Καρυστία λίθος!

(Κάρυστος, κτίσματα με ιστορία!)

 
α. Καρυστινό μάρμαρο. Τα λατομεία, οι Κολώνες και το Τσουκάλι

Αν και δεν πρόκειται για χτίσμα συνδέεται με την κατασκευή κτισμάτων αλλά και με την ιστορία του τόπου. Πρόκειται κατ’ αρχήν για το Καρυστινό μάρμαρο. Χρώματος γκριζοπράσινου ή πράσινου, με νερά που δίνουν την εικόνα του κρεμμυδιού (εξ ου και η ονομασία του μαρμάρου τσιπολίνο από το ιταλικό cipolla=κρεμμύδι). Έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από τους Ρωμαίους και χρησιμοποιήθηκε κυρίως με τη μορφή μονόλιθων (κολώνες κλπ) σε πολλά κτίρια της Αρχαίας Ρώμης, του Βυζαντίου (Αγία Σοφία) αλλά και νεώτερων (Βιβλιοθήκη της Ν. Υόρκης).Η περιοχή βόρεια και βορειοανατολικά του χωριού Μύλοι και ανατολικά και νοτιοανατολικά του χωριού Αετός είναι γεμάτη αρχαία λατομεία, και σίγουρα υπάρχουν πολλά ακόμα που είναι καταχωμένα και δεν φαίνονται. Στα λατομία αυτά κόβονταν οι μονόλιθοι, γίνονταν μια πρώτη επεξεργασία και στη συνέχεια με ένα αρκετά δύσκολο τρόπο κατέβαζαν τους μονόλιθους από το βουνό στο λιμάνι όπου τους φόρτωναν στα πλοία για όπου χρειάζονταν. Η μεγάλη ακμή των λατομείων ήταν κατά τους δύο πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, όταν τα λατομεία έγιναν αυτοκρατορικά.

Από τα σημαντικότερα, σωζόμενα λατομεία αυτό της Πελεκανής, με τα κάθετα κομμένα βράχια του

και τις λαξευμένες επιγραφές σε διάφορα σημεία του. Βρίσκεται κάτω ακριβώς από τους Κυλίνδρους, στα ριζά του βράχου στον οποίο κείτονται οι τεράστιοι μονόλιθοι.

Ένα από τα εντυπωσιακότερα στοιχεία σε αυτά τα λατομεία είναι οι εγκαταλελειμμένοι σ’ αυτά μονόλιθοι, κυρίως κολώνες διαφόρων μεγεθών. Πολλές φορές κατά τη διάρκεια έργων (π.χ. διάνοιξη δρόμων) βρίσκουν κολώνες θαμμένες. Μπορεί λοιπόν αυτός που θα περιδιαβεί την περιοχή να συναντήσει κολώνες σε πολλά σημεία.

Έξω από το Γιοκάλειο υπάρχουν αρκετές, μετρίου μεγέθους.

Οι εντυπωσιακότερες βρίσκονται στα λατομεία στη θέση Κύλινδροι, (προφανής η καταγωγή του ονόματος) με μεγέθη που ξεπερνούν τα 11 μέτρα μήκος και το 1 διάμετρο.!! Βρίσκεται βορειοανατολικά των Μύλων

και στη θέση «στου Γκιβίση» (από τη στάνη που είχε κάποιος Γκιβίσης εκεί), έξω από το χωριό Άνω Αετός με κολώνες που ξεπερνούν τα 13 μέτρα σε μήκος και το 1,70 διάμετρο!!!

Ένα μοναδικό και ξεχωριστό εύρημα πάνω από τους Αγίους Θεοδώρους των Μύλων είναι το «τσουκάλι». Κυκλικό με «αυτιά» σαν τσουκάλι έχει εξωτερική διάμετρο 2,70 μέτρα και εσωτερική 1.80. Το βάθος του είναι περίπου 0,45 του μέτρου. Πρόκειται για μονόλιθο και είναι άγνωστη η χρήση του. Δυστυχώς έχει αφεθεί στην τύχη του εκεί πάνω στις σάρες αντί να μεταφερθεί στο χώρο του Γιοκαλείου.

β. Καρυστινός σχιστόλιθος

Γνωστός στις μέρες μας και σαν Πέτρα Καρύστου. Χρησιμοποιήθηκε και συνεχίζει να χρησιμοποιείται για χτίσιμο ή επίστρωση. Εξάγεται κυρίως στην περιοχή των χωριών Μελισσώνας και Άγιος Δημήτριος.