Αρχαιολογικό Μουσείο Χαλκίδας «ΑΡΕΘΟΥΣΑ»!

 3 Ιανουαρίου 2022

 

Παράσταση Ανάληψης του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Χαλκίδα, 12^ος αι.

Στη νοτιοανατολική είσοδο της πόλης της Χαλκίδας, αριστερά από τον κυκλικό κόμβο που οδηγεί δεξιά για Νότια Εύβοια και αριστερά για Βόρεια

είναι ένα παλιό βιομηχανικό κτίριο, από πέτρα και τούβλο, κτίριο του τέλους του 19^ου αρχών του 20^ου αι. Ήταν η οινοπνευματοποιία και ποτοποιία «ΑΡΕΘΟΥΣΑ» των αδερφών Ζάχου και το όνομά της το είχε πάρει από την παρακείμενη ομώνυμη πηγή. Με το πέρασμα του χρόνου άλλαξε χρήση αρκετές φορές και αφού παραχωρήθηκε στο ελληνικό δημόσιο, κρίθηκε διατηρητέο και άρχισε να ρημάζει. Ευτυχώς πριν μερικά χρόνια αποφασίστηκε η συντήρηση και αξιοποίηση του. Προτάθηκαν διάφορες ιδέες για τη νέα του χρήση και τελικά προκρίθηκε η ιδέα να γίνει το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης.

Κράτησε μάλιστα σαν προσωνύμιο τον τίτλο της παλιάς εταιρείας. «ΑΡΕΘΟΥΣΑ». Και έγινε ένα διαχρονικό μουσείο, που καλύπτει με τα εκθέματά του όλη την ιστορία της Εύβοιας και της Σκύρου, από τη Νεολιθική εποχή μέχρι και την τουρκοκρατία. Δηλαδή περίπου 5000 χρόνια ιστορίας. 

Από παλιά, όταν περνούσα έξω από τη Χαλκίδα, πηγαίνοντας σε άλλες περιοχές του νησιού, ένα παλιό βιομηχανικό κτίριο σε αρκετά καλή κατάσταση, μου τραβούσε το βλέμμα. Ώσπου διάβασα για την αξιοποίηση του και τη μετατροπή του σε μουσείο. Έτσι μπήκε στο πρόγραμμα. 

Τρίτη μέρα της νέας χρονιάς και από τη μια η λιακάδα, από την άλλη που κάθε χρόνο τέτοια μέρα συνηθίζουμε να εκδράμουμε για να γιορτάσουμε κάποια επέτειο, το αποφασίσαμε. Σε λιγότερο από μια ώρα παρκάραμε στο χώρο που βρίσκεται απέναντι από το μουσείο.

Το οικόπεδο στο οποίο βρίσκεται το κτίριο είναι αρκετά μεγαλύτερο και σε αυτό το χώρο φτιάξανε ένα πολύ μοντέρνο κτίριο, το οποίο κίνησε πολλές αντιδράσεις για το κατά πόσο ταιριάζει με το υπάρχον. Προσωπικά μου αρέσει πολύ και μου αρέσει αυτή η συνύπαρξη. Στο κτίριο αυτό στεγάζονται η εφορία αρχαιοτήτων της Εύβοιας, αποθήκες και εργαστήρια συντήρησης των αρχαιοτήτων.

Δίπλα στο μουσείο είναι το υπαίθριο θέατρο «ΟΡΕΣΤΗΣ ΜΑΚΡΗΣ».

Περάσαμε την πύλη του χώρου και μπήκαμε για επίσκεψη. Πρώτα τα τυπικά. Έλεγχος εμβολιασμού, εισιτήρια, ενημερωτικά φυλλάδια και ξεκινάμε.

Το μουσείο αυτό είναι Θεματικό. Δεν είναι όπως έχουμε συνηθίσει τα περισσότερα μουσεία με απλή παρουσίαση των εκθεμάτων χρονολογικά. Παρουσιάζονται κατά θέμα.

Για την παρουσίαση της επίσκεψής μας θα χρησιμοποιήσω το σχετικό κείμενο από την ιστοσελίδα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ευβοίας, εμπλουτίζοντας το με τις φωτογραφίες που τράβηξα εγώ

«Στη νέα μόνιμη έκθεση παρουσιάζονται αντικείμενα από όλη την Εύβοια και την Σκύρο από την Παλαιολιθική περίοδο μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, που σχολιάζουν επιλεγμένες πτυχές της ιστορίας των δύο νησιών μέσα από μία δυναμική κοινωνική ερμηνεία σημαντικών, διαχρονικά, ζητημάτων. Στο πλαίσιο αυτό αναπτύσσονται θέματα πολιτειακής οργάνωσης, οικονομίας, πολιτισμικών ταυτοτήτων και λατρείας. Προβάλλονται εξέχουσες πτυχές στην ιστορία της Εύβοιας όπως: ο ρόλος της Σκύρου στο εμπόριο και τη μεταλλουργία στο προϊστορικό Αιγαίο, η ευημερία του οικισμού στο Λευκαντί τον 10ο αιώνα π.Χ., η παρουσία των Ευβοέων στον αποικισμό και η διάδοση του ευβοϊκού αλφαβήτου στη Δύση, η σύνδεση του ομηρικού έπους και του αρχαίου δράματος με το ιερό της Αρτέμιδας στην Αυλίδα, το φημισμένο Νεγροπόντε ισχυρό κέντρο των Βενετών, η ακμή του Εγριμπόζ την Οθωμανική εποχή αλλά και η βιομηχανική ανάπτυξη των αρχών του 20ού αιώνα.

