, τα τεκταινόμενα γύρω μας. Από την περιοχή του παζαριού φτάσαμε στον «Τουρκομαχαλά», την περιοχή που ζουν κυρίως μουσουλμάνοι.

Μικρά, -ή και μεγαλύτερα-γραφικά σπίτια, με ψηλούς μαντρότοιχους,

καθαρά, ασβεστωμένα, όπως και τα πεζοδρόμια με παγκάκια για τις απαραίτητες συναντήσεις. Μου άρεσε αυτή η γειτονιά. Έχει κάτι το αυθεντικό που δεν το βρίσκεις εύκολα στις μέρες μας.

Από εκεί βρεθήκαμε σε λίγο στο κέντρο. Κέντρο πόλης με όλα του τα χαρακτηριστικά.

Μια μεγάλη πλατεία, με πολύ πράσινο

και σιντριβάνι, και ένα γύρω η εμπορική δραστηριότητα. Σε πρώτο επίπεδο τα σύγχρονα μαγαζιά.

Γύρω από την πλατεία καφενέδες με χίλια δυο καλούδια

και υπέροχα νεοκλασικά κτίρια που στεγάζουν διάφορες υπηρεσίες. Λίγο πιο πίσω όμως όλη η ομορφιά αυτής της πόλης!

Πεζόδρομοι, καλντερίμια με μικρά εργαστήρια-μαγαζιά.

Άλος φτιάχνει και πουλά κόσκινα,

άλλος φτυάρια και άλλα γεωργικά εργαλεία,

άλλος μαχαίρια,

άλλος μπακίρια, άλλος τσίγκινα, ντενεκεδένια σκεύη, άλλος σουτζούκ λουκούμ,

άλλος καβουρντίζει και κόβει καφέ, άλλος καβουρντίζει στραγάλια και άλλους ξηρούς καρπούς, να σου σπάει η μύτη.

Ένας μπαρμπέρης περιποιείται τον πελάτη του και δυο γείτονες έμποροι κάθονται και κουβεντιάζουν έξω από τα μαγαζιά τους ανακατεύοντας τούρκικα με ελληνικές λέξεις! Κι εδώ κι εκεί ένας καφενές, ένα μεζεδοπωλείο, ένα μαγέρικο! Τι μαγεία εικόνων, ήχων αρωμάτων! Τι ανακάτεμα πολιτισμών!

Και στη μικρή πλατεία ο πύργος του ρολογιού, σήμα της πόλης θάλεγε κανείς, και πιο κει το Γενί Τζαμί, το κυριότερο τέμενος της πόλης (κλειστό εκείνη την ώρα), και τα δύο κτίσματα του 1884.

Στο προαύλιο του τζαμιού υπάρχει παλιό μουσουλμανικό νεκροταφείο. Δεν μπορούσα να ξεκολλήσω από εκεί μέσα!

Γύρισα στον καφενέ «Ο Φίλαθλος» στην πλατεία. Εκεί η υπόλοιπη παρέα είχε «πλακωθεί» στα τσίπουρα και τους τσιπουρομεζέδες. Εγώ ήπια το καφεδάκι μου και στη συνέχεια σηκωθήκαμε να πάμε στο αρχαιολογικό μουσείο. Με τα πολλά βρήκαμε το μουσείο και η επίσκεψη εκεί μας αποζημίωσε. Έχει ευρήματα από όλη τη Θράκη.

Από τα εντυπωσιακότερα είναι η χρυσή προτομή του αυτοκράτορα Σεπτίμιου Σεβήρου (193-211 μ.Χ) από την Πλωτινόπολη (κοντά στο Διδυμότειχο).

Όμορφες οι μικρές πήλινες φιγούρες σε χορευτικές στάσεις,

το πήλινο προσωπείο

και ο τεράστιος φαλλός.

Από το μουσείο πήγαμε να δούμε τα υπολείμματα των τειχών και την λιτή αλλά εντυπωσιακή ξυλόστεγη εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου του 1800 (κλειστή κι αυτή).

