Επιστροφή με δυνατές συγκινήσεις!

(συνέχεια από Η Θάλασσα της ….Ουγγαρίας!)            

Οι νύμφες του Δούναβη και άλλες ομορφιές! Μέρος 9ο 

(Ταξίδι σε Ουγγαρία και Σλοβακία μέσα από τα Βαλκάνια!!)

3-8 Αυγούστου 2011

Πορεία στο πλάϊ του Vrbas!

Ήρθε η ώρα να αφήσουμε την Κεντρική Ευρώπη και να μπούμε και πάλι στα Βαλκάνια. Η επιστροφή όμως θα είχε διαφορετική διαδρομή και νέες, πολύ δυνατές συγκινήσεις.

Το πρωί φορτώσαμε, πληρώσαμε και πήραμε το δρόμο προς τα νότια αρχικά, μέχρι να βρούμε τον αυτοκινητόδρομο που ενώνει τη Βουδαπέστη με το Ζάγκρεμπ της Κροατίας. Αυτός με νοτιοδυτική κατεύθυνση μας έφερε σύντομα στα σύνορα. Εκεί ο έλεγχος ήταν υποτυπώδης και σύντομα κινούμασταν στη συνέχεια του, σε Κροατικό έδαφος. Ο δρόμος το ίδιο εξαιρετικός αλλά με διόδια αρκετά τσουχτερά (περίπου 5 Ευρώ). Σταματήσαμε για καύσιμα. Η βενζίνη στην Κροατία είναι σαφώς φθηνότερη. Λίγο πριν το Ζάγκρεμπ μια παράκαμψη μας έφερε στον άλλο αυτοκινητόδρομο, που με νοτιοανατολική κατεύθυνση, πάει από το Ζάγκρεμπ στο Βελιγράδι. Περίπου μετά από 120 χμ και κάτι λιγότερο από 300 από το Keszthely, βγήκαμε στα δεξιά και φτάσαμε στο μεθοριακό σταθμό με την Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Για τις επόμενες μέρες, μέχρι να μπούμε και πάλι στην Ελλάδα δεν θα βλέπαμε ξανά αυτοκινητόδρομο (με μια μικρή εξαίρεση και αυτή από λάθος).

Ακολούθησαν περίπου 50 άχαρα χιλιόμετρα προς τα νότια σε στενό και με αρκετή κίνηση, δρόμο, μέχρι την Banja Luka, την οποία «γνωρίσαμε» χρόνια πριν από τα επεισόδια κατά τη διάρκεια του εμφυλίου που ματοκύλησε τη χώρα. Παρακάμψαμε τη πόλη και τότε είδαμε ένα υπέροχο τοπίο. 

Ένα ποτάμι με γαλαζοπράσινα νερά, κυλά ανάμεσα σε πυκνό πράσινο αλλά και σπίτια. Ένας μιναρές συμπληρώνει την όμορφη εικόνα. Είχαμε φτάσει στο προάστιο της Banja Luka, Ilidza. Φυσικά σταματήσαμε για φωτογραφίες αλλά μιας και το μεσημέρι είχε περάσει αποφασίσαμε να κάτσουμε σε μια Konoba (το εστιατόριο-ταβέρνα στη ντόπια γλώσσα) για φαΐ. Το φαΐ πολύ νόστιμο αλλά και πολύ πιο φτηνό από κάθε άλλη χώρα του ταξιδιού μας. Βάλαμε κάτω τους χάρτες και είδαμε πως το ποτάμι λέγεται Vrbas και θα το είχαμε στα αριστερά μας για πολλά ακόμα χιλιόμετρα.

Μετά το φαΐ ξεκινήσαμε και πάλι. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας θέλαμε ακόμα περίπου 240χμ μέχρι το Σαράγιεβο, που ήταν ο προορισμός μας. Με το δρόμο που είχαμε μπροστά μας θέλαμε περίπου 4 ώρες.

Το ποτάμι φιδοσέρνεται στον πάτο μιας ρεματιάς μοναδικής ομορφιάς. Υπέροχα νερά, πολύ πράσινο,

βράχια δεξιά και αριστερά και μικρά φράγματα κάθε τόσο

που σχημάτιζαν πολύ όμορφες, στενόμακρες λίμνες. Κάτι ο δρόμος που ήταν στενός, κάτι που οι εικόνες σα σειρήνες αιχμαλώτιζαν το βλέμμα, πηγαίναμε πιο αργά από όσο θα μπορούσαμε, με αποτέλεσμα την αργοπορία. Περίπου 70χμ μετά τη στάση μας, σε μια στροφή, κόντεψε να μου φύγει το τιμόνι από τα χέρια. Η εικόνα δεν περιγράφεται.

Ένας λόφος με κάστρο στην κορυφή σα στέμμα, τα σπίτια να κατρακυλάνε προς τη ρεματιά από κάτω, αλλά μέχρι ένα σημείο

γιατί μετά δημιουργείται γκρεμός από τα κάθετα βράχια. Στη μέση του εντυπωσιακού οικισμού ένα τζαμί με το λευκό μιναρέ να «λογχίζει» τον ουρανό και γύρω πολύ πράσινο. Φυσικά σταμάτησα για φωτογραφίες και άκουσα δυνατό ήχο από νερά που τρέχουν και πέφτουν στο βάθος της χαράδρας και ας μην φαινόταν τίποτα. Την επόμενη μέρα πήρα ένα βιβλίο με φωτογραφίες από όλη τη χώρα και στο οπισθόφυλλο είδα τη φωτογραφία της πόλης Jajce με τον γκρεμό και το πάρκο με τους καταρράκτες από κάτω της. Αυτή ήταν η πόλη που για χάρη της είχα σταματήσει εκείνη τη στιγμή και στους καταρράκτες οφείλονταν όλα αυτά που άκουγα.

