Να δω της Λέρος τα βουνά……..!

22-25 Σεπτεμβρίου 2014

Η βελόνα κάθεται απαλά πάνω στο δίσκο και μετά τους πρώτους απαλούς «θορύβους», η αγγελική φωνή της Αιμιλίας Χατζηδάκη υψώνεται από τα ηχεία τραγουδώντας:

Πότε θ' ανοίξουμε πανιά

να κάτσω στο τιμόνι

να δω της Λέρος τα βουνά

να μου διαβούν οι πόνοι

Τα λόγια του Λεριακού παραδοσιακού τραγουδιού με τον τίτλο Η ΜΠΡΑΤΣΕΡΑ (ή Ο ΧΑΒΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΥΖΟΥ) με λιγώνουν. Πάνε 34 χρόνια από εκείνο το βράδυ του Σεπτέμβρη με το ολόγιομο φεγγάρι, όταν καθισμένος στα βοτσαλάκια της παραλίας του Βρωμόλιθου, έδωσα υπόσχεση στον εαυτό μου να ξανάρθω στη Λέρο μια μέρα οπωσδήποτε! Έπρεπε να περάσει μια «ολόκληρη» ζωή για να πραγματοποιήσω την υπόσχεση εκείνη. Και να που έφτασε η ώρα! Μεγάλη Θεά των προγόνων μου, Άρτεμη της Λέρος, ήρθε η ώρα για το τάμα μου!

Νυχτερινές, μαγικές εικόνες!

Γύρω στις 14.30 απογειωθήκαμε από το Ελευθέριος Βενιζέλος

με ένα μικρό ελικοφόρο 33 θέσεων και σε μια ώρα  βγαίναμε από το μικρό αεροδρόμιο της Λέρου με τις αποσκευές μας. Σε λιγότερο από 10 λεπτά, με το αυτοκίνητο που είχαμε νοικιάσει φτάσαμε στο ξενοδοχείο μας στα Άλιντα. Μέχρι να πάω το αυτοκίνητο στο διπλανό χώρο στάθμευσης ο ιδιοκτήτης μας έφερε τους καφέδες που είχε την καλοσύνη να μας κεράσει. Κάτσαμε στη δροσιά της βεράντας, μιας και η μέρα ήταν αρκετά ζεστή και απολαύσαμε τον απογευματινό μας καφέ.

Καλώς ήρθαμε στη Λέρο!

Η Σοφία ξάπλωσε λίγο

και εγώ αφού πήγα για λίγες φωτογραφίες, έκατσα να κάνω λίγο δουλειά στον υπολογιστή.  

Η συνέχεια είχε μπάνιο. Το δωμάτιό μας είναι 30μ από την παραλία και η θάλασσα είναι πολύ καλή. Αργά το απόγευμα κατεβήκαμε στην Αγία Μαρίνα και κάτσαμε για φαΐ στον ΜΥΛΟ

ακριβώς μπροστά στον Μύλο που είναι μέσα στη θάλασσα. Το Συμιακό γαριδάκι υπέροχο

αλλά η θέα μαγική. Και όσο πέρναγε η ώρα τα πράγματα «ξεφεύγανε» από την πραγματικότητα.

Οι εικόνες μας δίνονταν με δόσεις! Έτσι που να μην έρθει η τόση ομορφιά σα γροθιά στο πρόσωπο.

Η θάλασσα λάδι αντανακλούσε τα σπίτια του οικισμού και τα πρώτα φώτα.

Είχε πια βραδιάσει όταν άναψαν κάποια φώτα στο κάστρο. Όχι πολλά.