Στην πλατεία μπροστά από τα τείχη είναι το όμορφο νεοκλασικό κτίριο Νέστορος Τσανακλή.

Κάτσαμε σε ένα πεζόδρομο να φάμε ένα σάντουιτς και να πιούμε λίγο νερό, και μπήκαμε στο αυτοκίνητο για την επιστροφή.

Το βράδυ βγήκαμε στην Αλεξανδρούπολη. Ο παραλιακός είχε κλείσει για να χρησιμοποιηθεί μόνο από πεζούς και ο κόσμος ήταν πάρα πολύς. Στο νυφοπάζαρο κι εμείς να χαζέψουμε τον κόσμο και όλα όσα συνέβαιναν εκεί.

Δύο νεαρά παιδιά «έπαιζαν» με τη φωτιά κάνοντας «ζογκλεριλίκια». Ένα ζευγάρι που μόλις είχε παντρευτεί κυκλοφορούσε με το αυτοκίνητο και έβγαζε φωτογραφίες σε διάφορα σημεία. Κόσμος πολύς τους περιτριγύριζε και γινόταν μεγάλο «πανηγύρι»! Στο τέλος κάτσαμε για πιττόγυρα και μπυρίτσα. Έκανε όμως ζέστη πολύ και όταν αποφάγαμε, κατεβήκαμε στο λιμάνι και κάτσαμε σε ένα παγκάκι, απολαμβάνοντας ένα «θαυματουργό» αεράκι. Έτσι δροσερά τελείωσε η μέρα μας.

Η Κομοτηνή μου άρεσε γιατί, ενώ δεν έχει τη συντηρημένη ομορφιά της παλιάς πόλης της Ξάνθης (πόλη που επίσης μου αρέσει πολύ), έχει μια αυθεντικότητα που λίγες φορές βρίσκεις πια. Είναι πιο αληθινή. Και αυτό ήταν που μου άρεσε. Θα ήθελα να ξαναπάω κάποτε με καλύτερες συνθήκες, για μια ακόμα προσέγγιση. Ελπίζω μια μέρα να την πραγματοποιήσω!

 

Απολιθώματα, βραχογραφίες τεκκέδες και μετάξι!

(5 Αυγούστου 2012)

Η μέρα αυτή αφορούσε τον Έβρο. Ο νομός αυτός αν και δεν έχει τα σπουδαία και προφανή αξιοθέατα που έχουν άλλες περιοχές του τόπου μας, έχει κάποια αξιοθέατα μοναδικά, αλλά για «ψαγμένους» ταξιδευτές. Δυστυχώς, όπως και αλλού, πολλά δεν έχουν αναδειχτεί, στερώντας τον τόπο από μια, καλώς εννοούμενη ανάπτυξη, με ότι αυτό συνεπάγεται, και τους επισκέπτες από όμορφες εικόνες.

Ξεκινήσαμε λοιπόν με την Εγνατία. Περίπου 35χμ προς την Τουρκία και βγαίνουμε στον δρόμο για Σουφλί-Ορεστιάδα. Μετά από 9χμ φτάνουμε στο χωριό Προβατώνας. Δεξιά πάει για Τυχερό και Φυλακτό. Εμείς όμως στρίβουμε αριστερά για τη Λευκίμη. Σκοπός μας να δούμε το Απολιθωμένο δάσος της περιοχής.

Η απολίθωση είναι μια σπουδαία φυσική διαδικασία με την οποία τα υπολείμματα των νεκρών οργανισμών διατηρούν τα μορφολογικά τους χαρακτηριστικά, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους ειδικούς να «διαβάσουν» πολλές πληροφορίες για το πολύ απώτερο παρελθόν, μετρούμενο πολλές φορές σε εκατομμύρια χρόνια πριν από τις μέρες μας. Γι αυτό και τα απολιθώματα έχουν ονομαστεί «το βιβλίο της γεωλογικής και παλαιοντολογικής προϊστορίας».

