17-24 Αυγούστου 2005
Το τριήμερο της Παναγίας πέρασε και οι ορδές γύρισαν στη βάση τους! Εμείς τότε αποφασίσαμε να πάμε προς τα βόρεια. Εκείνο το καλοκαίρι του 2005 ήταν δύσκολο μιας και ήταν το τελευταίο πριν τις Πανελλήνιες εξετάσεις της κόρης μας και όλος ο Ιούλιος πέρασε με τα φροντιστηριακά της μαθήματα.
Ήταν το πάρα πολύ μακρινό 1977, όταν φοιτητής ταξίδεψα για πρώτη φορά στα βόρεια πηγαίνοντας στον συγκάτοικό μου στη Θεσσαλονίκη. Ανεβαίνοντας με το λεωφορείο και αφού είχαμε περάσει τα Τέμπη αρκετή ώρα σε μια στροφή κόντεψε να μου φύγει το σαγόνι από την έκπληξη.
Πάνω στο δρόμο το πιο ωραίο μεσαιωνικό κάστρο που είχα δει!! Φυσικά μιλάω για το Κάστρο στον Πλαταμώνα.
Η αλήθεια είναι ότι τότε ελάχιστα είχα ταξιδέψει. Αλλά ακόμα και σήμερα παραμένει ένα από τα ομορφότερα που έχω δει. Και έχω δει από τότε πολλά. Και στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες, κυρίως Ευρωπαϊκές! Από τότε πέρασα αρκετές φορές από εκεί και πάντα θαύμαζα την υπέροχη εικόνα. Ποτέ όμως δεν είχα σταματήσει, αν και μια χρονιά κάναμε διακοπές στην Πιερία, αλλά λίγο πιο βόρεια.
Ήταν εκείνη η δύσκολη χρονιά που αποφασίσαμε να περάσουμε μια εβδομάδα στην Κεντρική Μακεδονία και να «γεμίσουμε τις μπαταρίες» μας, λίγο πριν ξεκινήσει η ακόμα πιο δύσκολη και καθοριστική σχολική χρονιά.
Το ξεκίνημα
Ξεκινήσαμε νωρίς το πρωί από την Αθήνα. Οι κουμπάροι μας που θα πηγαίναμε μαζί ήταν στην Πτολεμαΐδα και έτσι πήγαν νωρίτερα να κοιτάξουν και για δωμάτια. Βρήκαμε πάρα πολύ ωραία δωμάτια στην παραλία του Νέου Παντελεήμονα, στο Camping ΕΣΠΕΡΙΔΕΣ. Αφού τακτοποιηθήκαμε ρίξαμε μια βουτιά, κάτσαμε για φαΐ έξω από το Camping και πήγαμε για ξεκούραση. Το βράδυ είχε έξοδο στο Λιτόχωρο. Γνωστό σαν η πύλη για τον Όλυμπο, το Λιτόχωρο είναι χτισμένο στους πρόποδες του μυθικού βουνού. Έχει όμορφα κτίρια, μακεδονικού τύπου, μερικούς φαρδιούς δρόμους και πλατείες. Στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου είχε μια έκθεση για τη Ναυτική Παράδοση της πόλης (!!!!). Η αλήθεια είναι ότι αν και κοντά στη θάλασσα, επειδή είναι συνδεδεμένο με το βουνό των Θεών, δεν πάει το μυαλό ότι μπορεί επαγγελματικά να είχαν μεγάλη σχέση με τη θάλασσα. Και όμως!! Η έκθεση μας διαφώτισε σχετικά με τα ενδιαφέροντα εκθέματα και κυρίως το φωτογραφικό υλικό αλλοτινών εποχών.
Μετά την έκθεση κάναμε αρκετές βόλτες στο νυχτερινό Λιτόχωρο, κάτσαμε σε μια όμορφη πλατεία με τρεχούμενα νερά και αφού κάτσαμε να τσιμπήσουμε γυρίσαμε στα κρεβάτια μας αρκετά αργά.
Το προσκύνημα
Μιας και ήρθαμε στη γη των Προγονικών Θεών το πρώτο που είχαμε να κάνουμε ήταν το «προσκύνημα» στο βουνό που οι πρόγονοί μας τοποθέτησαν και λάτρεψαν τους Θεούς τους. Δυστυχώς τα χρόνια πέρασαν και το να ανέβουμε ψηλά, όπως πριν από 12 χρόνια που το κάναμε, είναι από πάρα πολύ δύσκολο ως αδύνατο. Έτσι περιοριστήκαμε σε ότι μπορούσαμε να κάνουμε με το αυτοκίνητο. Βλέπεις ζούμε στην εποχή του «καβάλα παν στην εκκλησιά, καβάλα προσκυνάνε». Ευτυχώς που υπάρχει και η «τεχνολογία»! Ξεκινήσαμε λοιπόν για τα Πριόνια. Μέσα από το Λιτόχωρο ξεκινάει ο δρόμος που σύντομα γίνεται καλός χωματόδρομος. Η βλάστηση είναι πυκνή και η οδήγηση, αν και χρειάζεται προσοχή, είναι πολύ απολαυστική. Μόλις λίγο πιο πάνω από τα 900μ. υψόμετρο και πάνω στο δρόμο βρίσκεται το πρώτο από τα 4 καταφύγια του βουνού, αυτό στη θέση Σταυρός. Το προσπεράσαμε και σε λίγο φτάσαμε στο μεγάλο χώρο με τα πολλά αυτοκίνητα στη θέση Πριόνια. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1100 μ. και μέχρι το 1920 λειτουργούσαν εκεί νεροπρίονα. Από εκεί και το όνομα.
Σήμερα έχει διαμορφωθεί ένας μεγάλος χώρος για στάθμευση, μιας και από εκεί ξεκινά η πλειοψηφία των ορειβατών προς τα πιο ψηλά και τις κορυφές, και ένα υποτυπώδες αναψυκτήριο-εστιατόριο, σαν ξύλινη καλύβα που προσφέρει καφέδες, αναψυκτικά και λίγα φαγητά, με σούπερ σταρ τη φασολάδα.
Έχει και μια βρύση μέσα που το νερό βγαίνει από το ξύλινο κεφάλι ενός ελαφιού (έργο λαϊκής τέχνης!). Από τα Πριόνια ξεκινάει η μία από τις πηγές του ποταμού του Ολύμπου, του Ενιπέα.