Σε λίγο γίνανε περισσότερα και ακόμα πιο πολλά,

ώσπου φωτίσανε και το Μύλο μέσα στο νερό και «μπήκαμε» πια στο παραμύθι. Τι εικόνες!!! Να μη χορταίνει το μάτι, η φωτογραφική μηχανή να προσπαθεί μάταια, να πιάσει κάτι από τη μαγεία και εμείς να έχουμε «λιγώσει»!! Άντε να γυρίσεις τώρα στο δωμάτιο. Έτσι σαν φύγαμε πήραμε το δρόμο για το Παντέλι. Οι εικόνες του κάστρου στα αριστερά μας αλλάζανε συνέχεια.

Ακόμα πιο ωραίες, ακόμα πιο μαγικές.

Φάνηκε και ο δρόμος με τους μύλους, φωτισμένοι κι αυτοί και το παραμύθι ολοκληρώθηκε. Έκανα κάποιες στάσεις για φωτογραφίες, περάσαμε με το αυτοκίνητο από το Παντέλι και μετά τον Πλάτανο και γυρίσαμε στο δωμάτιο «αλλοπαρμένοι»!!! Πρώτη φορά με έχει «υποδεχτεί» ένα μέρος τόσο όμορφα!

Καλή συνέχεια!

Μπουκαμβίλιες και ξωκλήσια!

Το πρωί που σηκωθήκαμε είχε ζέστη και πολύ υγρασία. Η μέρα προμηνύονταν όχι και τόσο καλή για βόλτες. Μέχρι όμως να πάω για ψωμί και να φάμε το πρωινό μας έβαλε ένα νοτιοδυτικό αεράκι που όσο πήγαινε δυνάμωνε. Δρόσισε λιγάκι και όταν λίγο μετά φύγαμε τα πράγματα ήταν καλά. 

Μπήκαμε στην Αγία Μαρίνα και κάναμε την πρώτη μας στάση για μια επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο του νησιού. Στεγάζεται στην παλιά Αστική Σχολή Λέρου, κτίσμα του 1882. Το μουσείο απλώνει τα εκθέματά του σε μια και μοναδική αίθουσα, στην οποία με χωρίσματα έχουν δημιουργήσει 4 θεματικές ενότητες που ξεχωρίζουν, εκτός των εκθεμάτων, από το χρώμα των τοίχων.

Έτσι η πρώτη είναι η προϊστορική εποχή,

ακολουθεί η εποχή από τα Αρχαϊκά μέχρι και τα Ρωμαϊκά χρόνια,

η Παλαιοχριστιανική εποχή

και τα Μεσαιωνικά χρόνια με στοιχεία από Βυζάντιο και Ενετοκρατία με ιδιαίτερη έμφαση στο Κάστρο του νησιού. Το μουσείο είναι ενδιαφέρον και μικρό, εύκολο για τον καθένα και οι πολλές κατατοπιστικές πινακίδες με κείμενα, χάρτες και φωτογραφίες δίνουν μια πολύ εμπεριστατωμένη εικόνα της ιστορίας του νησιού. 

Γύρω από το μουσείο έχει αρκετά κτίρια της ίδιας εποχής με αυτό. Γενικά η Αγία Μαρίνα και ο Πλάτανος  (συνεχόμενοι οι δύο οικισμοί, στην ουσία ένας) έχουν πολύ όμορφα κτίρια βαμμένα σε διάφορα χρώματα και με πολλά λουλούδια,

κυρίως κάτι τεράστιες , πανέμορφες μπουκαμβίλιες.

Πήραμε το δρόμο για το Λακκί, το λιμάνι του νησιού (για την ακρίβεια το κύριο λιμάνι, μιας και η Αγία Μαρίνα χρησιμοποιείται επίσης). Περάσαμε μέσα από το Λακκί και πήραμε το δρόμο της βόρειας πλευράς του τεράστιου και ασφαλέστατου κόλπου. Περάσαμε τις παραλίες με το όνομα Κουλούκι και στη θέση Μερικιά κάναμε μια στάση

στο Πολεμικό Μουσείο- Τούνελ (δεν το επισκεφτήκαμε) για μερικές φωτογραφίες. Συνεχίσαμε το στενό αλλά ασφάλτινο δρόμο μέχρι σχεδόν το τέλος του κοντά στο ακρωτήρι Κατσούνι,

σε ένα σημείο όπου βλέπαμε τη στενή είσοδο του κόλπου.