Στην Ελλάδα έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα μερικές περιοχές με απολιθώματα δέντρων, τα λεγόμενα Απολιθωμένα δάση. Το πιο γνωστό, και αξιοποιημένο είναι βέβαια αυτό της Λέσβου. Ξέρουμε όμως σήμερα γι αυτό της Λευκίμης του Έβρου, του Νόστιμου Καστοριάς, της Κύμης της Εύβοιας και ίσως και κάποια άλλα που μου διαφεύγουν.

Λίγο πριν μπούμε στο χωριό είδαμε στα δεξιά μας τον ξενώνα «Απολιθωμένο Δάσος», τον προσπεράσαμε και φτάσαμε στο χωριό. Όμορφο χωριό μέσα στο πράσινο, με πλακόστρωτα, καθαρά δρομάκια και γραφικά σπίτια. Ρωτήσαμε για το δάσος και μας έστειλαν πίσω στον ομώνυμο ξενώνα.

Ο ιδιοκτήτης του ξενώνα εκτελεί και χρέη ξεναγού στο απολιθωμένο δάσος. Όπως μας εξήγησε αυτό εκτείνεται σε τεράστια έκταση, μέσα στο δάσος του μαυρόπευκου της περιοχής. Αποτελείται από απολιθωμένους κορμούς δρυός, ηλικίας 25-35 εκατομμυρίων χρόνων, μοναδικούς στην Ευρώπη!!  Ένα περπάτημα περίπου 1-1,5 ώρας θα μας έφερνε σε επαφή με κάποιους από αυτούς. Δυστυχώς κάτι τέτοιο ήταν ανέφικτο για μας κι έτσι περιοριστήκαμε να κάτσουμε μαζί του για λίγο και να μας εξηγήσει ορισμένα πράγματα για τα απολιθώματα και τη γύρω περιοχή. Μας έδωσε και κάποια έντυπα και αφού τον ευχαριστήσαμε, τον χαιρετίσαμε και φύγαμε με προορισμό το Τυχερό, αυτή τη φορά.

Στον Προβατώνα περάσαμε κάθετα τον κεντρικό δρόμο και σε λίγο μπαίναμε στο Τυχερό. Μια μικρή τεχνητή λίμνη και γύρω της γήπεδα, πισίνα, θεατράκι και ένας ξενώνας κάνουν αυτό το χωριό να ξεχωρίζει.

Στον ξενώνα «Θράσσα» (που κάναμε κάμποσο μέχρι να τον βρούμε) κάτσαμε για καφέ και κάτι να τσιμπήσουμε, στον υπέροχο κήπο του, δίπλα στο νερό. Η ζέστη, που συνέχιζε να μας ταλαιπωρεί, έδινε εκεί τη θέση της στην ποθητή δροσιά.

Δεν μας έκανε καρδιά να φύγουμε.

Περάσαμε μέσα από το Τυχερό, που δεν έχει κάτι άλλο να σε τραβήξει και συνεχίσαμε παράλληλα με τον κεντρικό δρόμο, μέχρι το επόμενο χωριό, το Φυλακτό. Εκεί έχει βρεθεί η –σύμφωνα με τον καθηγητή Ευ. Βελιτζέλο- αρχαιότερη (προγονική) μορφή δρυός στον Ευρωπαϊκό χώρο.

Ένας κορμός, ηλικίας περίπου 25 εκατομμυρίων χρόνων, που είχε μήκος 25 μέτρα και διάμετρο περίπου 3 μέτρα (!!!!!). Ένας πραγματικός γίγαντας δηλαδή. Ο απολιθωμένος αυτός κορμός κείται σήμερα στην άκρη του χωριού, σκεπασμένος με ένα στέγαστρο και χωρίς πινακίδες που θα σε οδηγήσουν εκεί. Εμείς είχαμε διαβάσει στον οδηγό σχετικά, μας είπε και ο ιδιοκτήτης του ξενώνα στη Λευκίμη, ρωτήσαμε και μέσα το χωριό και μπορέσαμε να τον βρούμε. Πραγματικό μνημείο της φύσης και σαν τέτοιο πρέπει κάποια στιγμή να χαρακτηριστεί!! Έχοντας δει αυτόν το γίγαντα, δεν ψάξαμε για το σχολείο, όπου ξέραμε πως υπάρχει μια έκθεση με απολιθώματα της περιοχής. Άλλωστε ήταν προχωρημένο μεσημέρι και μάλλον θα ήταν δύσκολο να βρεις κάποιον να σου ανοίξει. Η περιοχή είχε κι άλλα πράγματα που μας περιμένανε.

