Πάτρα, μαρτυρίες και σύγχρονη τέχνη στο καταφύγιο!

 17 Οκτωβρίου 2021

 

Το 1940, με την κήρυξη του πολέμου, η πρώτη πόλη που βομβάρδισαν οι Ιταλοί ήταν η Πάτρα. Το γεγονός πως λίγα χρόνια πριν είχε κατασκευασθεί ένα δίκτυο υπόγειων καταφυγίων, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην επιβίωση των Πατρινών τις δύσκολες εκείνες ώρες.

Ακολούθησε η κατοχή, η αντίσταση και στις αρχές Οκτωβρίου του 1944 η πόλη απελευθερώνεται.

Τα χρόνια περνούν, τα καταφύγια κλείνουν και ερημώνουν και τελικά ξεχνιούνται. Ειδικά οι νέες γενιές κατοίκων, μόνιμων και περαστικών, δεν έχουν ιδέα γι αυτά. Μέχρι που πρόσφατα ο Δήμος, σε συνεργασία με μηχανικούς και τεχνικούς, αποφασίζουν να ανοίξουν και να συντηρήσουν αυτό που βρίσκεται κάτω από την πλατεία των Ψηλών Αλωνίων και να οργανώσουν εκεί εκθέσεις σχετικές με την ιστορία της πόλης και τη χρήση του στα χρόνια του πολέμου και της κατοχής. Έτσι ο κόσμος έχει την ευκαιρία να επισκεφτεί ένα μοναδικό μνημείο της σύγχρονης ιστορίας της Πάτρας

και να δει τη φωτογραφική έκθεση, αλλά και την έκθεση των έργων τέχνης που φιλοξενεί.

Αντιγράφω τις πληροφορίες που βρίσκονται αναρτημένες μέσα στο καταφύγιο

 

Το παλιό καταφύγιο των Υψηλών Αλωνίων έχει κατασκευαστεί κάτω από την πλατεία και τα δύο σημεία πρόσβασης στο εσωτερικό του βρίσκονται στο πρανές που αρχίζει από το πάνω μέρος της οδού Τριών Ναυάρχων και αποτελεί μέρος του Ρωμαϊκού αναλημματικού Τοίχου. Το τείχος έχει μήκος 70 περίπου μέτρα. Πιθανότατα χτίστηκε στα χρόνια του Ρωμαίου αυτοκράτορα Νέρωνα και έκτοτε - ιδιαίτερα κατά τον 19ο αιώνα - υπέστη αρκετές προσθήκες που το οδήγησαν στην σημερινή του μορφή.

Αν και δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία ή έγγραφες μαρτυρίες για την κατασκευή του καταφυγίου, εικάζεται ότι κατασκευάστηκε στη δεκαετία του 1930 για να επιτελέσει το σκοπό της προφύλαξης των αμάχων σε περίπτωση αεροπορικής επιδρομής, μαζί με τους υπόγειους χώρους ορισμένων ιδιωτικών και δημόσιων κτηρίων της Πατρας.

Πρόκειται για το μεγαλύτερο και παλιότερο καταφύγιο που υπήρχε στην Πάτρα, το οποίο είχε σώσει αρκετό κόσμο κατά τη διάρκεια των αεροπορικών βομβαρδισμών των Ιταλών το 1940, αλλά συνέχεια μετά από αρκετούς μήνες, από τα αεροσκάφη της γερμανικής αεροπορίας. Να σημειωθεί ότι η Πάτρα ήταν η πρώτη πόλη της Ελλάδας που βομβαρδίστηκε από τα αεροπλάνα των Ιταλών το 1940. Τα καταφύγια λειτουργούσαν βάσει κανονισμού, τον οποίο έπρεπε να τηρούν οι πολίτες.

Μέσα στο καταφύγιο μπορεί εύκολα να διακρίνει κανείς πέντε μικρούς θαλάμους που αποτελούσαν και τους χώρους εκείνους που φιλοξενούσαν για ώρες τους Πατρινούς που έτρεχαν όταν άκουγαν τις σειρήνες για να σωθούν.

 

Αποτελείται από τρείς διαδρόμους (στοές) που συνδέονται μεταξύ τους σε σχήμα «Π», μήκους 39.13 μέτρων, 30.10 μέτρων και 39.50 μέτρων αντίστοιχα και πλάτους 2 μέτρων. Τα άκρα των δύο μεγαλύτερων και παράλληλων στοών αποτελούν εισόδους από το δρόμο. Εσωτερικά, σε διάφορα σημεία παραπλεύρως των στοών, υπάρχουν πέντε μικροί θάλαμοι, από 5 έως 8 τ.μ. ο καθένας. Το συνολικό εμβαδόν του καταφυγίου είναι περίπου 210 τ.μ., ενώ το μέγιστο ύψος του είναι 2,20 μέτρα. Οι τοίχοι είναι κατασκευασμένοι από πέτρα, οι τοξωτές οροφές από κεραμικά στοιχεία (συμπαγή τούβλα) και οι δύο είσοδοι του έχουν σιδερένιες πόρτες με καμάρα σε ημικυκλικό τόξο..

Πρόκειται, χωρίς αμφιβολία, για ένα από τα πιο ιστορικά και σημαντικά –ίσως το σημαντικότερο - από τα καταφύγια που είχαν κατασκευαστεί και συνέβαλλαν στην προστασία των Πατρινών από τις αεροπορικές επιδρομές κατά τη διάρκεια της τριπλής φασιστικής κατοχής. Ωστόσο, δεν είναι το μόνο, καθώς - με βάση μαρτυρίες και πηγές – συνολικά μέχρι τον Δεκέμβριο του 1940, είχαν διαμορφωθεί λίγο περισσότερα από τριάντα καταφύγια στην πόλη της Πάτρας, τα περισσότερα από τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα. 

Μέσα του Οκτώβρη, ξεκινάμε για να περάσουμε λίγες μέρες στα Τζουμέρκα, που δεν είχαμε πάει. Πριν πάμε όμως, περάσαμε για ένα Σαββατοκύριακο στους κουμπάρους μας στην Πάτρα. Με όλη αυτή την κατάσταση είχαμε τέσσερα χρόνια να κατέβουμε.

Την Κυριακή το πρωί ξεκινήσαμε να πάμε επίσκεψη στο καταφύγιο. Ο χώρος αλλά και η έκθεση ήταν πολύ ενδιαφέροντα.

Στις στοές είχε προθήκες με αρχειακό υλικό για εκείνα τα χρόνια,

από τους βομβαρδισμούς,

αλλά και για την κατοχή και την αντίσταση, ενώ στους 5 μικρούς θαλάμους είχε έργα σύγχρονης τέχνης που επίσης είχαν σαν έμπνευσή τους εκείνη την εποχή.

Ένα με τίτλο «άμαχοι»,

άλλο με τίτλο « Η τελευταία ματιά»,

το τρίτο με τίτλο «Εις μνήμην»,

το τέταρτο «Σειριακή αριθμοί»

και το πέμπτο «Αλυσίδες.

Εκτός από τα τεκμήρια, τρία ακόμα έργα ήταν τοποθετημένα στις στοές.

Το «Μια φούχτα φως»,

το «Αντίσταση αντιστάσου»

και το «Μετάβαση».

Η ώρα πέρασε ευχάριστα και κυρίως επιμορφωτικά, βγήκαμε και μπήκαμε στο αυτοκίνητο για μια μικρή βόλτα, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

 

θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σας