Με το ζόρι ξεκόλλησα. Μετά από 35χμ στην πόλη Donji Vakuf, τα έργα που γίνονταν δεν μας επέτρεψαν να στρίψουμε αριστερά και έτσι συνεχίσαμε ευθεία για άλλα 90χμ περίπου μέχρι την πόλη Jablanica, χτισμένη στις όχθες μιας ακόμα τεχνητής λίμνης που μάλλον όμως, ήταν πολύ μεγαλύτερη από τις προηγούμενες. Δυστυχώς όμως όταν φτάσαμε εκεί είχε νυχτώσει για τα καλά και το μόνο που απολαύσαμε ήταν τα φώτα της που καθρεφτίζονταν στα γαλήνια νερά. Εκεί στρίψαμε αριστερά και μετά από 80χμ πορείας προς τα ανατολικά μπήκαμε στην πρωτεύουσα της χώρας. Οι χάρτες του GPS αποδείχτηκαν ανεπαρκείς, με αποτέλεσμα να γυρνάμε γύρω-γύρω χωρίς να μπορούμε να βρούμε το ξενοδοχείο. Πήραμε το ιδιοκτήτη του τηλέφωνο και ήρθε και μας πήρε.

Τα κάτι παραπάνω από 300χμ που οδήγησα στη χώρα αυτή με έπεισαν πως είναι πολύ όμορφη και αξίζει μια χρονιά ένα ταξίδι αρκετών ημερών για να τη γνωρίσουμε καλύτερα. Προς το παρόν έπρεπε να ξεκουραστούμε για να μπορέσουμε την επομένη να απολαύσουμε την ιδιαίτερη και μαρτυρική πόλη.

Η πόλη των νεκροταφείων!

Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Μία από τις 7 (προς το παρόν) χώρες που προέκυψαν όταν ξεκίνησε, στην αυγή της δεκαετίας του 1990, η διάλυση της πάλαι ποτέ κραταιάς Γιουγκοσλαβίας.

Στον τόπο αυτό, συνυπήρχαν για αιώνες, έστω και με κάποιες προστριβές, Τούρκοι, Εβραίοι, αλλά και τρεις εθνότητες ντόπιων. Οι καθολικοί Κροάτες, οι Ορθόδοξοι Σερβοβόσνιοι και οι Μουσουλμάνοι Βόσνιοι. Δεν ξέρω αν υπάρχει πραγματική εθνοτική διαφορά μεταξύ τους αλλά έχω την αίσθηση ότι η βασική διαφορά είναι η θρησκευτική τους πίστη.

Η Τουρκική κυριαρχία κράτησε και σε αυτή τη χώρα περίπου 400 χρόνια και έδωσε τη θέση της σε μια άλλη. Αυτήν της Αυστροουγγαρίας. Το 1914, ένας Σέρβος εθνικιστής δολοφόνησε στο Σαράγιεβο τον διάδοχο του θρόνου των Αψβούργων και τη σύζυγό του. Η δολοφονία αυτή ήταν η αφορμή για να ξεσπάσει ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος. Μετά το τέλος του πολέμου, γίνεται κομμάτι μιας νέας χώρας που το 1929 θα ονομαστεί Γιουγκοσλαβία και μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο θα γίνει σοσιαλιστική με ηγέτη τον Τίτο μέχρι το 1980. Το 1991 η Βοσνία-Ερζεγοβίνη γίνεται ανεξάρτητη και τότε αρχίζουν και οι προστριβές μεταξύ των τριών εθνοτήτων. Το 1992 οι προστριβές αυτές θα εξελιχθούν σε εθνοεκκαθαριστικές δράσεις μεγάλης κλίμακας με πολλά θύματα και από τις δύο πλευρές (Σέρβοι από τη μια και Βόσνιοι-Κροάτες από την άλλη). Ακολουθούν συγκρούσεις μεταξύ Μουσουλμάνων και Κροατών μέχρι την επέμβαση του ΝΑΤΟ και τη συμφωνία του 1995 για την ειρήνευση και την πολιτική διευθέτηση των πραγμάτων στη χώρα (51% Κροατομουσουλμανική ομοσπονδία και 49% Σέρβοι). Από τότε οι ντόπιοι προσπαθούν να ανασυγκροτηθούν και να ζήσουν, όσο γίνεται πιο ειρηνικά.

