Λάζαρου Λαμέρα: "Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ"!

Έργα του Λ.Λαμέρα από τη συλλογή Νάσου Κοτσανά.

6 Μαρτίου 2023

 

 

Δυο εβδομάδες μετά τα εγκαίνια της έκθεσης «Η Ανάσταση της Αφαίρεσης», με έργα του γλύπτη Λάζαρου Λαμέρα, από τη συλλογή Νάσου Κοτσανά στην Zivasart Gallery, πήγαμε κι εμείς να δούμε την υπέροχη αυτή έκθεση.

Έργα ενός καλλιτέχνη, που έχει φύγει από τη ζωή εδώ και 25 χρόνια

και υπήρξε πρωτοπόρος της αφαιρετικής γλυπτικής στη χώρα μας, όντας ταυτόχρονα εξαιρετικός στην «κλασσική» γλυπτική με έργα που κοσμούν διάφορους δημόσιους χώρους ανά την Ελλάδα.

Θα αφήσω όμως να μιλήσουν τα κείμενα που συνοδεύουν το τρίπτυχο της έκθεσης.

«Η Zivasart Gallery με ιδιαίτερη χαρά φιλοξενεί ένα σύνολο έργων του μεγάλου Έλληνα γλύπτη Λάζαρου Λαμέρα από τη συλλογή του σημαντικού συλλέκτη και εικαστικού Νάσου Κοτσανά.

Ο τίτλος του "Πατέρα της Αφαίρεσης" της σύγχρονης ελληνικής γλυπτικής, ο οποίος συνοδεύει την "ανατρεπτική" πλευρά του έργου του Λαζάρου Λαμέρα, χαρακτηρίζει όλα τα εκτιθέμενα έργα στους χώρους της Zivasart Gallery, με την καλλιτεχνική επιμέλεια του Νίκου Ζήβα.

Από το πρώτο αφαιρετικό έργο "η Ανάσταση" του 1932 έως την εγκατάσταση των ειδωλίων της "Δίκης" της δεκαετίας του 70

καθώς και των εικαστικών εκπαιδευτικών παιγνίων του, η έκθεση παρακολουθεί διάφορους σημαντικούς σταθμούς της πορείας της αφαιρετικής δουλειάς του Λάζαρου Λαμέρα, παράλληλης της κλασσικής δημιουργίας του 

από την οποία ενδεικτικά εκτίθεται η προτομή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

σε έναν διάλογο με το μικρό δοκίμιο για το βραβευμένο διεθνώς αφαιρετικό έργο του "Μνημείο του Άγνωστου Πολιτικού Κρατούμενου" μόνιμου αποκτήματος της Tate gallery του Λονδίνου

Η ευτυχής συνεργασία με τον Νάσο Κοτσανά και η ανάδειξη του συλλεκτικού του πάθους θεωρούμε ότι θα ικανοποιήσει θα τέρψει και θα διευρύνει τη γνώση για το έργο και την προσωπικότητα του πρωτοπόρου Λαζάρου Λαμέρα, όσων επισκεφθούν αυτήν τη σημαντική και εμβληματική για το χώρο μας έκθεση».

 

Σημείωμα του ΜΑΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΊΔΗ

"Δεν είναι εύκολο να μιλήσεις για τον Λάζαρο Λαμέρα... ιδιαίτερα σε ένα πολύ μικρό κείμενο. Και αυτό κυρίως γιατί υπήρξε ο ίδιος τόσο πολυδιάστατος όσο και αντιφατικός, υπηρετώντας συγχρόνως την δημόσια, επίσημη γλυπτική,

αλλά και την πιο προωθημένη αβανγκάρντ, όντας κομμάτι του καλλιτεχνικού κατεστημένου, ως καθηγητής του Πολυτεχνείου και προβεβλημένος δημιουργός, αλλά και ένας άνθρωπος, που ήξερε να αυτοσαρκάζεται,

να δημιουργεί happenings, που σόκαραν τους συμπατριώτες του στην Τήνο και να ζει αντισυμβατικά τόσο τους έρωτες όσο και τη μοναξιά των τελευταίων του χρόνων. Κυρίως αυτήν. Εκεί κάπου ανάμεσα στα Εξάρχεια και τον περιφερειακό του Λυκαβηττού.