Σε όλη τη διαδρομή βλέπεις πολλά ερειπωμένα κτίρια της Ιταλοκρατίας.

Περάσαμε και από το ιδιόμορφο εκκλησάκι του Αγίου Σπυρίδωνα.

Γυρίσαμε στο Λακκί και κάτσαμε για ένα μικρό διάλειμμα. Εγώ έκανα μια βόλτα να φωτογραφίσω τα ιδιαίτερα κτίρια, δημιουργίες Ιταλών αρχιτεκτόνων της δεκαετίας του 1930.

Την κυκλική αγορά, ,

τον κινηματογράφο με το ξενοδοχείο Roma (Λέρος αργότερα),

το Δημοτικό σχολείο,

το υπέροχο Τελωνείο

και την εκκλησία του Αγίου Νικολάου (Άγιος Φραγκίσκος επί Ιταλών) με το κυβιστικό καμπαναριό. Όλα αυτά σε ένα στυλ που τα περιέχει όλα Το «Διεθνές στυλ»!   

Αφήσαμε το Λακκί για ακόμα πιο νότια παίρνοντας  το δρόμο για τον Ξηρόκαμπο, στρίβοντας δεξιά στα Τεμένια. Στα Λέπιδα περάσαμε έξω από την πύλη του Ψυχιατρείου, ακολουθήσαμε  την περίφραξή του και φτάσαμε στον Ξηρόκαμπο, το νοτιότερο οικισμό του νησιού. Εμείς όμως τον προσπεράσαμε ψάχνοντας για το εκκλησάκι της Παναγίας της Καβουράδενας. Ο άσφαλτος τελειώνει ακριβώς εκεί, αλλά εμείς μπερδευτήκαμε και συνεχίσαμε στο χωματόδρομο ακόμα πιο νότια,

μέχρι ένα πλάτωμα με διάφορα ερείπια, σχετικά κοντά στο το ακρωτήριο Διαπόρι. Από εκεί αποφασίσαμε να γυρίσουμε πίσω.

Στο σημείο που τελειώνει ο χωματόδρομος είδαμε την πύλη που οδηγεί στο εκκλησάκι που ψάχναμε. Ένας κατηφορικός κήπος με δέντρα και λουλούδια κατρακυλά μέχρι τα βράχια της θάλασσας από κάτω.

Περίπου 20 πλατύσκαλα ανάμεσα στα δέντρα

οδηγούν σε ένα εκκλησάκι σφηνωμένο στα βράχια.

Αυτά είναι και η σκεπή της εκκλησίας. Μέσα πολύ λιτό και στα δεξιά πάνω σε φορητό εικονοστάσι η εικόνα. Την περίμενα μεγαλύτερη.

Πάνω σε ένα κομμάτι ξύλο έχουν ζωγραφίσει μια καβουρομάνα και στο καβούκι της, μια αρκετά αυστηρή Βρεφοκρατούσα. Η Παναγιά η Καβουράδενα!! Δίπλα στην εκκλησία, οι επιβάτες του αυτοκινήτου που είχαμε δει παρκαρισμένο πάνω, κολυμπούσαν εκείνη την ώρα.

Μπήκαμε στο αυτοκίνητο και λίγα λεπτά μετά κάτσαμε στην παραλία του Ξηρόκαμπου για το μαριδάκι μας.