Ξανά στον κεντρικό και σε κάτι παραπάνω από 20χμ φτάσαμε στο Σουφλί, που όμως το προσπεράσαμε για να πάμε λίγο πιο πάνω που είναι ένα σημείο που ο δρόμος «εφάπτεται» σχεδόν του Έβρου. Και αυτό μας το είχε υποδείξει ο άνθρωπος στη Λευκίμη.

Το ποτάμι εκεί κάνει μια καμπή κυλώντας ήρεμε προς το Αιγαίο. Βγάλαμε μερικές φωτογραφίες και γυρίσαμε προς τα πίσω. Είχε έρθει η ώρα για το μετάξι.

Το Σουφλί είναι η πόλη που συνδέεται σχεδόν αποκλειστικά με το μετάξι. Αν και σήμερα η παραγωγή του έχει περιοριστεί δραματικά, η πόλη έχει μια τεράστια και μακρόχρονη παράδοση με την μεταξοκαλλιέργεια και την εμπορία μεταξωτών υφασμάτων. Αποτέλεσμα αυτής της παράδοσης είναι η λέξη «μετάξι» να ταυτίζεται με το Σουφλί. Παντού μέσα στην πόλη υπάρχουν καταστήματα με μεταξωτά και υπάρχουν και 4-5 μουσεία μεταξιού. Το πρώτο μουσείο, που λειτούργησε από τη δεκαετία του 1990, από την τότε ΕΤΒΑ (αργότερα και μέχρι σήμερα Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Πειραιώς),

στεγάστηκε στο εντυπωσιακό αρχοντικό του πολιτικού και γιατρού Κων/νου Κουρτίδη, κτίσμα του 1883. Αυτό το μουσείο ήταν και ο προορισμός μας. Οι φίλοι μας το είχαν επισκεφτεί σε παλιότερη επίσκεψή τους στο Σουφλί και έτσι αποφάσισαν να πάνε να δούνε κάποιο από τα άλλα της πόλης. 

 Κατατοπιστικότατα βίντεο, πίνακες με φωτογραφίες και κείμενα

και αναπαραστάσεις των χώρων και των σταδίων επεξεργασίας του μεταξιού, κάνουν απόλυτα κατανοητή τη διαδικασία, η οποία πλέον, με την εφεύρεση του τεχνητού μεταξιού, μπήκε σε δεύτερη μοίρα και έτσι ένα παραδοσιακό –και πολύτιμο- προϊόν έγινε πλέον ασύμφορο για τους παραγωγούς του, μιας και έχασε την εμπορική αξία που είχε κάποτε.

Όταν τελειώναμε την επίσκεψή μας έφτασαν και οι φίλοι μας, ευχαριστημένοι κι αυτοί από τη δική τους επίσκεψη.

Ξανά στον κεντρικό «ανηφορίζουμε» για άλλα 6χμ και στρίβουμε αριστερά για Μάντρα, Πρωτοκκλήσι, Μικρό Δέρειο, περίπου 20-22χμ από τον κεντρικό. Το τοπίο αρχίζει και γίνεται λοφώδες και άρα πιο ενδιαφέρον. Μου έκανε εντύπωση που έβλεπα όλο και πιο πολλά αμπέλια. Και δεν μιλάμε για αμπελάκια, αλλά για μεγάλους αμπελώνες. Τα χωριά σ’ αυτή την περιοχή, στα δυτικά του νομού, κοντά στα σύνορα με τη Βουλγαρία, είναι μουσουλμανικά. Οι κάτοικοι είναι κυρίως Πομάκοι Κιζιλμπάσηδες (Ερυθροκέφαλοι) που ανήκουν στην αίρεση των Αλεβητών – Μπεκτατζήδων. Έχουν ιδιαίτερα ήθη και έθιμα και μάλλον δεν πρέπει να είναι και πολύ αρεστοί στις επίσημες μουσουλμανικές αρχές. Και μόνο η επαφή με αυτούς τους ανθρώπους είναι ένα «αξιοθέατο». Εμείς, όμως, είχαμε έρθει για δύο άλλα αξιοθέατα.