Το Σαράγιεβο (Sarajevo), η πρωτεύουσα της χώρας έχει πάρει το όνομά του από το «παλάτι» (Σαράϊ στα τούρκικα) των τούρκων κυβερνητών στη διάρκεια της πολύχρονης τουρκοκρατίας, μιας και σε αυτή την πόλη είχαν την έδρα τους. Η πολυκύμαντη ιστορία της χώρας είναι ιδιαίτερα εμφανής στην πρωτεύουσά της. Δίπλα-δίπλα, σε απόσταση μικρότερη των 500μ. είναι ο Καθολικός ναός, ο Ορθόδοξος καθεδρικός, η Συναγωγή και πολλά Τζαμιά. Φυσικά, μιας και η πλειοψηφία των κατοίκων είναι μουσουλμάνοι, τα τελευταία κυριαρχούν με τους μιναρέδες να λογχίζουν τον ουρανό. Δίπλα τους συνήθως υπάρχουν μουσουλμανικά νεκροταφεία

και Μεντρεσέδες, τα μουσουλμανικά ιεροδιδασκαλεία. Η μεγάλη περίοδος της τουρκοκρατίας και ο ασπασμός από μεγάλη μερίδα των κατοίκων της θρησκείας και των συνηθειών των κατακτητών άφησαν έντονα σημάδια στο ιστορικό της κέντρο και το παζάρι, την παλιά τούρκικη αγορά ή Baščaršija. Αν και η χώρα αυτή βρίσκεται βορειοδυτικά της δικής μας και πολύ πιο κοντά στη «δύση», οι εικόνες παραπέμπουν σε Μέση Ανατολή(!!).

Όσον αφορά την πρόσφατη ιστορία, τα σημάδια από τις σφαίρες στους τοίχους κάποιων κτιρίων, που αν και έχουν περάσει πάνω από 15 χρόνια, δεν έχουν ακόμα επιδιορθωθεί, αλλά κυρίως τα πολλά νεκροταφεία είναι γροθιά στο στομάχι.

Καιρό μετά διάβασα σε ένα τοίχο στην Αθήνα ένα σύνθημα: «Ο Εθνικισμός γεννά νεκροταφεία». Πουθενά αλλού, απ’ όσο έχω ταξιδέψει, αυτό το σύνθημα δεν ανταποκρίνεται τόσο στην πραγματικότητα.

Παντού νεκροταφεία! Ήταν τόσοι οι νεκροί που έπρεπε να βρεθεί χώρος να θαφτούν. Κάθε ακάλυπτο κομμάτι γης χρησιμοποιήθηκε γι αυτό το σκοπό. Ακόμα και κάτω από τις γέφυρες σε ανισόπεδους οδικούς κόμβους. Ακόμα και το μισό από ένα μεγάλο πάρκο!!! Εύκολα θα μπορούσε κάποιος να την ονομάσει «πόλη των νεκροταφείων»! Ίσως γι αυτό βλέπεις τον κόσμο να ξεχύνεται στους δρόμους με λαχτάρα για ζωή. Μια λαχτάρα στα όρια της φρενίτιδας!

Ξεκινήσαμε με βροχή από το ξενοδοχείο για το κέντρο. Χαθήκαμε για λίγο αλλά τελικά βρήκαμε άκρη. Φτάσαμε, βρήκαμε ένα πάρκινγκ (2 Μάρκα=1 ΕΥΡΩ για ολόκληρη τη μέρα) και ξεκινήσαμε με τα πόδια, μιας και ο ουρανός είχε ανοίξει,

από την πλατεία με την ξύλινη, τούρκικη βρύση, σημείο συνάντησης ντόπιων και τουριστών. Από εκεί μπήκαμε στο παζάρι.

Χαλιά,

μπακίρια, δερμάτινα, ξύλινα,

εργαλεία,

αλλά και αναμνηστικά φτιαγμένα από διάφορα υλικά, όπως ύφασμα

ή ξύλο.

Και φυσικά καφενεία.

Εκείνα με τα χαμηλά τραπεζάκι και τα σκαμνάκια για καφέ (τούρκικο ή εσπρέσο) ή τσάϊ. Και ζαχαροπλαστεία με λαχταριστά σιροπιαστά αλλά κι  «ευρωπαϊκού» τύπου πάστες με λευκές κρέμες και σοκολάτες. Και ανάμεσά τους φαγάδικα με τα βοσνιακά κεμπάμπ, μικρά σα δάχτυλα, μέσα σε πίττα παχιά σαν ψωμί και πολύ-πολύ νόστιμα!

Εκτός από την υπαίθρια αγορά υπάρχει και Bezistan (σκεπαστή αγορά).

Τα οθωμανικά κτίρια

και τα πολύχρωμα, σοσιαλιστικής εποχής τραμ είναι πολύ γραφικές εικόνες.

Περάσαμε έξω από τον καθολικό ναό, πήγαμε μέχρι την πλατεία

όπου δεσπόζει ο Ορθόδοξος καθεδρικός,

με το γλυπτό για την ειρήνη αλλά και το μεγάλο υπαίθριο σκάκι όπου οι ντόπιοι, ανεξαρτήτου θρησκείας «πολεμούν» παίζοντας, φωνάζοντας γελώντας και πειράζοντας ο ένας τον άλλο. Με λίγα λόγια ΖΟΥΝ!!

Μπήκαμε σε ένα μεντρεσέ, αλλά σε τζαμί όχι. Όχι από θρησκευτική πεποίθηση, αλλά γιατί είχαν Ραμαζάνι και απαγορεύονταν η είσοδος σε τουρίστες.

Μπήκαμε όμως στις αυλές τους με τις περίτεχνες βρύσες

και είδαμε τους πιστούς να προσεύχονται απ’ έξω,

χώρια άντρες-γυναίκες.