Στην Εισαγωγική ενότητα παρουσιάζονται δύο ευβοϊκοί ταξιδιωτικοί προορισμοί, γνωστοί ήδη από την αρχαιότητα, 

ο Εύριπος στη Χαλκίδα με το μοναδικό παλιρροϊκό φαινόμενο και τα θερμά ιαματικά λουτρά στην Αιδηψό.

Οι στροβιλισμοί και η ορμή των νερών στον Εύριπο συνδέονται με την απεικόνιση σπειρών σε αγγεία της 3ης και 2ης χιλιετίας π.Χ.

αλλά και το άγαλμα του Ποσειδώνα που ανελκύστηκε από τον βυθό του πορθμού.

Η αρχαία λουτρόπολη της Αιδηψού προσεγγίζεται μέσα από αγάλματα και επιτύμβιες στήλες.[…]

[...]Ακολουθεί

(μοναδικό έκθεμα η έγκυος γυναικεία μορφή κάτω αριστερά)

 σύντομη αναφορά στην ιστορία της Εύβοιας

ανά χρονολογική περίοδο

με κεντρικό άξονα την ανθρώπινη παρουσία και δράση,

η οποία ενισχύεται με τέχνεργα

που απεικονίζουν την ανθρώπινη μορφή

από την Προϊστορία έως την Οθωμανική εποχή.»

Στον ίδιο χώρο βλέπουμε ένα βοτσαλωτό δάπεδο με παράσταση του Τρίτωνα που παλεύει με τη Σκύλλα, από την Ερέτρια του 4^ου αι π.Χ.

 

Στην ενότητα Πολιτειακή Οργάνωση παρουσιάζονται πτυχές της πολιτειακής οργάνωσης,

όπως διαμορφώνεται ήδη από την 3η χιλιετία π.Χ.,

τους ιστορικούς χρόνους, τα φεουδαλικά κρατίδια

έως την Οθωμανική εποχή. Ξεχωρίζουν ευβοϊκές θέσεις της Εποχής του Χαλκού με χωροταξική οργάνωση, η ανάδυση των πόλεων και πόλεων-κρατών,

τα νομισματοκοπεία της Εύβοιας και της Σκύρου

και η εμφάνιση νέων κοινωνικών ομάδων.

Τα πλούσια κτερίσματα των ταφών από το Ηρώο της Τούμπας στο Λευκαντί μαρτυρούν την ευημερία της Εύβοιας και τις ανεπτυγμένες εμπορικές επαφές με την ανατολική Μεσόγειο κατά τον 10ο αιώνα π.Χ.

Το πολιτειακό τοπίο της αρχαιότητας μεταβάλλεται μετά τα Ελληνιστικά χρόνια με την κυρίαρχη μορφή του μονάρχη, που συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες. Βασιλεύς την Ελληνιστική εποχή, αυτοκράτορας τη Ρωμαϊκή, ελέω Θεού αυτοκράτορας τη Βυζαντινή και σουλτάνος την Οθωμανική.

Η έντονη παρουσία Βενετών στο νησί αποτυπώνεται στα νομίσματα και τα γλυπτά της Λατινοκρατίας.

 

Η έκθεση συνεχίζεται στον ημιώροφο με την ενότητα Αποικισμός-Αλφάβητο,

όπου ο επισκέπτης γνωρίζει την μεταναστευτική κίνηση των Ευβοέων στην Μεσόγειο, τη δημιουργία αποικιών

και μεταφορά του ευβοϊκού αλφαβήτου στη Δύση, το οποίο αποτέλεσε τη βάση του λατινικού αλφαβήτου.

Στον ημιώροφο επίσης, σε ξεχωριστή ενότητα αναδεικνύεται η Ιστορία του Κτηρίου,

από την κατασκευή του ως εργοστασίου

έως την ανακαίνισή του και τη λειτουργία του ως μουσείο.

Στον όροφο του κτηρίου, η έκθεση αφιερώνεται στην Οικονομία και περιλαμβάνει αντικείμενα που σχετίζονται με τον πρωτογενή τομέα της οικονομίας (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία κ.ά) και το Ληλάντιο πεδίο, περιοχή πλούσια σε πρώτες ύλες, κυρίως πηλό, αλλά και πεδίο διαμάχης ανάμεσα στη Χαλκίδα και την Ερέτρια. 