Μετά το Μικρό Δέρειο, οδηγήσαμε για 10χμ και φτάσαμε στο χωριό Ρούσσα. Αν και τα χωριά αυτά είναι καθαρά και περιποιημένα, η φτώχια και η διάκριση φωνάζει. Χαμηλά σπίτια, πολλά χωρίς σοβά, και ένας δυο καφενέδες σε ένα άνοιγμα σα πλατεία. Περάσαμε και αυτό το χωριό για το επόμενο που είναι το Γονικό και απέχει 6χμ. Ξέραμε πως και τα δύο αξιοθέατα είναι ανάμεσα στα δύο χωριά. Εκεί που πηγαίναμε λοιπόν βλέπουμε μια διασταύρωση λοξά δεξιά και μια καφέ πινακίδα που έγραφε: «Βραχογραφία 1100-900 π.Χ.» Νάτο λοιπόν το πρώτο. Δρόμο παίρνουμε, δρόμο αφήνουμε αλλά δεν βλέπουμε άλλη πινακίδα. Σίγουρα το προσπεράσαμε. Εκεί που λέμε να πάμε κάνα χιλιόμετρο ακόμα και να γυρίσουμε

νάτη η πινακίδα που έδειχνε δεξιά στην ανηφόρα μέσα στο δάσος. Παίρνουμε το μονοπάτι και λίγες δεκάδες μέτρα πιο πάνω νάτη. 

  Μια συστάδα βράχων και πάνω τους σκαλισμένα διάφορα δυσδιάκριτα σημάδια. 

Λες νάναι άνθρωποι; Αστέρια; Ήλιοι; Μόνο οι ειδικοί φαντάζομαι πως είναι σε θέση να δουν και ίσως να ερμηνεύσουν. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο στην Κομοτηνή είχε ένα εκμαγείο και τα σημάδια που είδα ήταν ανθρώπινες φιγούρες, κάτι που στο βράχο απάνω ήταν εξαιρετικά δύσκολο να φανεί, με μια εξαίρεση. Δεν έχει σημασία όμως. Μπροστά στα μάτια μας είχαμε μια καλλιτεχνική έκφραση των ανθρώπων της περιοχής εκείνης 3000 χρόνια πριν!! Και αυτό ήταν που είχε σημασία.

Γυρίσαμε στη διασταύρωση και πήραμε ξανά το δρόμο δεξιά για το Γονικό. Φτάσαμε στο χωριό και στη μικρή πλατεία σταμάτησα να ρωτήσω. Σε ένα καφενέ ένα ζευγάρι, σχετικά νέοι, καθόταν και έπινε την μπύρα του (!!) Ναι, οι Κιζιλμπάηδες, σύμφωνα με τον οδηγό μου, πίνουν αλκοόλ και τρώνε χοιρινό!! Η κυρία βέβαια φορούσε μαντήλα. Ρώτησα λοιπόν:

-       Ψάχνουμε για τον Τεκέ της Ρούσσας.

-       Τον έχετε περάσει

-       Που βρίσκεται;

-       Θα γυρίσετε προς τη Ρούσσα και μόλις περάσετε εκείνο το ύψωμα (και μου έδειξε μπροστά), θα στρίψετε δεξιά στον άσφαλτο που θα βρείτε. Λίγα μέτρα παρακάτω είναι ο Τεκές.

-       Ευχαριστώ πολύ!

-       Νάστε καλά! Από πού μας έρχεστε;

-       Από την Αθήνα.

-       Ου! Μακριά! Καλό δρόμο νάχετε!

-       Και πάλι ευχαριστώ!