Περάσαμε έξω από ένα παλιό νεκροταφείο και όταν άρχισε πάλι να βρέχει χωθήκαμε σε ένα ζαχαροπλαστείο. Εκεί δοκιμάσαμε τα γλυκά τους που όμως αποδείχτηκαν κάπως άνοστα. Η βροχή ήταν σύντομη και γρήγορα τα «σαλιγκάρια» βγήκαν στα καλντερίμια ξανά. Όταν κάτσαμε για φαΐ είχε ένα ήλιο λαμπρό.

Το Σαράγιεβο διαρρέεται από τον ποταμό Miljiacka. Δεν έχει πολύ νερό αλλά παρ’ όλα αυτά είναι ποταμός. Έχει μερικές γέφυρες και οι δύο πλευρές της πόλης διαφέρουν. Περάσαμε απέναντι να δούμε κι από εκεί.

Δεν της λείπει ο ανατολίτικος χαρακτήρας αλλά είναι κάπως πιο σύγχρονα. Καμία σχέση βέβαια με το μοντέρνο κομμάτι της πόλης με τα πολυώροφα κτίρια γραφείων και τα μεγάλα εμπορικά κέντρα.  

Εκεί κάτσαμε για καφέ δίπλα στη γέφυρα και απέναντι από το Μουσείο της πόλης.

Παράγγειλα διπλό τούρκικο και μου έφερε ένα φλιτζάνι και δύο μπρίκια με καφέ (!!!!!).

Είχε πάρει να βραδιάζει σαν φύγαμε.

Είχαν ανάψει τα φώτα αλλά και τα Χριστουγεννιάτικα λαμπάκια(!!!). Παντού ανάβανε τέτοια λαμπιόνια! Μιας και ήταν κατακαλόκαιρο έπαθα μια σύγχυση σχετικά με τον χρόνο! Η μοναδική εξήγηση που μπορούσα να δώσω είναι πως πρόκειται για διακόσμηση λόγω Ραμαζανιού.

Εκεί τελείωσε η επίσκεψή μας στο Σαράγιεβο, αφήνοντας μια πολύ θετική και εντελώς διαφορετική, για Ευρώπη, εντύπωση αλλά και πολλά «χρέη» για μια μελλοντική επίσκεψη σε όλη τη χώρα.

Η Παρασκευή των δυνατών συγκινήσεων!

Η Παρασκευή αυτή αποδείχτηκε πολύ μεγάλη και γεμάτη δυνατές συγκινήσεις.

Στις 9.00 το πρωί φορτώσαμε και φύγαμε. Πριν αποχαιρετήσουμε την πόλη, κάναμε μια βόλτα με το αυτοκίνητο σε περιοχές της πόλης που δεν είχαμε πάει. Φεύγοντας, κάναμε λάθος και πήραμε τον μοναδικό ίσως αυτοκινητόδρομο της χώρας που πάει προς τα βόρεια. Μετά από 20χμ. γυρίσαμε πίσω και πήραμε το δρόμο προς τα ανατολικά.

Το τοπίο είναι ορεινό και καταπράσινο. Περίπου 100χμ από το Σαράγιεβο, συναντήσαμε τον ποταμό Drina και σε λίγο μπήκαμε στην πόλη Višegrad που τη διαρρέει. Μια υπέροχη πολύτοξη γέφυρα είναι το σήμα κατατεθέν της πόλης. Αποτελεί δε και τον τίτλο του γνωστότερου έργου του νομπελίστα Ίβο Άντριτς: «Η γέφυρα του Ντρίνα»! Δυστυχώς δεν μπορούσα να σταματήσω πουθενά για φωτογραφίες.

Λίγο μετά περάσαμε έξω από ένα μοναστήρι και φτάσαμε στα σύνορα με τη Σερβία. Ο έλεγχος υποτυπώδης και σύντομα κινούμασταν στα βουνά της δυτικής Σερβίας σε υψόμετρο μέχρι τα 1400μ., μέσα στα έλατα και με χιονοδρομικά κέντρα στο δρόμο μας. Πηγαίνοντας πάντα ανατολικά φτάσαμε στην πόλη Užice. Λίγο μετά στρίψαμε δεξιά προς νότο μέχρι που φτάσαμε το απόγευμα στην πόλη Novi Pazar. Όλη η περιοχή που κινούμασταν εκείνη τη μέρα έχει έντονο το μουσουλμανικό στοιχείο. Στο Novi Pazar είδαμε ουρές έξω από τους φούρνους. Ήταν Ραμαζάνι και περίμεναν να πάρουν ψωμί για το γεύμα τους μετά το ηλιοβασίλεμα.

Είχαμε κάνει γύρω στα 330χμ και είχαμε ακόμα άλλα τόσα και κάτι παραπάνω. Σε λίγο φτάσαμε στα σύνορα με το Κοσσυφοπέδιο. Είναι τα πιο περίεργα σύνορα που έχω περάσει ποτέ.