Είναι οι μικροί καταρράκτες λίγα μόλις μέτρα από το χώρο στάθμευσης.
Πάνω από το ποτάμι έχουν φτιάξει ξύλινες γέφυρες και όλα αυτά σε συνδυασμό με την πυκνή βλάστηση από έλατα και οξιές συνθέτουν μοναδικές εικόνες!! Κάναμε μια μικρή βόλτα, στην αρχή του μονοπατιού για την κορυφή, βγάλαμε πολλές φωτογραφίες και πήγαμε για τη φασολάδα μας. Μετά το φαΐ μερικές ακόμα βόλτες και μπήκαμε στα αυτοκίνητα για κάτω. Λίγο μετά τα Πριόνια στα δεξιά ένας άλλος χωματόδρομος οδηγεί στο παλιό μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου. Το ίδρυσε το 1542 ο Άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω. Το μοναστήρι χτίστηκε το 1650, είχε μέγα πλούτο (σήμερα στο μουσείο της νέας μονής κοντά στο Λιτόχωρο), πήρε μέρος σε πολλούς εθνικούς αγώνες και το έκαψαν το 1943 οι Γερμανοί. Σήμερα γίνονται εκτεταμένα έργα αναστήλωσης. Στρίψαμε λοιπόν και εμείς και σε λιγότερο από ένα χμ. φτάσαμε. Μπήκαμε στο χώρο που είναι περισσότερο ερείπια παρά κτίρια, περιπλανηθήκαμε ανάμεσά τους, βγάλαμε και εκεί πολλές φωτογραφίες και ξανά στο αυτοκίνητο. Η επόμενη στάση ήταν για καφέ στην πολυσύχναστη παραλία της Κατερίνης. Το υπόλοιπο της μέρας το περάσαμε στο Camping με μπάνιο και ξεκούραση!
Καληνύχτα Δία, άρχοντα του βουνού!
Η εκπλήρωση
Έφτασε λοιπόν η μέρα να εκπληρώσω την επιθυμία μου. Τάμα ίσως; Ποιος ξέρει;
Επίσκεψη στο κάστρο. Το Κάστρο της Ωριάς!
Το Κάστρο του Πλαταμώνα! Ακριβώς στο σημείο που ξεκινάει από την εθνικό οδό ο δρόμος για της παραλία, σε ένα πλάτωμα που ανοίγεται, αφήνεις το αυτοκίνητο. Ένα μονοπάτι ανηφορίζει και σε μερικά μέτρα φτάνει στην είσοδο του Κάστρου. Χτίστηκε στη μεσοβυζαντινή περίοδο (10ος-11ος αι.) στη στρατηγική θέση ανάμεσα σε Μακεδονία, Θεσσαλία και Νότια Ελλάδα. Το 1204 περιήλθε στην κατοχή του Rolido Pice, ο οποίος του έδωσε τη σημερινή του μορφή. Έχει μεγάλο περιμετρικό τείχος, που ενσωματώνει αρκετούς τετράγωνους αμυντικούς πύργους.
Μέσα στο χώρο υπάρχει ένας ακόμα πύργος, πολύ μεγαλύτερος σε μέγεθος, που δεσπόζει και φαίνεται από παντού.
Το κάστρο χρησιμοποιήθηκε για άμυνα ακόμα και το 1941. Σήμερα, αναστηλωμένο, στέκεται αγέρωχο πάνω από τη θάλασσα και δέχεται τους επισκέπτες και τους θαυμαστές του από όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου. Μέσα στο χώρο υπάρχουν τα ερείπια πολλών κτιρίων, ορισμένα από τα οποία έχουν ανασκαφεί.
Σε μερικά ερείπια σπιτιών υπάρχουν υπολείμματα τοιχογραφιών. Από την ανατολική πλευρά μπορεί να δει κανείς και να θαυμάσει την απρόσκοπτη θέα.
Βόρεια η παραλία του Παντελεήμονα και νότια του Πλαταμώνα. Το Αιγαίο σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Προσπαθώ να φανταστώ τι θα φαίνεται από εκεί πάνω μια μέρα με καθαρή ατμόσφαιρα. Η χερσόνησος της Κασσάνδρας και οι δυτικές παραλίες της Χαλκιδικής θα πρέπει να φαίνονται ολοκάθαρα!!
Το απόγευμα πήγαμε για καφέ στον Πλαταμώνα και το βραδάκι για φαΐ ανηφορίσαμε στον Νέο Παντελεήμονα.
Όταν βράδιασε και τα φώτα στο κάστρο που ήταν ακριβώς απέναντί μας άναψαν, οι εικόνες μπορούσαν να είναι μόνο σε παραμύθι. Ένα παραμύθι που ζούσαμε εκείνη την ώρα. Ήμουνα σίγουρος ότι σε λίγο σε κάποιον από τους πύργους θα παιζόταν μια σκηνή από το μεσαίωνα!! Το ολόγιομο φεγγάρι εκείνο το βράδυ συμπλήρωνε μοναδικά εκείνο το σκηνικό!!!! Στην παραλία κάτσαμε να θαυμάσουμε εκείνο το φεγγάρι και η ώρα κύλησε με τις πιο όμορφες εικόνες που θα μπορούσε να μας χαρίσει η γη των Θεών!
Στην Πρωτεύουσα!
Ο Αλιάκμονας στα βόρεια και τα Πιέρια στα νότια φτιάχνουν μια περιοχή προστατευμένη, με άφθονο γλυκό νερό και με σύντομη πρόσβαση στον Θερμαϊκό. Τα πλεονεκτήματα αυτά τα εντόπισαν από την προϊστορική εποχή οι πρόγονοί μας και εγκαταστάθηκαν εκεί. Οι αιώνες πέρασαν και ένα νέο έθνος γεννήθηκε. Οι Μακεδόνες! Σε αυτή την περιοχή αποφάσισαν να φτιάξουν την πρωτεύουσά τους. Το όνομά της ΑΙΓΕΣ. Πόλη λαμπρή, αντάξια των ανθρώπων που την κατοίκησαν Εκεί έχτισαν το παλάτι τους οι Μακεδόνες βασιλιάδες. Εκεί και ο Φίλιππος ο Β΄. Και όταν στο θέατρο αυτής της πόλης τον δολοφόνησαν, εκεί τον διαδέχτηκε ο γιός του ο Αλέξανδρος. Από την πόλη αυτή θα ξεκινήσει για να γίνει ο Μέγας Στρατηλάτης, θρύλος στα πέρατα του τότε κόσμου και στην αιωνιότητα! Όποιες απόψεις και αντιρρήσεις και αν έχεις για τους θρυλικούς αυτούς βασιλιάδες, ένα ρίγος το νοιώθεις όταν βρεθείς στα χώματα που πάτησαν και έζησαν αυτοί!