Τι ευγενικοί και γλυκομίλητοι άνθρωποι! Και να σκεφτεί κανείς πως μέχρι πριν μερικά χρόνια τα χωριά τους χωρίζονταν με μπάρα και χρειαζόσουν άδεια για να τα επισκεφτείς. Αν πω πως είναι κάτι για το οποίο ντρέπομαι νομίζω πως πολλοί θα με καταλάβουν.

Ο οδηγός μου λέει πως θα βρούμε πινακίδες, αλλά εμείς δεν βρήκαμε ούτε μια. Τέλος πάντων. Αφού μάθαμε που είναι πάμε! Ξανά στο αυτοκίνητο και λίγα λεπτά μετά σταματάμε έξω από την είσοδο του Τεκέ.

Στον τόπο μας όταν λέμε τεκές, εννοούμε το χασισοποτείο. Στην πραγματικότητα όμως Τεκές είναι είδος Μουσουλμανικού Μοναστηριού! 
 
Ένα τέτοιο μοναστήρι είναι και αυτό που ήρθαμε να δούμε. Ανήκει στην αίρεση των Μπεκτατζήδων και είναι το δεύτερο μεγαλύτερο και σπουδαιότερο προσκύνημα των Μπεκτατζήδων παγκοσμίως (!!!!!!) Αυτό σημαίνει ότι τακτικά μαζεύονται εκεί Αλεβήτες από όλο τον κόσμο.

Το μοναστήρι φέρεται να ιδρύθηκε λίγο πριν το 1400 και κτήτοράς του ο Δερβίσης Σεγγήτ Αλή Σουλτάν (Κιζίλ-Ντελή), ο οποίος μετά το θάνατο του τάφηκε σε ένα από τα κτίρια του. Η σαρκοφάγος του σκεπασμένη με το πράσινο ύφασμα με τα αποσπάσματα από το κοράνι και ένα γύρω μια ντουζίνα μπρούτζινα κηροπήγια (!!!!) Ναι, οι Μπεκτατζήδες ανάβουν κεριά!! Ρε τι μαθαίνει κανείς όσο ταξιδεύει! Αν και έχω επισκεφτεί το τέμενος του Χατζημεκτάς, του ιδρυτή του τάγματος, στην ομώνυμη πόλη της Καππαδοκίας, δεν είχα προσέξει κάτι τέτοιο! 

Μόλις περάσαμε την πόρτα, βρεθήκαμε σε μια μεγάλη, επικλινή αυλή με μια τεράστια μουριά στη μέση, αρκετά δέντρα διάσπαρτα στο χώρο της και κάμποσα κτίρια ένα γύρω. Τα περισσότερα μοιάζουν με απλά χωριατόσπιτα. Το πιο καινούριο ήταν, μπαίνοντας αριστερά, μια μεγάλη αίθουσα με τραπέζια και καρέκλες, προφανώς χώρος εστίασης στις μεγάλες συνάξεις των πιστών. Τίποτα δεν δείχνει πως πρόκειται για ένα ιερό χώρο. Ούτε καν μιναρές, αν και μιναρέδες δεν είδαμε γενικά σε εκείνα τα χωριά. Ίσως οι Αλεβήτες δεν χτίζουν μιναρέδες. Ένας νεαρός άντρας φάνηκε στο βάθος. Μαζί του δύο μικρά κοριτσάκια. Είναι ο φύλακας του τεκέ, ζει εκεί και τα κοριτσάκια ήταν τα δύο από τα τρία παιδιά του. Ευγενέστατος και γλυκομίλητος, μας χαιρέτησε σφίγγοντάς μας εγκάρδια το χέρι. Μας έδωσε από ένα τρίγλωσσο (Ελληνικά, Τουρκικά, Αγγλικά) φυλλάδιο για τον τεκέ. Μας μίλησε για το τάγμα τους, για τα πιστεύω τους, για το γεγονός ότι δέχονται όποιον έρθει, ανεξάρτητα την πίστη του, μιας και όλοι είναι πλάσματα του ίδιου Θεού, ανεξάρτητα πως τον ονοματίζει ο καθένας και γι αυτό κάθε επισκέπτη τον χαιρετά με χειραψία γιατί είναι σα να σφίγγει το χέρι του ίδιου του Θεού!!! Μας είπε ακόμα ότι ανάβουν κι αυτοί κεριά σαν τους Χριστιανούς, και ότι στις τελετουργίες τους έχουν πολλά που θυμίζουν Χριστιανούς, μας είπε, και τι δε μας είπε!