Πρώτα φτάσαμε σε ένα ξύλινο παράπηγμα με ένα Σέρβο τελωνιακό. Μου φάνηκε περίεργο το κάπως ειρωνικό γελάκι του αλλά δεν έδωσα σημασία. Που νάξερα! Λίγα μέτρα παρακάτω ήταν μια μικρή ουρά από τρία αυτοκίνητα. Μπροστά τους ήταν ένας φράχτης από συρματόπλεγμα, μια πόρτα για τα αυτοκίνητα και δύο πάνοπλοι φρουροί με τα διακριτικά της KFOR (Kosovo Force), της Νατοϊκής δύναμης στη νεοσύστατη εκείνη χώρα. Και οι δύο στέκονταν με το δάχτυλο στη σκανδάλη. Λίγο πιο κάτω ένας ακόμα πάνοπλος στρατιώτης είχε σαν καθήκον να τραβά μια σανίδα γεμάτη καρφιά κλείνοντας έτσι το δρόμο σε όποιο όχημα ήθελε να περάσει. Από την άλλη μεριά αυτού του εμποδίου έρχονταν κάθε τόσο ένα τζιπ με αναμμένο το φάρο και τα αλάρμ. Τότε επέτρεπαν σε ένα αυτοκίνητο να ξεκινήσει. Αυτό έκανε τη διαδρομή ζιγκ-ζαγκ ανάμεσα στις κορίνες που όριζαν τη διαδρομή και σταμάταγε μπροστά στα καρφιά. Ο στρατιώτης τραβούσε το εμπόδιο και το αυτοκίνητο έπαιρνε από πίσω το τζιπ. Το εμπόδιο επανέρχονταν στη θέση του και το επόμενο αυτοκίνητο περίμενε την επιστροφή του τζιπ για να του δώσουν την άδεια να ξεκινήσει. Αυτά μόνο βλέπαμε από εκεί που περιμέναμε.

Σαν ήρθε η σειρά μου ξεκίνησα κάνοντας τη διαδρομή ζιγκ-ζαγκ μέχρι το εμπόδιο. Πίσω από μια μάντρα είδα δύο άρματα μάχης και καμιά δεκαριά πάνοπλους στρατιώτες. Το εμπόδιο τραβήχτηκε και πήρα από πίσω το τζιπ. Κι άλλα άρματα μάχης, κι άλλοι στρατιώτες. Σε ένα παράπηγμα-φυλάκιο με δύο αστυνομικούς μου ζήτησαν τα διαβατήρια και μου είπαν να ανοίξω το πορτμπαγκάζ, στο οποίο απλά έριξαν μια ματιά από απόσταση. Μια σουηδέζα στρατιωτίνα της KFOR μας χαιρέτησε ελληνικά, μας ρώτησε που πάμε και μας ευχήθηκε καλό ταξίδι.

Μας έδωσαν τα διαβατήρια και μας είπαν να ακολουθήσουμε και πάλι το τζιπ. Τώρα τα άρματα μάχης και οι στρατιώτες ήταν και από τις δύο μεριές του δρόμου. Πρέπει να ήταν περίπου 20 άρματα και καμιά 100αριά φαντάροι από διάφορες χώρες. 150μ περίπου από εκεί που περιμέναμε, το τζιπ έκανε δεξιά και μου έκανε νόημα να φύγω. Φάγαμε περίπου μιάμιση ώρα στα σύνορα αυτά.

Οι φίλοι μας που είχαν περάσει πριν από μας, μας περίμεναν 500μ. μετά. Είχαν τηλεφωνήσει στην Ελλάδα και είχαν μάθει πως τις προηγούμενες μέρες στις ειδήσεις μίλαγαν για επεισόδια με τη Σερβική μειονότητα στο Κοσσυφοπέδιο. Δεν ξέρω αν οι εικόνες που είχα δει ήταν μόνιμες ή αν είχαν σχέση με εκείνα τα επεισόδια, πάντως μας προβλημάτισαν. Αυτό κυρίως που φοβηθήκαμε ήταν μην γίνουν και άλλα και αποφασίσουν να κλείσουν τα σύνορα πριν προλάβουμε να περάσουμε. 
Εν τω μεταξύ είχε σουρουπώσει για τα καλά. Η διαδρομή ήταν υπέροχη αλλά και λίγο τρομαχτική. Δεν είχε καθόλου κίνηση και ο δρόμος κινούνταν πάνω από ποτάμια και λίμνες με διαδοχικές γέφυρες και τούνελ. Στα τούνελ ήταν θεοσκότεινα και φρικάραμε λίγο. Νύχτα πια περάσαμε από ένα χωριό με συσκότιση, κορμούς μαζεμένους στα πλάγια του δρόμου, κόσμο συγκεντρωμένο και ανήσυχο και δύο άρματα της KFOR με τους ανάλογους στρατιώτες. Χωρίς να σταματήσουμε περάσαμε και από τη Μιτροβίτσα (Mitrovicë) και φτάσαμε στην πρωτεύουσα την Πρίστινα (Prishtine). Εκεί σταματήσαμε για βενζίνα και κανένα σάντουιτς. Όλες οι τιμές είναι σε ΕΥΡΩ που το έχουν υιοθετήσει σαν επίσημο νόμισμα. Αν και στην πόλη δεν υπήρχαν έντονες φωταψίες, ο κόσμος ήταν στους δρόμους και η κίνηση, 11 η ώρα το βράδυ απερίγραπτη. Οι Κοσσοβάροι οδηγοί δε φοβεροί! Οι χειρότεροι που έχω δει ποτέ. Δεν ήξερες από πού θα σούρθει!

Στην άκρη της πόλης σταματήσαμε να δούμε τι θα κάνουμε. Πήραμε τηλέφωνο στο ξενοδοχείο στην Οχρίδα και μας είπαν πως θέλαμε ακόμα πάνω από 4 ώρες. Έπεσε η ιδέα να μείνουμε το βράδυ στην Πρίστινα αλλά και οι δύο οδηγοί αποφασίσαμε να συνεχίσουμε και ας οδηγούσαμε ήδη 14 ώρες! Από το ξενοδοχείο μας είπαν να τους τηλεφωνήσουμε ό,τι ώρα και αν φτάναμε.