Η πρωτεύουσα των Μακεδόνων εγκαταλείφτηκε τον 1ο μ.Χ. αι. και μετά τη μικρασιατική καταστροφή εγκαταστάθηκαν εκεί πρόσφυγες από τον Πόντο και έφτιαξαν το χωριό Βεργίνα. Στα μέσα του 19ου αι, Γάλλοι αρχαιολόγοι έκαναν τις πρώτες ανασκαφές. Αυτές συνεχίστηκαν μετά την ενσωμάτωση της Μακεδονίας στο Ελληνικό κράτος, από τον καθηγητή Κωνσταντίνο Ρωμαίο στη δεκαετία του 1930. Μετά τον Β΄ Π.Π. ανέλαβε ο Μανώλης Ανδρόνικος. Ο αρχαιολόγος που το όνομά του έμελλε να γίνει «συνώνυμο» με αυτό της Βεργίνας. Ανέσκαψε την περιοχή για τρεις και πάνω δεκαετίες. Στις 8 Νοεμβρίου του 1977 μπαίνει στο Βασιλικό Τάφο που ανέσκαπτε. Ο ίδιος στο βιβλίο του ΒΕΡΓΙΝΑ περιγράφει με καταπληκτικό τρόπο τα αισθήματά που ένοιωσε εκείνη τη μοναδική ώρα όταν ανακάλυπτε τον τάφο του Φίλιππου του Β΄!
Ακολουθεί η ανακάλυψη της δεύτερης χρυσής λάρνακας με το χρυσοπόρφυρο ύφασμα και το γυναικείο διάδημα!
Τα ευρήματα αυτά μεταφέρθηκαν στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης και το νέο μαζί με το όνομα του Ανδρόνικου κάνει το γύρο του κόσμου.
Το 1992΄πηγαίνοντας στο Άγιο Όρος, σταματήσαμε για μια επίσκεψη στη Θεσσαλονίκη και τότε τα είδα για πρώτη φορά. Όχι απλά εντυπωσιάστηκα. Είχα μείνει άναυδος! Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα τα ξανάβλεπα πολλά χρόνια μετά και θα έμενα και πάλι «ξερός», περισσότερο από ότι την πρώτη φορά! Στη Θεσσαλονίκη τα ευρήματα αυτά «στριμώχνονταν», «χάνονταν» ανάμεσα στα άλλα. Δεν τους έπρεπε τόσο λίγος χώρος. Ο χώρος ήταν «κατώτερός» τους! Δυστυχώς λίγους μήνες πριν, στις 30 Μαρτίου του 1992, ο μεγάλος αρχαιολόγος που τα έφερε στο φως έφευγε από τον κόσμο τούτο. Το όνειρό του για ένα ξεχωριστό μουσείο για τα σπουδαία και αγαπημένα του «παιδιά» θα γινόταν πραγματικότητα ένα χρόνο μετά όταν το 1993 άνοιξε τις πύλες του το Μουσείο της Βεργίνας!
Αυτό το μουσείο πήγαμε να δούμε εκείνη τη μέρα! Στην πραγματικότητα πρόκειται για προστατευτικό «κάλυμμα» των Βασιλικών Τάφων. Ένα κτίριο λοιπόν, φτιάχτηκε για να προστατέψει τους Βασιλικούς Τάφους. Εξωτερικά έχει μορφή χωμάτινου τύμβου. Ένας κατηφορικός διάδρομος οδηγεί στο εσωτερικό του και στο σκοτάδι. Το λιγοστό φως του χώρου είναι σκόπιμα έτσι για να αναδεικνύονται τα εκθέματα. Στην αρχή κάποιες αναθηματικές πλάκες και μετά οι τάφοι, που φωτίζονται κανονικά. Ανάμεσα τους τάφους υπάρχει ο ελεύθερος χώρος στον οποίο σε προθήκες είναι οι θησαυροί. Εκεί μάλιστα! Ο χώρος τους! Τι να πεις; Τι να πρωτοθαυμάσεις; Σε συνδυασμό και με τους εντυπωσιακούς τάφους, η επίσκεψη γίνεται μυσταγωγία! Προσκύνημα γίνεται! Νοερά κλίνεις το γόνυ και αποτίνεις υπέρτατο φόρο τιμής σε αυτούς που μεγαλούργησαν σε αυτόν τον τόπο αλλά και σε αυτούς που μόχθησαν να φέρουν όλους αυτούς τους θησαυρούς στο φως και να τους εκθέσουν με αυτόν τον τρόπο στα έκπληκτα μάτια μας! Τιμή και δόξα σε όλους αυτούς τους άγνωστους εργάτες της τέχνης αλλά και όλους τους Ανδρόνικους του κόσμου τούτου!!
Το τέλος αυτής της επίσκεψης είναι κυριολεκτικά μια επώδυνη επαναφορά στην πεζή πραγματικότητα. Ευτυχώς που η μέρα είχε πολύ καλή συνέχεια.
Μικρή Ιερουσαλήμ
Από τη Βεργίνα πήγαμε προς τη Βέροια που είναι πολύ κοντά (περίπου 12χμ). Πριν την πόλη είχαμε ραντεβού με τον Ηρακλή, φίλο του Χρήστου και της Μίνας. Αυτοί ήταν καθ’ οδόν από Αθήνα και θα τους βρίσκαμε αργότερα. Περιμέναμε σε ένα πάρκο που υπάρχει σε μια μικρή λίμνη που σχηματίζει ο Αλιάκμονας στο σημείο αυτό. Ο Ηρακλής ήρθε και μας πήρε για μια πολύ εντυπωσιακή διαδρομή λίγων χιλιομέτρων κατά μήκος της νότιας όχθης του ποταμού.