Βγάλαμε τα παπούτσια μας και μπήκαμε στο πρώτο δωμάτιο, που είναι χώρος συγκέντρωσης των πιστών. Στη συνέχεια πήγαμε στο διπλανό δωμάτιο, τον χώρο της προσευχής. Στο πάτωμα έχουν μια πέτρα, κομμάτι, υποτίθεται, από τον βράχο της Μέκκας, 

και πιο κει μια ξύλινη ραφιέρα με μπρούτζινα κηροπήγια. Στους τοίχους υπάρχουν αποσπάσματα από το Κοράνι. Στο δωμάτιο υπάρχει ένα μεγάλο τζάκι και φυσικά παντού χαλιά. Συνεχίσαμε σε ένα τρίτο, ξεχωριστό αυτό σπιτάκι. 

Ο Τάφος του Δερβίση. Με το πράσινο κάλυμμα, τα κηροπήγια, αποσπάσματα από το Κοράνι και μια διακοσμητική τρέσα στους τοίχους και χαλιά. Βγήκαμε και πάλι στην αυλή. Τον ρώτησα γιατί δεν υπάρχουν πινακίδες; Μου είπε πως εδώ και πάρα πολύ καιρό ζητά από τη Νομαρχεία αλλά αυτοί τίποτα. Αγαπητοί κύριοι τοπικοί «άρχοντες», μπορεί να μην θέλετε ένα τέτοιο μνημείο στην περιοχή σας, μπορεί ίσως να ντρέπεστε γι αυτό, αλλά με το να μην βάζετε δυο ταμπέλες δεν το εξαφανίζετε. Νομίζω στρουθοκαμηλισμό το λένε αυτό. Άσε που ένα τέτοιας εμβέλειας μνημείο θα μπορούσε να είναι κεφάλαιο για το νομό σας. Για σκεφτείτε το ξανά.

Συνεχίσαμε την κουβέντα μας χαλαρά και αυτή πήρε άλλους δρόμους. Τον ρωτήσαμε πιο προσωπικά πράγματα, για την οικογένειά του, για τη διαμονή του εκεί και άλλα πολλά. Τι γλυκός άνθρωπος!! Νάναι πάντα καλά κι αυτός και η όμορφη οικογένειά του!! Μας αποχαιρέτισε και πάλι με θερμή χειραψία και ξεκινήσαμε για την επιστροφή.

Από εσωτερικούς δρόμους, μέσα από αμπελώνες, φτάσαμε στη Δαδιά. 

Ο ήλιος ετοιμαζότανε να βουτήξει πίσω από τα βουνά και θέλαμε να κάτσουμε κάπου για φαΐ. Αμ, δε! Τα πάντα κλειστά. Αύγουστος μήνας και όλα κλειστά. Φαντάσου τι θα γίνεται το χειμώνα. Ήταν πια βράδυ σα φτάσαμε σε μια ταβέρνα κοντά στο ξενοδοχείο μας. Φαγητό αδιάφορο αλλά η κούραση ήταν τέτοια που δεν είχαμε καν τη διάθεση να απολαύσουμε ένα φαγητό. Απλά να φάμε και να πάμε για ύπνο. Είχαμε ξεπεράσει αρκετά τα 300χμ εκείνη τη μέρα. Εκτός όμως από την απόσταση, είχαμε πάρει υπερβολική δόση εντυπώσεων και εικόνων. Επειγόντως στο κρεβάτι μπας και τακτοποιηθούν στο νου όλα αυτά. Καλή ξεκούραση και πάντα τέτοια!

Περισσότερες φωτογραφίες: https://picasaweb.google.com/112333101407674010719/Thrace31082012

Το ταξίδι συνεχίζεται στο: Θράκη η Τριεθνής! 7. Ελλάδα: Θράκη ΙΙ