Φτάσαμε στα σύνορα με τη FYROM, περάσαμε γρήγορα και έξω από τα Σκόπια πήραμε το δρόμο για Τέτοβο και από εκεί για Οχρίδα. Κάθε τόσο σταματάγαμε να ρίξουμε λίγο νερό στο πρόσωπο για να συνέλθουμε. Τα τελευταία χιλιόμετρα οδηγούσα μεταξύ ύπνου και ξύπνιου. Εξαιρετικά επικίνδυνο! Φτάσαμε στο ξενοδοχείο γύρω στις 3 τη νύχτα με 18 ώρες συνέχεια στο τιμόνι και γύρω στα 700χμ δρόμο από το Σαράγιεβο. Όταν κατέβηκα από το αυτοκίνητο έτρεμα και αισθανόμουν σα να ήμουν σε καράβι σε ώρα τρικυμίας!

Τέλος καλό, όλα καλά!!

Ανεβάσαμε τα πράγματα στα δωμάτια και πέσαμε για ύπνο σχεδόν με τα ρούχα. Τι μέρα κι αυτή! Αξέχαστη!

Οχρίδα, η πόλη και η λίμνη!

Όταν σηκωθήκαμε το πρωί είχαμε κάπως συνέλθει, αλλά ήταν τόση η ταλαιπωρία και η κούραση της προηγούμενης που δεν είχαμε όρεξη για πολλά-πολλά. Άλλωστε  η Οχρίδα είναι δύο βήματα. Έρχεσαι εύκολα όποτε θες. Φυσικά δεν αφήσαμε τη μέρα να πάει χαμένη.

Η Οχρίδα είναι η ναυαρχίδα της όποιας τουριστικής ανάπτυξης της γειτονικής χώρας. Ο τουρισμός της στηρίζεται κατά κύριο λόγο στους ντόπιους, κατά δεύτερο στους κατοίκους των γειτονικών χωρών και έχει δύο αιτίες. Πρώτα η ομώνυμη λίμνη, μια από τις παλιότερες του κόσμου και η βαθύτερη των Βαλκανίων, με 294μ βάθος και που θα λέγαμε πως υποκαθιστά τη θάλασσα με πλήθος καλοκαιρινές δραστηριότητες για τους επισκέπτες. Η δεύτερη αιτία είναι η πληθώρα των μεσαιωνικών μνημείων (κυρίως θρησκευτικών) της περιοχής. Πλήθος αξιόλογων Βυζαντινών ναών και μοναστηριών, προσφέρεται για την ικανοποίηση των θρησκευτικών αναγκών των πιστών αλλά και για αισθητική απόλαυση πιστών και μη.

Πήραμε το αυτοκίνητο, κάναμε μια βόλτα μέσα στην πόλη και αράξαμε στο κέντρο, κοντά στην πλατεία που είναι στο λιμάνι. Λόγω αρχών Αυγούστου και Σάββατου είχε πολύ κόσμο.

Στην πλατεία μια ομάδα νέων έδινε μια θεατρική παράσταση δρόμου μιας αρχαίας τραγωδίας (απ’ όσο καταλάβαμε). Χλαμύδες, μουσική, χορός, παντομίμα και ξυλοπόδαροι δημιουργούσαν ένα πολύθέαμα, που όταν φτάσαμε εμείς κόντευε να τελειώσει. Στο τέλος έφυγαν με μουσική και χορό, όλοι μαζί συντεταγμένοι.

Η πλατεία είχε γύρω πράσινο, πολύχρωμα λουλούδια, φαγάδικα, καφέ, και σουβενιράδικα.

Είχε και τρία τεράστια αγάλματα των αγαπημένων αγίων τους. Των Κύριλλου και Μεθόδιου, του Κλήμη και του Ναούμ.

Η παλιά πόλη ξεκινά από εκεί και απλώνεται αμφιθεατρικά στην πλαγιά του λόφου.

Τα κτίρια είναι σαν αυτά που βλέπεις σε όλα τα Βαλκάνια και την Τουρκία και τα περισσότερα σήμερα στεγάζουν ξενοδοχεία, εστιατόρια και διάφορα τουριστικά μαγαζιά.

Η πόλη κατρακυλά μέχρι τη λίμνη που τη βλέπεις από διάφορα στενά ανοίγματα ανάμεσα στα κτίρια.

Στην καρδιά της πόλης είναι η υπέροχη Βασιλική της Αγίας Σοφίας του 11^ου αι., με τις ωραίες τοιχογραφίες, που υπήρξε και Καθεδρικός της Αρχιεπισκοπής της Οχρίδας. Δυστυχώς κι εδώ απαγορεύονταν οι φωτογραφίες μέσα στο ναό.

Μόνο απ’ έξω.

Μετά από αυτή την επίσκεψη κάτσαμε για φαΐ δίπλα στο νερό.

Μέχρι να έρθουν τα φαγητά, πήγα, από ένα ξύλινο διάδρομο πάνω από το νερό, να δω που πήγαινε ο κόσμος που έβλεπα να πηγαινοέρχεται. Μετά από λίγα μέτρα και πίσω από ένα βράχο είδα μια πλαζ!

Ο κακός χαμός! Ο ένας πάνω στον άλλο.

Και εκεί που κολυμπούσαν ο βυθός με πλούσια χλωρίδα! Για μένα, που είμαι συνηθισμένος στη θάλασσα, αυτή η εικόνα ήταν αποτρεπτική για μπάνιο. Αλλά, είπαμε, ό,τι του λείπει του καθενός!

Είχαμε δει κι άλλη μία πλαζ νωρίτερα,

κάτω από το κάστρο που στεφανώνει την κορυφή ενός λόφου.

Το απόγευμα πήγαμε στη Στρούγκα, την πόλη που βρίσκεται στο βορειότερο άκρο της λίμνης. Μια πόλη σκέτο λούνα παρκ! Μόνο φαγάδικα, μαγαζιά με κάθε είδους εμπόρευμα τύπου πανηγυριού μέχρι κι καζίνο. Και κόσμος, πολύς κόσμος! Δεν μου άρεσε καθόλου και δε στεναχωρήθηκα που είχα ξεχάσει στο ξενοδοχείο τη φωτογραφική μηχανή.

Έτσι τελείωσε κι αυτή η μέρα και ομολογώ πως η Οχρίδα μου άρεσε πολύ και βρίσκω πως έχει μεγάλο ενδιαφέρον για άλλο ένα ταξίδι.

Την άλλη μέρα φεύγαμε για την πατρίδα, περνώντας όμως από μερικά ακόμα αξιοθέατα της γειτονικής χώρας.

Ο Άγιος, τα παγώνια του και οι λίμνες!

Έφτασε η μέρα που μετά από, σχεδόν ένα μήνα θα ξαναβλέπαμε Ελλάδα. Πριν όμως, θα επισκεπτόμασταν ένα θαυμαστό Βυζαντινό μνημείο και θα κάναμε μερικές υπέροχες διαδρομές.

Όταν φύγαμε το πρωί, πήραμε τον παραλίμνιο δρόμο προς τα νότια. Οι καταπληκτικές εικόνες έδιναν την αίσθηση της παραθαλάσσιας διαδρομής.

Σε κάποια σημεία μου θύμιζαν έντονα εικόνες από την Κέρκυρα! 
30χμ μετά και αφού είδαμε τις πινακίδες για τα σύνορα με την Αλβανία, φτάσαμε στο χώρο του μοναστηριού του Όσιου Ναούμ. Είναι το μεγαλύτερο προσκύνημα στη γειτονική χώρα και το κλίμα εκεί είναι σκέτο πανηγύρι. Πάρκινγκ, πάγκοι με μπιχλιμπίδια, με φαγητά και ζαχαρωτά και κυρίως με πολλά θρησκευτικά αντικείμενα, όπως εικόνες, τάματα, θυμιάματα κ.λ.π. Και φυσικά ένα ξενοδοχείο και εστιατόρια.

Ένα μικρό ποτάμι σχηματίζει μια λιμνούλα μέσα σε οργιαστικό πράσινο και τελικά χύνεται στη λίμνη.

Ο χώρος έξω από τους τοίχους του μοναστηριού έχει πολύ πράσινο, λουλούδια και πολλά παγώνια που περιφέρονται εδώ κι εκεί. Εκεί ένας νεαρός έπαιζε διάφορα λαϊκά πνευστά, όπως καβάλ και φλογέρες, με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία. Τα όργανα τα φτιάχνει ο ίδιος και τα πουλάει. Πουλάει και ένα CD που παίζει ο ίδιος με την μπάντα του. Αγόρασα δύο φλογέρες και το CD, με συνολικό κόστος γύρω στα 35 ΕΥΡΩ. Όλα αποδείχτηκαν εξαιρετικά.

Περάσαμε την πύλη του μοναστηριού, που ιδρύθηκε το 900μ.Χ. από τον Όσιο Ναούμ

και είδαμε στην αυλή το καθολικό του (τον ναό του αγίου) και το παρεκκλήσι του τάφου του.

Ένα γύρο είναι και άλλα κτίρια, ανάμεσά τους και το νεώτερο καμπαναριό. Από κάποιο σημείο του περίβολου έχει υπέροχη θέα στη λίμνη. Άλλωστε το μοναστήρι είναι χτισμένο πάνω σε ένα βράχο στην άκρη της.

Στην απέναντι όχθη φαινόταν η Αλβανική πόλη Πόγραδετς (το 1/3 της λίμνης ανήκει στην Αλβανία).

Μέσα στο ναό έχει όμορφες τοιχογραφίες και εικόνες και ένα υπέροχο τέμπλο. Δυστυχώς για άλλη μια φορά απαγορεύονταν η φωτογράφιση. 
Ήρθε όμως η ώρα να φύγουμε για να συνεχίσουμε το ταξίδι μας.

Πηγαίνοντας προς το μοναστήρι, είχαμε προσπεράσει στα αριστερά μας την είσοδο του Εθνικού Πάρκου Galicica. Οι πληροφορίες που είχαμε ήταν πως πρόκειται για πολύ όμορφη διαδρομή. Μας βόλευε κιόλας μια και αυτή τελειώνει στο δρόμο που πάει για Bitola, δηλ. το δρόμο μας.