Ο δρόμος κινείται σχετικά ψηλά και η θέα προς το ποτάμι είναι μοναδική. Φτάσαμε σχεδόν μέχρι το φράγμα της Σφηκιάς και γυρίσαμε. Συναντήσαμε και τους άλλους που είχαν έρθει εν τω μεταξύ και όλοι μαζί μπήκαμε στην πόλη. Με το αυτοκίνητο περάσαμε από το κέντρο είδαμε το Δημαρχείο, την περιοχή της Ελιάς και το σύγχρονο εμπορικό και κοινωνικό κέντρο και κάναμε μια στάση στο Βήμα που δίδαξε ο Απόστολος Παύλος.
Εντυπωσιακό το μνημείο με τα ψηφιδωτά, αλλά πιο εντυπωσιακή η εικόνα με το χριστιανικό αυτό μνημείο και στο βάθος το μιναρέ του Μεντρεσέ Τζαμιού του 19ου αι.(!!!). Η συνύπαρξη πάντα δίνει όμορφα αποτελέσματα. Οπτικά και κοινωνικά!! Είχε όμως μεσημεριάσει και πεινάγαμε. Πήγαμε για φαΐ και δροσιά στην περιοχή της Ραχιάς. Μετά το φαΐ ήρθε η ώρα να μπούμε και πάλι στην πόλη.
Η πόλη κρατά το πανάρχαιο όνομά της και την πανάρχαιη ιστορία της. Τα μνημεία είναι πάρα πολλά και είναι από όλες τις εποχές. Αυτά όμως που πραγματικά είναι πάρα πολλά είναι τα βυζαντινά. Η ύπαρξη αυτών των μνημείων έδωσε στην πόλη το προσωνύμιο Μικρή Ιερουσαλήμ! Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας 4 φυλετικές-θρησκευτικές ομάδες πληθυσμών κατοικούσαν στην πόλη, η κάθε μια στο δικό της περιχαρακωμένο και κοινωνικά κλειστό μαχαλά με μόνο χώρο συνεύρεσης αυτόν της αγοράς (το χρήμα δεν έχει χρώμα, καταγωγή ή θρησκεία!!).
Ο Ηρακλής μας άφησε και οι υπόλοιποι συνεχίσαμε τις βόλτες μας (ο Χρήστος έχει μεγαλώσει στη Βέροια).
Περπατήσαμε στην αγορά, επισκεφτήκαμε την εκκλησία του Αγίου Αντωνίου με τα πρωτότυπα (για ορθόδοξο ναό) βιτρό και στη συνέχεια πήγαμε δίπλα σε έναν άλλο «ναό». Γαστριμαργικό αυτή τη φορά. Το διασημότερο ίσως έδεσμα της Βέροιας είναι το σιροπιαστό γλυκό ραβανί ή ρεβανί, όπως το λένε εκεί.
Το γνωστότερο ίσως εργαστήριο που φτιάχνει ρεβανί είναι αυτό του ΧΟΧΛΙΟΥΡΟΥ στην πλατεία του Αγ. Αντωνίου. Φυσικά και ψωνίσαμε και φάγαμε και πήραμε και για το Camping, να έχουμε να πορευόμαστε!!!
Επόμενος προορισμός μας η γειτονιά των Εβραίων.
Στις όχθες του παραπόταμου του Αλιάκμονα Τριπόταμου, του «ποταμού των γύφτων», όπως τον λέγανε τον Μεσαίωνα, είναι χτισμένη η «Μπαρμπούτα».
Το όνομά της το πήρε από την ομώνυμη βρύση που υπάρχει εκεί. Είναι η καλύτερα διατηρημένη περιοχή της πόλης και έχει κριθεί διατηρητέα εξ’ ολοκλήρου.
Από τα ρωμαϊκά χρόνια η παρουσία των Εβραίων στην πόλη ήταν έντονη. Στο Μεσαίωνα ενισχύθηκε από αυτούς που ήρθαν διωγμένοι από την Ιβηρική χερσόνησο. Έτσι ανδρώθηκε μια ακμαία κοινότητα που έμελε να αφανιστεί σχεδόν τελείως στην περίοδο της Γερμανικής κατοχής. Σήμερα πολλά από τα κτίρια του 18ου και 19ου αι. έχουν αποκατασταθεί και στεγάζουν διάφορους φορείς, κρατικούς και τοπικούς, κάνοντας τη γειτονιά αυτή να είναι ανεπανάληπτης ομορφιάς.
Η Συναγωγή έχει επίσης αποκατασταθεί αλλά παραμένει κλειστή. Κάποιοι Βεροιώτες Εβραίοι της διασποράς, κατά καιρούς επιστρέφουν και την ανοίγουν για κάποια τελετή.
Τα κτίρια είναι μοναδικής ομορφιάς και το σύνολο έτσι όπως στέκουν το ένα δίπλα στο άλλο, το ένα απέναντι από το άλλο με στενά πλακόστρωτα να τα χωρίζουν είναι εξαιρετικό. Τι να πρωτοθαυμάσεις, τι να πρωτοζηλέψεις, τι να «αιχμαλωτίσεις» στη μνήμη της μηχανής σου;
Μα πάνω απ’ όλα τι να αιχμαλωτίσεις στο νου και την ψυχή σου; Και απ’ όσα έχουμε ακούσει και διαβάσει τι δράματα αλλά και τι χάρες συνέβησαν πίσω από τους πολύχρωμους αυτούς τοίχους!! Καταπληκτική η Μπαρμπούτα. Δυστυχώς λίγο καιρό μετά έγινε στο Πανελλήνιο γνωστή με πάρα πολύ θλιβερό τρόπο. Με την εξαφάνιση του μικρού αγοριού και ότι ακολούθησε!! Εμένα πάντως ρίζωσε βαθιά μέσα μου με όμορφο, μοναδικό τρόπο και τίποτα δεν μπορεί να την αμαυρώσει.
Η Βέροια μου άφησε τη γεύση του ανεκπλήρωτου. Ξέρω ότι θέλει χρόνο. Πολύ περισσότερο από τη μισή μέρα που της διαθέσαμε εμείς. Και γι αυτό η υπόσχεση για επιστροφή ήρθε αβίαστα. Ελπίζω μόνο να μην περάσουν πολλά χρόνια μέχρι τότε.