Το απόγευμα είπαμε να πάμε για μπάνιο. Με το νοτιά όμως είχε αρκετό κύμα στα Άλιντα και αποφασίσαμε να πάμε κάπου βόρεια. Στο αεροδρόμιο κάναμε δεξιά και περάσαμε έξω από το στρατόπεδο στο Παρθένι. Εκεί στην περίοδο της χούντας είχαν τους πολιτικούς κρατούμενους. Εκεί έγραψε ο Ρίτσος τα «18 Λιανοτράγουδά» του. Εκεί το 1980 είχα κι εγώ την «τύχη» να βρεθώ για 8 μήνες υπηρετώντας τη μαμά πατρίδα. Όλα έχουν γίνει αγνώριστα. Μετά το Παρθένι πήραμε το δρόμο για το Μπλεφούτη.

Εκεί δεν είχε κύμα αλλά πολύ αέρα και ψύχρα. Αποφασίσαμε τελικά πως δεν θα χάλαγε ο κόσμος αν δεν κάναμε μπάνιο εκείνη τη μέρα. Έτσι κι αλλιώς είχαμε κάνει πολλά όλο το καλοκαίρι. Μπήκαμε λοιπόν στο αυτοκίνητο και πήραμε το δρόμο της επιστροφής. Πριν το Παρθένι κάναμε δεξιά για την Αγιά Κιουρά.

Η εκκλησία της Παναγίας Ματρώνας ή Κιουράς είναι πάνω από ένα μικρό κόλπο. Στα χρόνια της χούντας οι εξόριστοι ζωγράφοι Κυριάκος Τσακίρης, Αντώνης Καραγιάννης και Τάκης Τζανετέας είδαν τους λευκούς τοίχους της εκκλησίας του 19^ου αι σαν ένα καμβά για να ξεδιπλώσουν το ταλέντο τους και ζήτησαν από τον διοικητή του στρατοπέδου την άδεια να κάνουν τοιχογραφίες.

Το αποτέλεσμα δεν έχει καμιά σχέση με ότι γνωρίζουμε για τις αγιογραφίες.

Τα πρόσωπα με τα μεγάλα, εκφραστικά μάτια είναι πιο «ανθρώπινα» από τις γνωστές αυστηρές και αποστεωμένες φιγούρες της εκκλησιαστικής ζωγραφικής.

Σήμερα η εκκλησία αυτή έχει ανακηρυχθεί πολιτιστικό μνημείο και προστατεύεται.

Όταν ήμουν στο Παρθένι, διοικητής ήταν ένα από τα στελέχη της χούντας, αμετανόητος χουντικός. Σήμερα ο δρόμος μπροστά από το στρατόπεδο ονομάζεται ΟΔΟΣ ΕΞΟΡΙΣΤΩΝ ΑΠΡΙΛΙΑΝΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ!!!!! Έχει ο καιρός γυρίσματα!!   

Γυρίσαμε στο δωμάτιο και για βραδινό φαγητό βγήκαμε εκεί κοντά. Απολαύσαμε για άλλη μια φορά Συμιακό γαριδάκι και θέα προς την Αγία Μαρίνα και το υπέροχα φωτισμένο κάστρο.

Αναμνήσεις από βόλτες παλιές!

Μέσα στη νύχτα ξύπνησα 1-2 φορές από τη ζέστη και την υγρασία. Το πρωί όμως το είχε γυρίσει στο βοριά. Αν και κρύα η θάλασσα κάναμε μπάνιο. Μετά το πρωινό και πριν φύγουμε για γύρα πήγα με τα πόδια μέχρι

τον εντυπωσιακό Πύργο Μπελένη, που στεγάζει σήμερα το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο της Λέρου. Το μουσείο ήταν κλειστό αλλά εμένα με ενδιέφερε περισσότερο το κτίριο. Έτσι, αν και δεν μπήκα στην αυλή, τα κάγκελα δεν με εμπόδισαν να βγάλω κάποιες ωραίες φωτογραφίες. Πέρασα και από ένα ζαχαροπλαστείο να ρωτήσω για τα ντόπια γλυκά

και δοκίμασα την πατσαβουρόπιτα, που είναι γλυκό με φύλλο χωρίς γέμιση. Γύρισα στο δωμάτιο και ξεκινήσαμε τη βόλτα στη Γούρνα και τον κόλπο της.

Πρώτα πήγαμε μέχρι τον Άγιο Ισίδωρο, το εκκλησάκι που είναι χτισμένο σε ένα βράχο μέσα στη θάλασσα, ο οποίος ενώνεται με τη στεριά με ένα στενό τσιμεντένιο διάδρομο.

Βγήκαμε πάλι στο δρόμο και μπήκαμε πάλι στο δρόμο για τη Γούρνα.

Η περιοχή έχει πολλά περιβόλια και βλέπει στα δυτικά του νησιού με μια ωραία παραλία με σειρά ευκαλύπτων κατά μήκος της. Από εκεί ο δρόμος μπαίνει στο εσωτερικό του νησιού στον οικισμό Δρυμώνας και αφού περάσει από το χωριό Μύλοι φτάνει στο Λακκί.

Πριν όμως φτάσουμε στο λιμάνι του νησιού είδα πάνω στο δρόμο μια καταπληκτική παλιά εκκλησία και σταμάτησα για της σχετική επίσκεψη. Δυστυχώς κλειστή! Έτσι περιορίστηκα στην εξωτερική φωτογράφιση. Ρώτησα έναν παππού που πήγαινε να πετάξει τα σκουπίδια του και έμαθα πως είναι  ο Άγιος Θεολόγος. Είναι πολύ παλιά εκκλησία.

Στο υπέρθυρο έχει μια επιγραφή που ανάμεσα σε αυτά που μπόρεσα να διαβάσω είναι «ΕΠΗΣΚΕ ΔΙ ΕΞ Π Β Σ Π    20 1880». Αν καταλαβαίνω σωστά επισκευάστηκε το 1880 δε εξόδων κάποιου ή κάποιων με τα παραπάνω αρχικά.

Στο νοσοκομείο στο στρίψαμε δεξιά για να πάμε να βρούμε

το Μοναστήρι της Κυράς των Αγγέλων και την εκκλησία του Αγίου Πέτρου πλάϊ του. Η σήμανση σχεδόν ανύπαρκτη και σύντομα ο άσφαλτος έδωσε τη θέση του σε ένα χωματόδρομο που σε πολλά σημεία ήταν κακός. Μιας και πηγαίναμε χωρίς να είμαστε σίγουροι για την κατεύθυνση, σταματήσαμε μια κυρία με ένα μηχανάκι να ρωτήσουμε. Αυτή μας είπε πως πάμε καλά και μας έδωσε πρόσθετες πληροφορίες, μεταξύ των οποίων πως το μοναστήρι είναι κλειστό αλλά ο Άγιος Πέτρος ανοικτός. Κάτι οι οδηγίες, κάτι το ένστικτο, τελικά φτάσαμε. Βρήκαμε άλλη μια παρέα ξένων εκεί.

Η εκκλησία του Αγίου Πέτρου είναι παμπάλαια, από τις παλιότερες στο νησί, με τετράγωνη κάτοψη και το πιο περίεργο τέμπλο που έχω δει ποτέ. Σε όλες τις εκκλησίες το τέμπλο είναι παράλληλο με τον δυτικό (συνήθως) τοίχο της εκκλησίας.

Εδώ το τέμπλο δεν ήταν ευθύ αλλά σχημάτιζε μια αμβλεία γωνία με την κορυφή της στη θέση που είναι η ωραία πύλη (!!!!!). Έβγαλα φωτογραφίες την εκκλησία μέσα και έξω και γυρίσαμε στο Λακκί όπου αγοράσαμε τα εισιτήρια για το καταμαράν που την επομένη θα μας πήγαινε στην Κάλυμνο

και μετά κατεβήκαμε στο Παντέλι για το Λεριό, αυτή τη φορά, γαριδάκι, λίγο μεγαλύτερο από το Συμιακό, εξίσου νόστιμο και πιο φτηνό.  