Προβάλλεται ο τομέας της μεταποίησης πρώτων υλών

με τα σημαντικά λατομικά συγκροτήματα της Εύβοιας, όπου εξορυσσόταν η Καρυστία λίθος. Ακόμα, εκτίθενται πρώτες ύλες και αντικείμενα κατεργασίας μετάλλων από την Προϊστορία

έως και τη Ρωμαϊκή εποχή. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο Παλαμάρι της Σκύρου, σημαντικό σταθμό στην ιστορία της διακίνησης και κατεργασίας του χαλκού κατά την 3η χιλιετία π.Χ.

Παράλληλα παρουσιάζεται το θαλάσσιο εμπόριο

από τα Κλασικά έως τα Οθωμανικά χρόνια με σχετικά εκθέματα εμπορικής δραστηριότητας.

Ιδιαιτέρως προβάλλεται η στρατηγική θέση του βενετσιάνικου Νεγροπόντε, το μετέπειτα οθωμανικό Εγριμπόζ.

 

Στην ενότητα Πολιτισμικές Ταυτότητες αναπτύσσεται η έννοια των πολιτισμικών δικτύων επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης και περιλαμβάνει εκθέματα ομαδοποιημένα σε τρεις μεγάλες περιόδους (Προϊστορία, Αρχαιότητα,

Βυζαντινή αυτοκρατορία-Λατινοκρατία-Οθωμανική αυτοκρατορία) και τρεις γεωγραφικές περιοχές (Αιγαίο, Μεσόγειος, Ευρώπη). Ξεχωρίζουν κυκλαδικά ειδώλια, ευβοϊκά και αττικά αγγεία,

υπέρθυρο βυζαντινής εποχής, άγαλμα Θεοτόκου βρεφοκρατούσας δυτικής τεχνοτροπίας από τον ναό της Αγίας Παρασκευής και οθωμανικές καπνοσύριγγες. Πολυμεσικές εφαρμογές συνδέουν τις πολιτισμικές ταυτότητες του παρελθόντος με αυτές του παρόντος.

Ιδιαίτερη θέση κατέχει το ύφασμα που κάλυπτε τα καμένα οστά του άνδρα από το Ηρώο στο Λευκαντί. Μεταφέρθηκε από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και εκτίθεται για πρώτη φορά στην Εύβοια 40 χρόνια μετά την εύρεσή του.

  

Στην τελευταία ενότητα της έκθεσης περιλαμβάνονται εκθέματα σχετικά με τη Λατρεία στην Εύβοια από την προϊστορική εποχή

έως την επικράτηση του χριστιανισμού.

Παρουσιάζονται ειδώλια και τελετουργικά αγγεία από προϊστορικές ευβοϊκές θέσεις.

Πτυχές των ιστορικών χρόνων αναδεικνύουν εκθέματα σχετικά με θεότητες του ελληνικού πάνθεου

των οποίων η λατρεία ήταν διαδεδομένη στην Εύβοια. Προβάλλονται ακόμα ευρήματα από την Αυλίδα, από το μυκηναϊκό νεκροταφείο στο Μικρό Βαθύ και το ιερό της Αυλιδείας Αρτέμιδας.

Στη συνέχεια παρουσιάζεται η εισαγωγή ανατολικών θεοτήτων στην Εύβοια, όπως η Ίσιδα, η Κυβέλη και ο Σέραπις,

και το φαινόμενο θεοποίησης θνητών και ηρώων.

Η ενότητα ολοκληρώνεται

με την εδραίωση του χριστιανισμού.

Σύντομα βίντεο και πολυμεσικές εφαρμογές πλαισιώνουν όλες τις ενότητες του μουσείου, τα οποία συμπληρώνουν και επεξηγούν την εκθεσιακή αφήγηση με απλό και ευχάριστο τρόπο, δίνοντας παράλληλα έμφαση σε σημαντικές πτυχές της ιστορίας και της καθημερινής ζωής των Ευβοέων από την Προϊστορία έως και τους νεότερους χρόνους».

Εκεί τελείωσε η επίσκεψή μας στο Νέο Αρχαιολογικό (Διαχρονικό) Μουσείο της Χαλκίδας «ΑΡΕΘΟΥΣΑ». Ένα εξαιρετικό μουσείο, ένα μουσείο φτιαγμένο με τη σύγχρονη άποψη της Μουσειολογίας και με υποδομές που το καθιστούν προσβάσιμο σε όλους. Ένα μουσείο που στεγάζεται σε ένα κτίριο αντάξιο του περιεχόμενού του. Ήταν απλά ΥΠΕΡΟΧΟ!

Η βόλτα μας όμως στη Χαλκίδα δεν είχε τελειώσει εκεί.

 

(η εκδρομή μας συνεχίζεται Μια βόλτα στη Χαλκίδα!)

 

θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σας