Είχε νυχτώσει για τα καλά όταν γυρίσαμε στο camping πολύ, μα πολύ κουρασμένοι αλλά και πολύ, μα πάρα πολύ γεμάτοι!
Καληνύχτα Ανδρόνικε, άρχοντα της αρχαιολογικής σκαπάνης!!
Η Επίγονος
Ήταν ο Βασιλιάς Αρχέλαος που γύρω στα 400 π.Χ. αποφασίζει να μεταφέρει την πρωτεύουσα του βασιλείου των Μακεδόνων λίγο πιο βόρεια στην περιοχή ενός ασήμαντου οικισμού που υπήρχε από τα προϊστορικά χρόνια. Έτσι γεννήθηκε η ΠΕΛΛΑ. Η πρωτεύουσα των Μακεδόνων που άκμασε κυρίως από τα πλούτη που έφεραν από την Ασία οι επίγονοι του Αλέξανδρου. Βέβαια η άλλη, η πρώτη πρωτεύουσα, οι Αιγές, ποτέ δεν έχασε την αίγλη της, μιας και παρέμεινε η Ιερή Πρωτεύουσα του βασιλείου! Δυστυχώς η Πέλλα δεν έμελε να ζήσει για πολύ. Λιγότερο από 3 αιώνες! Τη λεηλάτησαν οι Ρωμαίοι, την κατέστρεψε ένας ισχυρός σεισμός!
Οι ανασκαφές που έγιναν μετά τον Β΄ Π.Π. και συνεχίζονται και σήμερα έχουν φέρει στο φως σπουδαία ευρήματα που δείχνουν ένα ένδοξο παρελθόν και κατοίκους που στόλισαν την πόλη τους με σπουδαία έργα, δημόσια και ιδιωτικά.
Ο αρχαιολογικός χώρος που βρίσκεται πάνω στον κεντρικό δρόμο Θεσσαλονίκης-Έδεσσας, αν και σχετικά μικρός είναι πλούσιος σε ευρήματα. Κυριαρχούν βέβαια τα σπουδαία ψηφιδωτά δάπεδα.
Από τα ωραιότερα αυτής της περιόδου που μπορεί να δει κανείς παγκοσμίως! Απλά υπέροχα! Σκηνές κυνηγιού, αρματοδρομίες, μυθικές ή ηρωικές, κάτω από στέγαστρα για προστασία, αχνοφαίνονταν κάτω από το δυνατό καλοκαιρινό φως.
Μέσα στο μικρό όμως μουσείο τα συντηρημένα ψηφιδωτά, όπως αυτό με το κυνήγι του λιονταριού,
ή αυτό με τον Διόνυσο καβάλα στον πάνθηρα και μερικά άλλα δείχνουν το μεγαλείο της τέχνης και των χρωμάτων τους.
Φυσικά στο μουσείο υπάρχουν και άλλα εκθέματα, όπως οι μικροί πήλινοι ερωτιδείς, αλλά όπως όλα τα μουσεία έχουν τον ή τους σταρ τους, έτσι και εκεί οι σταρ είναι τα ψηφιδωτά!! Και δικαιολογημένα.
Βοδενά
Voda στις Σλαβόνικες γλώσσες σημαίνει νερό. Μια πόλη με νερά πολλά. Μια πόλη με ιστορία που χάνεται στο βάθος του χρόνου. Μια πόλη, μήλο της Έριδος για πολλούς κατακτητές. Μια πόλη που μέχρι την ανακάλυψη των βασιλικών τάφων στη Βεργίνα, οι αρχαιολόγοι πίστευαν ότι ήταν οι αρχαίες Αιγές. Μια πόλη που οι Βούλγαροι που την κατάκτησαν δύο φορές στον 10ο και 11ο αι. είπαν Βοδενά και οι Έλληνες Έδεσσα. Μια αρχόντισσα των νερών, που δεν τρέχουν απλά, άλματα κάνουν και βυθίζονται σε βάθη μεγάλα. Μια πόλη που είδα για πρώτη φορά 19 χρόνια πριν και με μάγεψε η δροσιά της! Με συνεπήρε η ομορφιά της! Και ήρθα ξανά να νοιώσω λίγη από εκείνη τη μαγεία. Και έφυγα με περισσότερη!
Το τρεχούμενο νερό ήταν πάντα η μεγάλη μου αδυναμία. Όταν μάλιστα είναι ορμητικό και κρυστάλλινο χάνω το μυαλό μου. Σε όσα μέρη πήγα και το τρεχούμενο νερό είναι αυτό που κυριαρχεί είναι από τα αγαπημένα μου και πάντα πολύ ψηλά στις προτιμήσεις μου. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά με την πόλη αυτή της Μακεδονίας.
Φυσικά δεν υπάρχει κανείς που να μην έχει ακούσει για τους περίφημους καταρράκτες της πόλης και ελάχιστοι αυτοί που δεν έχουν δει έστω και μια φωτογραφία του μεγάλου καταρράκτη, του Κάρανου.
Και είναι πολλοί αυτοί που φτάσανε μέχρι εκεί, τον είδανε, τον κάνανε φόντο για τις φωτογραφίες τους, πήγανε μέχρι πίσω του στο μικρό σπήλαιο και νοιώσανε λίγο από την ορμή του και κάτσανε να φάνε δίπλα με σταθερή υπόκρουση τον ήχο της «βροντής» του!
Στα 1986 αξιώθηκα και εγώ να νοιώσω λίγη από τη μαγεία του. Και να περπατήσω μέσα στη σύγχρονη πόλη με τα νερά να τρέχουν στο πλάι των δρόμων που περπάταγα και τα μικρά γεφυράκια παντού να βοηθούν τους πεζούς να περνούν από τη μια μεριά των νερών στην άλλη. Μου άρεσε η πόλη πολύ! Με γοήτεψε! Είχε βρει το κουμπί μου! Το είχε από πάντα. Της το έδωσε η μάνα φύση απλόχερα. Και εκείνη φιλάρεσκα το χρησιμοποιεί σα φίλτρο μαγικό!