Γυρίσαμε στο δωμάτιο για άραγμα και χαλάρωση. Μετά τις έξι ξεκινήσαμε για μια βόλτα μέχρι το Κάστρο. Οι πληροφορίες που είχα και λέγανε πως έκλεινε στις 8 ήταν λάθος και έκλεινε στις 7.

Κάναμε μια στάση για φωτογραφίες στους 6 μύλους που στέκουν στην κορυφογραμμή πάνω από το Παντέλι στο δρόμο για το Κάστρο

και μπήκα σ’ αυτό την ώρα που ετοιμάζονταν να κλείσουν την εκκλησία της Παναγιάς.

Ίσα που έριξα μια ματιά, έβγαλα δύο φωτογραφίες,

είδα λίγο τη θέα από τις πολεμίστρες μπροστά της και βγήκα.

Που χρόνος για περιήγηση σε ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα κάστρα του Αιγαίου.

Απ’ έξω όμως είχαμε άφθονο χρόνο να θαυμάσουμε τη θέα και το ωραίο ηλιοβασίλεμα. Εν τω μεταξύ από νωρίς τ’ απόγευμα ο αέρας είχε δυναμώσει και εκεί πάνω έκανε ψοφόκρυο.

Έκανα άλλη μια στάση στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία δίπλα στο Κάστρο με την τορπίλη στη μάντρα της αυλής του να θυμηθώ τα νιάτα μου που αρκετές φορές στις εξόδους μου, είχα ανέβει εκεί πάνω να θαυμάσω τη θέα.

Κατεβήκαμε στον Πλάτανο αλλά δεν βρήκαμε πουθενά να σταματήσουμε.

Στην Αγία Μαρίνα πήγαμε μέχρι το λιμάνι και τους παλιούς αλευρόμυλους

κάναμε και μια βόλτα και γυρίσαμε στο δωμάτιο. Αργότερα παραγγείλαμε σουβλάκια για βραδινό και έτσι κάτσαμε μέσα.

Αναχώρηση!

Ξημέρωσε η μέρα της αναχώρησης με ένα βοριαδάκι αρκετά τσουχτερό και έτσι δεν πήγαμε για μπάνιο. Μαζέψαμε και αφού πληρώσαμε φύγαμε γύρω στις 12.00. Πρώτα πήραμε το δρόμο προς τα ανατολικά.

Εκεί που τελειώνουν τα Άλιντα έχει μια σειρά από μικρούς κόλπους με αμμουδιές, άλλες οργανωμένες και άλλες όχι.

Σταματήσαμε πρώτα στο εκκλησάκι Παναγιές με τη μικρή παραλία από κάτω. Βγάλαμε τις φωτογραφίες μας και συνεχίσαμε μέχρι το τέλος του δρόμου

στη διπλή παραλία Δύο Λισκάρια. Από εκεί και πέρα στις επόμενες παραλίες πας ή με τα πόδια ή με καραβάκι.

Γυρίσαμε και μέσα από την Αγία Μαρίνα και τον Πλάτανο φτάσαμε στο Λακκί. Είχαμε δύο ώρες μέχρι να φύγουμε. Κάτσαμε στο λιμάνι και φάγαμε ένα ντάκο, εγώ ήπια και μια ζεστή σοκολάτα για το λαιμό μου και στις 14.00 φτάσαμε στο λιμάνι.

Παραδώσαμε το αυτοκίνητο και στις 14.25 έφτασε το καταμαράν που θα μας πήγαινε στην Κάλυμνο. 
Καλή συνέχεια στο νησί των σφουγγαράδων!     

Η ΜΠΡΑΤΣΕΡΑ (ή Ο ΧΑΒΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΥΖΟΥ):

 

https://www.youtube.com/watch?v=fwHJo3q_pQs

Περισσότερες φωτογραφίες: https://picasaweb.google.com/106934190911586551442/Leros222592014