Είχα τη χαρά και την τιμή να τον γνωρίσω από τον αδελφικό του φίλο, τον αείμνηστο ζωγράφο Γιώργο Βογιατζή, είχα την τύχη να με ξεναγήσει στο ατελείωτο opus magnum του, τη Δίκη, σε μια αποθήκη στη Νεάπολη, να μου απαγγέλλει τα ιδιόρρυθμα ποιήματά του ή να μου χαρίζει τις ευφάνταστες μονοτυπίες του, ή τα σκουλαρίκια - περιστέρια που έφτιαχνε για τις θαυμάστριες! Να μου δείχνει στο τέλος γελώντας εφημερίδες του '50, οι οποίες τον παρουσίαζαν ως το νέο Χαλεπά και τον μεγαλύτερο Έλληνα, σύγχρονο γλύπτη. Αλλά και να αφηγείται ατελείωτες ιστορίες για τον μεγάλο του "αντίπαλο", τον Μιχάλη Τόμπρο ή τους γλύπτες που αγαπούσε, όπως ήταν ο Χρήστος Καπράλος ή ο Γιώργος Ζογγολόπουλος. Τον θυμάμαι, τέλος, να αφηγείται μεταξύ αστείου και σοβαρού την περιπέτεια μιας φλούδας μαρμάρου, το οποίο παρουσίασε ως ένα από τα πρώτα αφηρημένα ελληνικά γλυπτά το 1948, την περίφημη έκτοτε "Πεντέλη σε έκσταση". Ο έμμισθος διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης Δημήτρης Παπαστάμος τον αγαπούσε και τον υποστήριζε έχοντας έργα του στην γλυπτοθήκη του ισογείου της Πινακοθήκης,

παρουσιάζοντας το περίφημο γλυπτό, που είχε ο ίδιος δείξει στην μπιενάλε Βενετίας, τον "Μωυσή", στην πίσω είσοδο του Μουσείου,

αλλά και οργανώνοντας τις πειραματικές του εκθέσεις, που αναφέρονταν στην αφή και στη γνωριμία της γλυπτικής με τους τυφλούς μέσω των γλυπτικών, μουσικών του οργάνων. Ο Λαμέρας! Μία μυθική προσωπικότητα. Ο Λαμέρας, ο όποιος είχε καταφέρει να αναγνωριστεί στην Ευρώπη, αλλά τον ενδιέφερε περισσότερο το χωριό του στην Τήνο, ο Τριαντάρος και τα ζεστά καλοκαίρια της δημιουργίας και της νηφάλιας μέθης.

Η γλυπτική του έρευνα περιλαμβάνει αρχαϊκές συνθέσεις, κολοσσικούς ανδριάντες, όπως ο "Φρουρός" στο Καλπάκι, ολόκληρα γλυπτικά περιβάλλοντα, στα οποία η σχηματοποιημένη φόρμα οδηγεί στην τέλεια αφαίρεση

και έργα - παιχνίδια πού αντανακλούν εκείνη τη βαθιά παιδικότητα, που διατήρησε ως τα γεράματά του.

Είναι λοιπόν συγκινητικό και συνάμα παρήγορο πώς μία γκαλερί, που ειδικεύεται πλέον στη γλυπτική, συνεργάζεται με τον πιο καταξιωμένο συλλέκτη του Λαμέρα, για να στήσουν μία έκθεση, που θα μπορούσε κάλλιστα να την φιλοξενήσει ένα δημόσιο μουσείο. Δεν πειράζει όμως. Την άλλη φορά...

Μάνος Στεφανίδης

ΥΓ. Σήμερα η γλυπτική χειμάζεται και οι λόγοι δεν είναι τόσο αισθητικοί όσο πολιτικοί. Η τέχνη απαιτεί συγκρούσεις και υπερβάσεις, ενώ εμείς διάγουμε την εποχή των συμψηφισμών, της συναλλαγής των μέτριων και της σιωπής των αμνοεριφίων. Ο δημόσιος χώρος φαλκιδεύεται σταθερά και το καλλιτεχνικό δημιούργημα υπακούει στην περιρρέουσα ιδιώτευση. Αντί να συνεγείρει, διακοσμεί. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι τα πράγματα..."

 

Η ΔΊΚΗ του ΛΆΖΑΡΟΥ ΛΑΜΈΡΑ

Το Opus Magnum του γλύπτη, το οποίο τον απασχόλησε από το 1965 έως το 1980...

Φιλοτέχνησε πολυάριθμα ειδώλια από οπτή γη,

μάρμαρο, πέτρα και μέταλλο, εμπνευσμένα από την αιγυπτιακή και την κυκλαδική τέχνη, αποδίδοντας μορφολογικά την αυστηρότητα και την επισημότητα της διαδικασίας και της ατμόσφαιρας μιας Δίκης.

Στην έκθεση ΛΑΖΑΡΟΣ ΛΑΜΕΡΑΣ "Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ"- ΣΥΛΛΟΓΉ ΝΆΣΟΥ ΚΟΤΣΑΝΆ εκτίθενται μια ενότητα μαρμάρινων και κυρίως πήλινων επιζωγραφισμένων ειδωλίων της δεκαετίας του 1970,

ως μια εκδοχή της "Δίκης", σε μια διάταξη επιμελημένη από τον Νίκο Ζήβα.

 

Ο ΛΑΜΈΡΑΣ ΚΑΙ Η ΣΥΝΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ

Η γενναιοδωρία του ΛΆΖΑΡΟΥ ΛΑΜΈΡΑ και η αποστροφή του προς τον ανταγωνισμό, του επέτρεπαν να συνδημιουργεί "παίζοντας" πολλές φορές με αρκετούς από τους ομοτέχνους του, που εκείνος εκτιμούσε, είτε ονομαστούς, είτε νέους. Στη συλλογή του ΝΆΣΟΥ ΚΟΤΣΑΝΆ ανήκουν δύο τέτοια έργα κοινής συνεργασίας, που παρουσιάζονται στην Zivasart Gallery.

Πρόκειται για δύο τερρακόττες: Η πρώτη "Κεφαλή Κόρης", ένα πήλινο μικρό αριστούργημα του ΛΑΜΈΡΑ με εμφανή την επιρροή των αιγυπτιακών, το επιζωγράφισε με εξαιρετικές γραμμώσεις ο ΝΊΚΟΣ ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΆΚΟΣ ΓΚΙΚΑΣ !

Το έτερον, "Μυθικό Θέατρο", μια παιγνιώδης διάταξη θεατών με μία αναφορά σαν αυτήν της "Δίκης", όπου το σκηνικό θέμα είναι μάλλον η Αρπαγή της Ευρώπης, το χρωμάτισε ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΟΎΧΗΣ παίζων και αυτός αναλόγως!...

 

Σε ξεχωριστή βιτρίνα

εκτίθενται

πάνω από 30

μικροσκοπικά γλυπτά

από διάφορα υλικά.

 

Ο Λάζαρος Λαμέρας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1911. Ήταν γιος του μαρμαροτεχνίτη Ιωάννη Λαμέρα από τα Υστέρνια της Τήνου και σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1932-1938) και του Παρισιού με υποτροφία της Ακαδημίας Αθηνών. Φοίτησε κοντά στον Ζαν Μπουσέ και το 1939 τιμήθηκε με το Α' βραβείο. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της πρωτοποριακής ομάδας "Ακραίοι", με επικεφαλής τον Αλέκο Κοντόπουλο. Το 1953 το μνημείο του για τον Άγνωστο Πολιτικό Κρατούμενο βραβεύθηκε σε διεθνή διαγωνισμό και στη συνέχεια εκτέθηκε στην Tate Gallery του Λονδίνου. Το 1956 εξελέγη τακτικό μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου Γραμμάτων και Τεχνών και το 1957 βραβεύθηκε από τον Δήμο Αθηναίων με το Α' βραβείο γλυπτικής. Το διάστημα 1960-1987 διετέλεσε καθηγητής στην έδρα της Πλαστικής της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Ε.Μ.Π. Το 1969 δημοσίευσε μελέτη με τίτλο "Πλαστική" και το 1975 το "Χωροθετικό διάγραμμα γλυπτών έργων Δήμου Αθηναίων Νεωτέρας Ελλάδος". Τιμήθηκε, επίσης, με το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα.

Ανέπτυξε πλούσια εκθεσιακή δραστηριότητα, η οποία ξεκίνησε με συμμετοχή σε ομαδικές εκθέσεις. Το 1933 εξέθεσε με την "Ομάδα Τέχνη" και στη συνέχεια με τους "Ελεύθερους Καλλιτέχνες" (1937-1939). Έλαβε επίσης μέρος σε Πανελλήνιες Εκθέσεις,

στις Μπιενάλε του Σάο Πάολο (1955, 1961) και της Βενετίας (1960), καθώς και στην έκθεση Μεταμορφώσεις του Μοντέρνου, που έγινε στην Εθνική Πινακοθήκη το 1992.

Το 1979 οργανώθηκε στην Εθνική Πινακοθήκη ατομική έκθεση έργων του για τα κωφάλαλα παιδιά με τίτλο "Αφή-Τέχνη-Παιδί". Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ο Λάζαρος Λαμέρας δημιούργησε μια ταινία μικρού μήκους, για τους περιστεριώνες της Τήνου, τιμώντας έτσι τους ανώνυμους λαϊκούς αρχιτέκτονες του νησιού του, που από μικρός θαύμαζε. Το 1992 δημοσίευσε ποιητική συλλογή με τίτλο, "Αντί πολλών". Πέθανε στις 24 Σεπτεμβρίου 1998 στην Αθήνα. 

 

Η έκθεση δεν είναι απλά πολύ καλή, είναι εξαιρετική. Έργα «αιρετικά» για την εποχή που φτιάχτηκαν, διεγείρουν τη σκέψη και το συναίσθημα αναλλοίωτα ως τις ζοφερές μέρες μας. Τα χρώματα του Λαμέρα είναι μια νότα αισιοδοξίας στις καταθλιπτικές μέρες που ζούμε μετά το πρόσφατο σιδηροδρομικό ΕΓΚΛΗΜΑ στα Τέμπη. Προτείνουμε ανεπιφύλακτα μιαν επίσκεψη στην έκθεση που θα είναι ανοικτή μέχρι μια εβδομάδα πριν το Πάσχα. ΜΗΝ THN ΧΑΣΕΤΕ!

 

θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σας