Στα τέλη του Αυγούστου του 2005, αξιώθηκε και πάλι να πάω στην Έδεσσα. Αυτή τη φορά περπάτησα πολύ στο πάρκο των καταρρακτών, Είδα και πάλι τα νερά στα παράτολμα άλματά τους, αλλά έκατσα και στη δροσιά του πάρκου παρακολουθώντας αεικίνητα σκιουράκια να σκαρφαλώνουν με μεγάλη ταχύτητα πάνω στα δέντρα!
Και πήγα και στο πολύ ενδιαφέρον Υπαίθριο Μουσείο Νερού και το Κανναβουργείο.
Αυτό όμως που είδα για πρώτη φορά ήταν το Βαρόσι. Η παλιά ρωμαίικη γειτονιά με τα Μακεδονικού τύπου σπίτια του.
Δυστυχώς πολλά είναι σε κακή έως άθλια κατάσταση. Λίγα έχουν αποκατασταθεί. Γίνονται όμως προσπάθειες.
Παρ’ όλα αυτά αποπνέει μια γοητεία που δεν μπορώ να εξηγήσω. Δεν είναι μόνο τα παλιά σπίτια. Ίσως είναι γενικά το περιβάλλον, ο «αέρας» της γειτονιάς.
Περπατήσαμε τα πλακόστρωτα, φτάσαμε μέχρι την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, του 14ου αι. και είδαμε απέναντι να «αιωρείται» στο κενό ο Ψηλός Βράχος με το εστιατόριο πάνω του. Δεν ενδείκνυται βέβαια για υψοφοβικούς. Όπως δεν είναι και το γυάλινο ασανσέρ που από το Υπαίθριο Μουσείο σε κατεβάζει αρκετά μέτρα κάτω τρίζοντας ανατριχιαστικά (!!!!!!!!).
Αργά το απόγευμα φύγαμε και κάναμε μια στάση στο πάρκο του Αγίου Νικολάου στη Νάουσα για ένα καφέ.
Εκείνο το βράδυ κοιμήθηκα με τον ήχο του νερού μέσα στο μυαλό μου! Και ήταν ο ύπνος μου γλυκός και ελαφρύς!
Καλή σου νύχτα Κυρά Αρχόντισσα των Νερών!!!!
Το βουνό των Μουσών
Ο άνθρωπος αγαπά την ομορφιά! Όταν τη βρίσκει τη χαίρεται και προσπαθεί να φτιάξει όμορφα αντικείμενα για να τα χαρεί διπλά. Έτσι κάνει τέχνη! Οι πρόγονοί μας δεν θα μπορούσαν να λείπουν από αυτή τη διαδικασία. Και λάμπρυναν τις μέρες τους με ομορφιά μοναδική στην ιστορία αυτού του κόσμου, ομορφιά που άφησαν κληρονομιά να τη χαίρονται γενιές και γενιές και να διδάσκονται από αυτή! Και σε κάθε μορφή της τέχνης που έκαναν, «έκαναν» και μια προστάτιδα. «Έφτιαξαν» λοιπόν τις Μούσες. Εννέα τον αριθμό. Κάθε μια να προστατεύει και ένα μέρος από των ανθρώπων τα έργα. Και όπως τους έπρεπε τις τοποθέτησαν λίγο πιο κάτω αλλά δίπλα στους μεγάλους Θεούς. Δίπλα στον Όλυμπο, στο πιο προσιτό, το πιο ήμερο βουνό με την άγρια και πυκνή πρασινάδα, να έχουν να χαίρονται. Στα ΠΙΕΡΙΑ!!
Λίγο πριν το μεσημέρι ξεκινήσαμε για μερικές βόλτες στο βουνό των Μουσών. Αφετηρία μας η Κατερίνη και πρώτη στάση λίγο πριν το Ελατοχώρι, που όπως λέει και το όνομά του είναι πνιγμένο στα έλατα! Και όχι μόνο έλατα.
Και οξιές και καστανιές που φορτωμένες με τους άγουρους αγκαθωτούς καρπούς τους, προμήνυαν χειμώνα με καλή σοδιά! Στο εστιατόριο κάποιου ξενοδοχείου με ωραία θέα προς τις πλαγιές κάτσαμε για φαΐ. Χόρτασε το σώμα μας, χόρτασε κι ο νους μας ωραίες εικόνες και συνεχίσαμε. Μπήκαμε μέσα στο γραφικό χωριό, το περάσαμε και συνεχίσαμε να ανεβαίνουμε. Αφήσαμε αριστερά μας πρώτα τη διασταύρωση για το χιονοδρομικό και μετά για Ριζώματα. Ο δρόμος όλο στροφές σκαρφαλώνει στο βουνό μέσα από πυκνή βλάστηση, που σε πολλά σημεία σχηματίζει «στοές» και κρατά τις έντονες ακτίνες του ήλιου μακριά! Όμορφη διαδρομή!! Σε λίγο περάσαμε το ψηλότερο σημείο και αρχίσαμε να κατηφορίζουμε, όχι με λιγότερες στροφές. Άρχισε να φαίνεται ο κάμπος της Βεργίνας και της Βέροιας. Στη Βέροια κάναμε μια μικρή στάση για ένα αναψυκτικό και να δούμε που θα πάμε από εκεί.
Η «Κυρά» των Ποντίων
Στο όρος Μελά πάνω από την Τραπεζούντα του Πόντου ιδρύθηκε τον 4ο αι. η Μονή της Παναγίας Σουμελά (στου Μελά!!). Στα 1930 οι πρόσφυγες από τον Πόντο κατάφεραν να φέρουν στην Ελλάδα την εικόνα της Παναγίας που είχαν κρύψει φεύγοντας. Το 1951 βρίσκουν στο Βέρμιο, λίγο έξω από το χωριό Καστανιά της Ημαθίας, ένα τόπο που τους θύμιζε πολύ το τόπο την Παναγιάς τους.