Φύγαμε λοιπόν από το μοναστήρι και γυρίσαμε προς Οχρίδα για 6 περίπου χμ. Εκεί στρίψαμε δεξιά μπαίνοντας στο Εθνικό Πάρκο. Η βλάστηση είναι πυκνή και ο δρόμος στενός, ανηφορικός και όλο στροφές. Σε λίγο είδαμε την λίμνη από ψηλά.

Κάναμε μια στάση στο πιο ψηλό σημείο της διαδρομής, κοντά στην κορυφή του βουνού Galicica, όπου έχει κανείς στα πόδια του όλο το νότιο κομμάτι της λίμνης. Βγάλαμε τις φωτογραφίες μας, φωτογραφηθήκαμε κι εμείς με φόντο τη λίμνη και πήραμε να κατηφορίζουμε από την ανατολική πλευρά του βουνού. Η διαδρομή συνεχίζει να είναι πράσινη και σε λίγο φάνηκε στα δεξιά μας η άλλη λίμνη.

Η Μεγάλη Πρέσπα! Ναι, αυτή που μοιραζόμαστε με τη FYROM και την Αλβανία. Τώρα βλέπαμε την βορειοδυτική της πλευρά. Όμορφες εικόνες σε μια υπέροχη διαδρομή!

Ο δρόμος τελικά κατέβηκε από το βουνό και στο πρώτο χωριό μας υποδέχτηκε ένας μιναρές. Βαλκάνια!!

Σε λίγο συναντήσαμε το δρόμο που ενώνει την  πόλη της Οχρίδας με την Bitola, την αρχαία Ηράκλεια ή το Μοναστήρι της τουρκοκρατίας. Πήραμε ανατολική κατεύθυνση και στρίβοντας δεξιά νότια παρακάμπτοντας την Bitola, αφήνοντάς την για μια άλλη φορά. Στη Νίκη περάσαμε εύκολα και γρήγορα στα πάτρια εδάφη και αργά το μεσημέρι μας βρήκε να τρώμε σε ένα μαγειρειό στη Φλώρινα, το τελευταίο κοινό γεύμα του ταξιδιού με τους φίλους μας, μιας και εκεί χώρισαν οι δρόμοι μας. Αυτοί πήγαιναν δυτικά ενώ εμείς ανατολικά με προορισμό τη Χαλκηδόνα, έξω από τη Θεσσαλονίκη όπου είχαμε κανονίσει και την τελευταία διανυκτέρευση του ταξιδιού. Του ταξιδιού που τέλειωσε την επομένη το απόγευμα στο σπίτι μας στην Αθήνα. Ενός πολύ μεγάλου και υπέροχου ταξιδιού.

 

Περίπου 7500χμ δρόμων κάθε τύπου και ευκολίας, 29 νύχτες σε 10 διαφορετικά καταλύματα, επίσκεψη σε χωριά και πόλεις 6 χωρών και απλή διέλευση από άλλες 2 (εκτός Ελλάδας), χρήση 5 διαφορετικών νομισμάτων, εκτός του ΕΥΡΩ και τεράστιος αριθμός φωτογραφιών και ώρες πολλές βίντεο. 

Οι διαδρομές του χάρτη είναι οι βασικές μιας και εκεί που μέναμε κάθε φορά κάναμε πολλά χιλιόμετρα σε τοπικές διαδρομές. Αν και η βάση μας είναι η Αθήνα, στο χάρτη οι διαδρομές ξεκινάν και τελειώνουν στη Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης όπου ήταν η πρώτη και η τελευταία (10^η) διαμονή. Οι άλλες διαμονές ήταν στο Novi Sad της Σερβίας, στη Βουδαπέστη, στην Μπρατισλάβα, τη Zilina,και το Poprad της Σλοβακίας, στην Keszthely, στη λίμνη Μπάλατον, στο Σαράγιεβο και στην Οχρίδα ( FYROM).

 
Αυτό ήταν το ταξίδι μας σε αριθμούς. Η αποτίμηση σε εικόνες και συναισθήματα είναι μάλλον αδύνατη. Απλά εύχομαι να έχουμε κι άλλα τέτοια ταξίδια! Με το καλό νάρθουν!

Υ.Γ. Στη φάση της οργάνωσης του ταξιδιού υπήρξαν πολύτιμα για τις ιδέες αλλά και τις πληροφορίες τους δύο βιβλία της (τότε) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ. Πρόκειται για επιλογές από άρθρα του Παντελή Μπαλτά από το περιοδικό της εφημερίδας ΓΕΩτρόπιο. Το πρώτο είναι το «Στην Ευρώπη με Ι.Χ.», έκδοση του 2008 και το δεύτερο το «Ανακαλύψτε την Ευρώπη με Ι.Χ», έκδοση του 2009. Τα συγκεκριμένα βιβλία με βοήθησαν και σε προηγούμενα ταξίδια μου και είμαι σίγουρος πως θα τα χρησιμοποιήσω και σε μελλοντικά (καλά να είμαστε). Τα βιβλία αυτά δεν υπάρχουν πια, αλλά τα έχω δει να πουλιούνται σε καταστήματα και πάγκους με μεταχειρισμένα βιβλία.

Από εδώ λοιπόν, θα ήθελα να ευχαριστήσω δημόσια τον Π.Μπαλτά για τη βοήθειά του.

Περισσότερες φωτογραφίες: https://picasaweb.google.com/116213570543368398574/BOZNIAANDHERZEGOVINA3582011?noredirect=1

και https://picasaweb.google.com/116213570543368398574/FYROMPartII6782011?noredirect=1