Στου Πλάτωνα την Ακαδημία!

7 Απριλίου 2013

Ο Δήμος της Αθήνας, εδώ και χρόνια προσφέρει στους πολίτες ένα πολιτιστικό αγαθό και μάλιστα δωρεάν. Πρόκειται για τις ξεναγήσεις σε αρχαιολογικούς και άλλους ιστορικούς χώρους και σε διάφορα μνημεία της πόλης. Σκοπός είναι να γνωρίσουν οι πολίτες την πόλη στην οποία ζουν. Πολύτιμος συνεργάτης του δήμου ο σύλλογος των επαγγελματιών ξεναγών, μέλη του οποίου πραγματοποιούν τις ξεναγήσεις και μάλιστα σε διάφορες «ισχνές» περιόδους, όπως τις μέρες μας, αφιλοκερδώς.

Καιρό ήθελα να πάρω μέρος σε κάποια από τις ξεναγήσεις αλλά όλο και κάτι συνέβαινε και όλο και πήγαινε πίσω. Το πήρα όμως απόφαση τελικά και την προηγούμενη Κυριακή πήγα σε αυτήν που έγινε στην Ακαδημία Πλάτωνος.

Το ραντεβού ήταν μπροστά στο ναό του Αγίου Τρύφωνα στις 10.30, ώρα που μόλις είχε τελειώσει η λειτουργία και ο κόσμος έβγαινε για να επιστρέψει στο σπίτι του. Μαζευτήκαμε μερικές δεκάδες άνθρωποι και όταν έφτασε η ξεναγός μας, η κυρία Λαυρεντία Γιαννόλα, ξεκινήσαμε μπαίνοντας στο άλσος.

Πριν αρχίσω όμως τα της ξενάγησης να πω πως η Ακαδημία Πλάτωνος ήταν γνωστή σε μένα από τα εφηβικά μου χρόνια, αλλά μόνο ακουστά σαν μια συνοικία από την οποία πέρναγα καθημερινά κατεβαίνοντας τη Λένορμαν. Πολύ αργότερα ταύτισα την περιοχή με την αρχαία θέση, αλλά και πάλι δεν είχα πάει και δεν ήξερα αν υπάρχει οργανωμένος αρχαιολογικός χώρος ή όχι.

Το ότι υπήρχε ένα Άλσος και μάλιστα Αρχαιολογικό και τόσο μεγάλο ούτε πήγαινε ο νους μου, μιας και δεν μπορούσα να φανταστώ πως υπάρχει ένας τέτοιος πνεύμονας πράσινου σε μια «υποβαθμισμένη» περιοχή στα δυτικά της πόλης. Τα δέντρα του άλσους φυτεύτηκαν λίγες δεκαετίες πριν και ενώ δημιουργούν ένα χώρο για του γύρω κατοίκους, να περπατήσουν, να τρέξουν, να κάνουν ποδήλατο, να βγάλουν βόλτα τα ζώα τους, να ψήσουν (ναι, το είδα και αυτό. Μια παρέα να έχει βάλει τα κοψίδια στα κάρβουνα κάνοντας πικνίκ) αποτελούν εμπόδιο στις παραπέρα ανασκαφές. Αυτή όμως είναι η πραγματικότητα και αυτό δεν είναι τίποτα μπροστά στις ορέξεις για ένα τέτοιο «φιλέτο» στην καρδιά της πόλης, όπως η περίπτωση του μεγαλοεκδότη που σκόπευε να φτιάξει μεγάλο εμπορικό κέντρο.

Ευτυχώς τον σταμάτησαν και στο οικόπεδο που απαλλοτριώθηκε, βρίσκονται σήμερα αρκετές σαρκοφάγοι από τα ευρήματα της περιοχής. Αυτά είδα σαν έφτασα έξω από το Άλσος και η έκπληξή μου ήταν πολύ μεγάλη. Αλλά ας μην αφήσουμε την ξεναγό, τους καλεσμένους της και τα φιλόξενα πνεύματα των αρχαίων να μας περιμένουν.

Στο χώρο αυτό, που στην αρχαιότητα ονομάζονταν Ακαδημία, προς τιμή του μυθικού οικιστή Ακάδημου, λειτούργησε το σπουδαιότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα της αρχαιότητας. Ο μεγάλος φιλόσοφος Πλάτωνας, μαθητής του Σωκράτη, ίδρυσε στα 388 π.Χ. τη Φιλοσοφική του σχολή. Η Σχολή λειτούργησε για πάνω από 900 χρόνια, μέχρι το 529, όταν με διάταγμα του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού έκλεισαν όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αθήνας (!!!), βάζοντας έτσι τίτλους τέλους για τον Αρχαίο Κόσμο! (η ξεναγός ανέφερε ότι σύμφωνα με κάποιους μελετητές, η σχολή λειτούργησε αρκετά χρόνια ακόμα, παρ’ όλο το διάταγμα). 

Λίγα μέτρα μετά την εκκλησία, κάναμε την πρώτη στάση. Ουσιαστικά συγκεντρωθήκαμε για την πρώτη γνωριμία.

Στο σημείο αυτό, στο συρματόπλεγμα, υπάρχει μια παλιά ταμπέλα του Υπουργείου Πολιτισμού που ενημερώνει για τον αρχαιολογικό χώρο. Από μέσα είδαμε τα πρώτα ερείπια.

Πρόκειται για ερείπια ενός λουτρικού κτιρίου από την εποχή των Ρωμαίων.

Απέναντι βλέπουμε πρώτα μια ρωμαϊκή δεξαμενή (με στέγαστρο σήμερα) και μια σειρά τάφων

και αμέσως μετά ένα μεγάλο παραλληλόγραμμο κτίριο που πιστεύεται πως ήταν το Γυμνάσιο, με στεγασμένους και ανοικτούς χώρους

και μια στενόμακρη δεξαμενή (και αυτή με στέγαστρο σήμερα). Το κτίριο χρονολογείται μεταξύ 1^ου αι. π.Χ. και 1^ου αι. μ.Χ.

Λίγο πιο πέρα, και αφού ανεβήκαμε μια ράμπα είδαμε άλλο ένα παραλληλόγραμμο κτίριο, μικρότερο αυτό και λιγότερο αποκαλυμμένο, που φαίνεται πως έπαιζε ρόλο παραρτήματος στο πρώτο.

Παντού πολλά δέντρα, ανθισμένα ή όχι, λουλούδια πολλά

και πανταχού παρούσα η υπέροχη Άκανθα, τα φύλλα της οποία στάθηκαν η έμπνευση για τα κιονόκρανα του Κορινθιακού ρυθμού.

Στη συνέχεια κινηθήκαμε πιο βόρεια, βγήκαμε από το Άλσος, περάσαμε το δρόμο απέναντι και μπήκαμε και πάλι στο επόμενο κομμάτι του, μιας και το Άλσος χωρίζεται από κεντρικό δρόμο.

Εδώ το τοπίο γίνεται πιο «άγριο». Το ανάγλυφο είναι λιγότερο ομαλό, η βλάστηση πιο πυκνή και σε πολλά σημεία η ξεραμένη λάσπη δείχνει πως τα νερά λιμνάζουν. Η ξεναγός ανέφερε πως στην αρχαιότητα ο Κηφισός περνούσε από την Ακαδημία. Αν σκεφτεί κανείς πως σε ευθεία γραμμή το σκεπασμένο, σήμερα, ποτάμι είναι γύρω στο ένα χιλιόμετρο, δεν είναι καθόλου απίθανο να ήταν έτσι τα πράγματα, ή τουλάχιστον να πέρναγε κάποιο παρακλάδι του. Στο χώρο αυτό έχουν βρεθεί τα αρχαιότερα ερείπια όλου του αρχαιολογικού χώρου. Προφυλαγμένα με πλέγμα και σκέπαστρο είναι τα ερείπια δύο σημαντικών κτιρίων. Το αρχαιότερο, η συμβατικά ονομαζόμενη «Οικία του Ακάδημου», από το όνομα του μυθικού οικιστή της περιοχής, ανήκει στον οικισμό της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (2700-2000 π.Χ.) και έχει τρία δωμάτια. Πολύ αργότερα, από τα Γεωμετρικά χρόνια (1000-700 π.Χ.) μέχρι και την κλασική εποχή (5^ος αι. π.Χ.) στη θέση αυτή αναπτύχθηκε ένα νεκροταφείο, στο οποίο βρέθηκαν κυρίως τάφοι-αμφορείς με την τέφρα του νεκρού, στην πλειοψηφία τους παιδικοί (!!!).

Αυτής της περιόδου είναι τα ερείπια της «Ιεράς Οικίας» με τα επτά δωμάτια εκατέρωθεν διαδρόμου, που πήρε αυτό το όνομα επειδή μέσα βρήκαν πολλά κατάλοιπα από θυσίες ζώων.

Ξαναγυρίσαμε στο δρόμο που χωρίζει το Άλσος και αφού τον περάσαμε απέναντι πήγαμε σε μια μικρή πλατεία, εκεί που στέκει η προτομή του μεγάλου φιλόσοφου.

Μια ψιλή λασποψιχάλα είχε αρχίσει να πέφτει όσο στεκόμασταν μπροστά στην προτομή ακούγοντας από τα χείλη της ξεναγού αποφθέγματα που αποδίδονται σ’ αυτόν. Εκεί τελείωσε και η ξενάγηση. Μια ξενάγηση που κράτησε περίπου δύο ώρες.

Αν και αρκετά κουραστική, με έφερε σε επαφή με μια πραγματικότητα της πόλης μου για την οποία, πραγματικά δεν είχα ιδέα.

Περισσότερες φωτογραφίες: https://picasaweb.google.com/106934190911586551442/AthensPlatonSAcademia