Και εκεί αποφάσισαν να φτιάξουν μοναστήρι λαμπρό για να γιορτάζουν κάθε χρόνο. Πέρα όμως από προσκύνημα έγινε και σύμβολο. Σύμβολο επιβίωσης, σύμβολο συνέχειας της ζωής τους στο νέο τόπο που έμελε να ριζώσουνε. Και κάθε χρόνο τον Δεκαπενταύγουστο συρρέουν από τα πέρατα του κόσμου για το μεγάλο πανηγύρι! Εκεί θα πάνε και οι πολιτικοί να δηλώσουν «παρών» για να το εξαργυρώσουν κάποια στιγμή με ψήφους. Και δώστου ομιλίες και δηλώσεις και θα, θα, θα!!
Εμείς πολιτικοί δεν ήμαστε. Εκεί όμως δεν είχαμε πάει και μιας και ο Δεκαπενταύγουστος είχε περάσει, είπαμε ν πάμε να δούμε το μοναστήρι από κοντά. Η διαδρομή από τη Βέροια μέχρι την Καστανιά, είναι κομμάτι του παλιού εθνικού δρόμου Βέροιας-Κοζάνηςκαι είναι πνιγμένη στο πράσινο. Φτάσαμε στο χώρο της Παναγίας Σουμελά. Παντού πάγκοι με «ποντιακά» ενθύμια!! Αν και της Παναγίας είχε περάσει την άλλη μέρα ήταν ο μικρός Δεκαπενταύγουστος. Τα εννιάμερα της Παναγίας. Μεγάλη γιορτή κι αυτή! Εκτός από τους μικροπωλητές, αρκετά καφενεία και εστιατόρια αλλά και τα κτίρια της μονής που μπορεί να φιλοξενήσει αρκετό κόσμο.
Και φυσικά η μεγαλόπρεπη εκκλησία με τα ψηφιδωτά της και την εικόνα της «Σουμελιώτισσας»!! Είχε αρκετό κόσμο και αφού ανάψαμε το κεράκι μας φύγαμε για την Καστανιά,
όπου τα πράγματα ήταν ήρεμα και το τοπίο πανέμορφο. Το χωριό είναι χτισμένο στην πλαγιά του βουνού πνιγμένο στα έλατα, τις οξιές και φυσικά τις καστανιές που του έδωσαν και το όνομα! Κάτσαμε για τον απογευματινό μας καφέ και όταν άρχισε να σουρουπώνει πήραμε το δρόμο της επιστροφής. Η μέρα μας τελείωσε στον πολύβουο Πλαταμώνα, όπου κατεβήκαμε για κάτι «ελαφρύ»!
Γλυκές μούσες με την ωραία θωριά, μη φύγετε ποτέ από τον τόπο μου, μη σταματήσετε ποτέ το τραγούδι και το χορό σας!! Καλή σας νύχτα!!
Στη γη των νεροβούβαλων!
Ο τόπος αυτός, όση θάλασσα έχει τόσο του λείπουν τα γλυκά νερά. Τρεχούμενα και στεκούμενα. Και από αυτά που έχει, τη μερίδα του λέοντας έχει η Βόρεια Ελλάδα. Ποτάμια μεγάλα, δικά μας ή μεσιακά με τους γειτόνους μας. Και λίμνες. Οι περισσότερες δικές μας. Κάποιες και αυτές μεσιακές. Και επειδή οι απαιτήσεις για νερό όλο και γίνονται περισσότερες, φτιάχνουμε φράγματα να κρατήσουμε το νερό των ποταμών. Και το τοπίο αλλάζει. Τις περισσότερες φορές προς το χειρότερο. Είναι όμως μερικές φορές που μαζί με το φράγμα έρχεται και η ευλογία. Και τότε ο τόπος αποκτά τον θησαυρό του. Πλούτος νερού, βλάστησης, ζωντανών και πάνω απ’ όλα ομορφιάς!! Τέτοια λίμνη είναι του Πλαστήρα στην Καρδίτσα, τέτοια η Κερκίνη στις Σέρρες.
Ο ποταμός Στρυμόνας κατεβαίνει από τη Βουλγαρία και αφού περάσει όλο τον κάμπο των Σερρών, χώνεται στην αγκαλιά της αγαπημένης του θάλασσα στην περιοχή της Αμφίπολης! Λίγο πιο νότια από την οροσειρά Κερκίνη ή Μπέλες, που μας χωρίζει από τη Βουλγαρία, στο χωριό Λιθότοπος έφτιαξαν το 1932 το πρώτο φράγμα. Το μέρος ήταν πάντα ένα σύνθετο οικοσύστημα με τον ποταμό να δημιουργεί βάλτους και μια μικρή λίμνη. Με το φράγμα δημιουργήθηκε η λίμνη Κερκίνη. Έγινε κυρίως για προστασία από τις πλημμύρες και στη συνέχεια τα νερά χρησιμοποιήθηκαν για άρδευση.
Φυσικά ο τόπος άλλαξε. Ένα μέρος του παραποτάμιου δάσους με τις ιτιές, καταστράφηκε και οι φερτές ύλες ανέβασαν τον βυθό και αυτό οδήγησε στη δημιουργία νέου φράγματος που μεγάλωσε τη λίμνη. Το σπουδαίο είναι ότι η φύση γρήγορα επούλωσε τις πληγές της και μάλιστα δημιούργησε ένα νέο οικοσύστημα με πολλά και σπάνια πουλιά αλλά και φυτά, όπως το υπέροχο στρώμα με τα νούφαρα. Οι κάτοικοι άρχισαν σιγά σιγά να βλέπουν τη νέα πηγή εσόδων και εκτός από τη γη και το ψάρεμα άρχισαν ν φτιάχνουν και υποδομές για να δεχτούν και να εξυπηρετήσουν τους όλο και περισσότερους τουρίστες που έφταναν στην περιοχή για να θαυμάσουν τις υπέροχες εικόνες που μπορεί να τους προσφέρει. Το 1972 τίθεται υπό την προστασία της Διεθνούς Συνθήκης Ραμσάρ (μαζί με άλλους 10 Ελληνικούς υγροβιότοπους) και στη συνέχεια γίνεται προστατευόμενη περιοχή και τελευταία Εθνικό Πάρκο! Η ομορφιά της τράβηξε και καλλιτέχνες, όπως ο σκηνοθέτης Θόδωρος Αγγελόπουλος, που το 2003 έστησε ολόκληρο πλινθόκτιστο χωριό για τις ανάγκες της ταινίας του «Το λιβάδι που δακρύζει». Ακόμα οι ειδυλλιακές εικόνες της γέμισαν τις οθόνες των τηλεοράσεων και τα μάτια μας μέσα από διάφορες διαφημίσεις, άσχετα αν δεν ξέραμε ότι είναι από εκεί.
Δώδεκα χρόνια πριν πήγα κι εγώ να δω λίγο από τη λίμνη. Μου άρεσε τότε πάρα πολύ και υποσχέθηκα στον εαυτό μου να ξαναπώ (τελικά τώρα συνειδητοποιώ ότι το συνηθίζω να υπόσχομαι στον εαυτό μου επάνοδο!!). Ήρθαμε λοιπόν και πάλι. Όταν φτάσαμε στο φράγμα πήραμε τον παραλίμνιο δρόμο που ακολουθώντας τη δυτική όχθη της λίμνης φτάνει μέχρι το χωριό Κερκίνη. Στα δεξιά μας η λίμνη αλλά και στα αριστερά σε πολλά σημεία μικροί βάλτοι.
Πολλά πουλιά πετούσανε ή κάθονταν στους κορμούς των δέντρων που εξέχουν από το νερό και στους βάλτους τσαλαβουτάγανε κοπάδια γελαδιών. Όταν αργότερα πήγαμε μια βόλτα και στο ανάχωμα στη βόρεια πλευρά είδαμε και τα βουβάλια. Από παλιά στην περιοχή κάνανε εκτροφή νεροβούβαλων. Τις μεταπολεμικές δεκαετίες όμως, όλο και λιγότεροι αποφάσιζαν να ασχοληθούν με τα σπάνια αυτά ζώα. Τα τελευταία χρόνια τα πράγματα άλλαξαν, υπήρξε μια αυξημένη ζήτηση στην αγορά και έτσι η ασχολία αυτή απέκτησε νέους ενδιαφερόμενους. Το κρέας του βουβαλιού είναι υγιεινό και το γάλα του δίνει το περίφημο καϊμάκι και χρησιμοποιείται πολύ στην παραδοσιακή ανατολίτικη ζαχαροπλαστική. Υπάρχουν λοιπόν μερικά κοπάδια στις όχθες της λίμνης.
Στο χωριό Κερκίνη υπάρχει το κέντρο πληροφόρησης με ένα πολύ ενδιαφέρον μουσείο. Μας έγινε μια πολύ καλή ξενάγηση και πήραμε πολλές πληροφορίες, προφορικές και έντυπες.
Είχε όμως μεσημεριάσει και πεινάγαμε. Η λύση για δροσιά και νόστιμο φαΐ ακούει στο όνομα Άνω Πορόια.
Χτισμένο στις παρυφές του όρους Μπέλες, σε υψόμετρο 380μ., είναι πνιγμένο στα πλατάνια, έχει όμορφα σπίτια και πλακόστρωτα δρομάκια και πολύ δροσιά.
Κάτσαμε, φάγαμε, χαζέψαμε τα άλογα που πήγαιναν και έφερναν κόσμο
και πήγαμε μια βόλτα μέσα στο δάσος μέχρι ένα εστιατόριο (κλειστό λόγω πένθους εκείνο τον καιρό) με μια μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από το νερό σχετικά πρωτόγονη!!
Μετά πήγαμε εκεί που αράζουν οι βάρκες που πάνε βόλτα στη λίμνη αλλά ο καιρός είχε συννεφιάσει και είχε σηκώσει αέρα, συνθήκες απαγορευτικές για βαρκάδα.
Αράξαμε λοιπόν εκεί και χαζεύαμε τα πουλιά και τους ντόπιους στις ασχολίες τους.
Ένας έφερε ένα πανέμορφο πουλάρι, άλλος ψάρια για τα πουλιά και εμείς να τραβάμε φωτογραφίες ασταμάτητα.
Στην πόλη Ηράκλεια, που είναι κοντά στη λίμνη, μένουν κάποιοι φίλοι μας. Αυτούς πήγαμε να δούμε και να τα πούμε. Φυσικά δεν είπαμε όχι σε άλλον ένα καφέ, ούτε στους μεζέδες και το τσίπουρο που ακολούθησαν. Βέβαια όσοι οδηγούσαμε ελάχιστο από το τελευταίο.
Τα όνειρα εκείνοτο βράδυ είχαν χρώμα γαλάζιο με πινελιές από νούφαρα!!
Καλή νύχτα ζωοδότη ποταμέ Στρυμόνα!!
Αποχαιρετισμός
Έφτασε η τελευταία μέρα των διακοπών μας στη «Γη των Θεών»!! Ήταν μέρα ξεκούρασης, χωρίς μετακινήσεις. Μέρα ψυχικής προετοιμασίας για επιστροφή στην πεζή πραγματικότητα. Το απόγευμα μόνο πήγαμε για καφέ στη Σκοτίνα και το βράδυ για φαΐ στη Λεπτοκαρυά.
Εκεί κάτσαμε στην ταβέρνα με το όνομα «Παράδεισος»! Σημαδιακό ίσως για το πώς είχαμε νοιώσει τον τόπο εκείνο στη διάρκεια των ημερών αυτών! Ξέρω ότι Παράδεισος δεν υπάρχει πουθενά παρά μέσα στον καθένα ανάλογα με το πώς νοιώθει. Έτσι ένοιωσα κι εγώ σε εκείνο το ταξίδι.
Από τη μάντρα εκείνης της ταβέρνας ένας σκύλος μας κοιτούσε και όταν τον φωτογράφισα, το βλέμμα του αποτυπώθηκε τελείως εξωπραγματικό! Ίσως ήταν κι αυτό άλλο ένα σημάδι αποχαιρετισμού από τους Θεούς που μας φιλοξένησαν τις μέρες εκείνες!
Καλή σας νύχτα όλοι εσείς που μας προσφέρατε απλόχερα τη φιλοξενία σας!! Εις το επανειδείν και σύντομα!
Πρώτη δημοσίευση: http://www.travelstories.gr/%F4%E1%EE%E9%E4%E9%F9%F4%E9%EA%DD%F2-%E9%F3%F4%EF%F1%DF%E5%F2-%E5%EB%EB%DC%E4%E1/21969-%F3%F4%E7-%E3%E7-%F4%F9%ED-%E8%E5%FE%ED.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου