Εκπαραθυρώσεις, Εβραίοι και το κουδούνι του θανάτου!

Φθινόπωρο στην Πράγα, μέρος 4ο

(συνέχεια από Στη σκιά του Κάστρου!)

18 Οκτωβρίου 2014

Το Σάββατο ξημέρωσε με μια υπέροχη λιακάδα. Ευκαιρία να κάνουμε εκείνη την εκδρομή στο Karlovy Vary, που λέγαμε.

Μετά το πρωινό μας ξεκινήσαμε, ακολουθώντας κατεύθυνση προς τα νότια για να πάρουμε το τραμ Νο 14

να μας πάει στο σταθμό των τρένων (Praha-Hlavni Nádraži). Φαίνεται πως όλοι οι τουρίστες της Πράγας είχαν την ίδια, με εμάς, ιδέα. Ο κακός χαμός στο σταθμό. Για εισιτήρια ούτε λόγος. Και όχι μόνο για Karlovy Vary, αλλά για πουθενά, από αυτά που είχαμε στα υπ’ όψη. Και το χειρότερο, δεν υπήρχαν ούτε για την επομένη και για αυτό που θέλαμε, μάλλον θα φεύγαμε και εισιτήριο, ουδέν. Ρωτήσαμε για κάποιους άλλους προορισμούς και μάθαμε πως από Δευτέρα θα μπορούσαμε να πάμε.

Για να μην αφήσουμε όμως τα σχέδιά μας χωρίς να εξαντλήσουμε κάθε πιθανότητα πήγαμε στο σταθμό λεωφορείων Florenc. Μία από τα ίδια. Μεγάλη απογοήτευση. Το Karlovy Vary, άλλη φορά. Έχουμε συνηθίσει. Σε κάθε ταξίδι αφήνουμε εκκρεμότητες, αφορμή γι άλλο ένα ταξίδι.

Το πήραμε απόφαση πως και αυτή τη μέρα θα την περνάγαμε μέσα στην πόλη. Όχι πως μας χάλαγε, δηλαδή.

Από εκεί που ήμασταν βόλευε για την Παλιά Πόλη (Stare Město). Πάμε λοιπόν.

Εκεί κοντά είναι το πολύ εντυπωσιακό κτίριο του Μουσείο της Πράγας (Museum hlavniho města Prahy), με τις πολύ όμορφες πλευρές του, τη μία απέναντι από την άλλη. Πήραμε τη Na Pořiči,

με κατεύθυνση την πλατεία Δημοκρατίας, το Δημοτικό μέγαρο

και τον Πύργο της Πυρίτιδας. (βλ. http://disaki.blogspot.com/2018/08/blog-post_29.html).

Εκεί, κάτω από τον πύργο ,ένας μοναχικός τρομπετίστας έπαιζε το My Way του Frank Sinatra

Από τον Πύργο της Πυρίτιδας πήραμε την Celetnǎ, μέρος της «Βασιλικής Οδού» (ο δρόμος που ακολουθούσαν οι βασιλικές πομπές πηγαίνοντας στο Κάστρο)

και μέσα από τα στενά λιθόστρωτα,

φτάσαμε στην εκκλησία του Αγίου Ιακώβου (Kostel Svatého Jakuba).

Η πρώτη εντύπωση, από το εξωτερικό της εκκλησίας

με τα υπέροχα μπαρόκ ανάγλυφα πάνω από τις πόρτες, άριστη.

Όταν όμως μπήκαμε μέσα, ένα σοκ το πάθαμε. ΑΝΕΠΑΝΑΛΗΠΤΟ!! Αν και δεν είμαι και πολύ οπαδός του μπαρόκ, είναι μερικές φορές, που «λιγώνομαι» από την ομορφιά. Μια τέτοια περίπτωση ζούσα εκεί μέσα.

Η οροφή, το ιερό,

ο άμβωνας,

τα διάφορα εικονοστάσια,

το όργανο,

τα παρεκκλήσια! Και τι δεν ήταν υπέροχο εκεί μέσα!

Λιγωμένοι από την τόση ομορφιά, βγήκαμε και συνεχίσαμε προς την Πλατεία της Παλιάς Πόλης.

Φάνηκε το πίσω μέρος ενός από τα ορόσημα της πόλης, της εκκλησίας της Παναγίας του Τυν (Kostel Panny Marie před Týnem). Όταν φτάσαμε μάθαμε πως είχε λειτουργία και δεν μπορούσαμε να μπούμε μέσα. Μόνο λίγο στην είσοδο, μέχρι τα κάγκελα.

Έτσι είδαμε μόνο το εξωτερικό και αυτό λίγο, μιας και η είσοδος βρίσκεται σε ένα πολύ στενό δρομάκι, η εκκλησία είναι πολύ ψηλή και όσο και αν σηκώναμε το κεφάλι αυτά που βλέπαμε ήταν πολύ λίγα,

και λίγα πράγματα από το εσωτερικό, όσα μπορούσαμε από τα κάγκελα.

Βγήκαμε και σε λίγο βρεθήκαμε γι άλλη μια φορά στην πλατεία της Παλιάς Πόλης (Staroměstské náměstí).

Κόσμος! Πολύς κόσμος! Και θέαμα! Πολύ θέαμα!

Οι σπουδαιότερες εικόνες είναι η ίδια η πλατεία και τα κτίρια ένα γύρω. Κτίρια διαφόρων εποχών και αρχιτεκτονικών ρυθμών. Άλλα αρχοντικά και άλλα πιο ταπεινά.

Σε διάφορα σημεία, σε τοίχους και γωνίες, βρίσκονται θρησκευτικά γλυπτά (εικονοστάσια).

Κυριαρχούν το Παλιό Δημαρχείο με το αστρονομικό ρολόϊ στα νοτιοδυτικά, η εκκλησία της Παναγίας του Τυν στα ανατολικά,

η εκκλησία του Αγίου Νικολάου(Kostel svatého Mikuláše) στα βορειοδυτικά, που αν και πρωτοκτίστηκε τον 13^ο αι, πήρε τη σημερινή του μορφή τον 18ο

και το μνημείο του Γιαν Χους (Pomnik Jana Husa) στο κέντρο.

Ας κάνουμε μια παρένθεση για να πούμε μερικά πράγματα για το μεγάλο αυτό μεταρρυθμιστή. Ο Γιαν Χους (1370-1415) ήταν φιλόσοφος και αργότερα καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Καρόλου. Είχε επηρεαστεί από τις απόψεις του θεολόγου Τζον Γουίκλιφ της Οξφόρδης. Μίλαγε, κήρυττε και δίδασκε στα τσέχικα αντί τα λατινικά. Ταυτόχρονα τα έβαλε με διάφορες τακτικές της καθολικής εκκλησίας (συγχωροχάρτια, πλουτισμός κλπ). Όλα αυτά οδήγησαν αρχικά τους Γερμανούς καθηγητές και φοιτητές του πανεπιστημίου να εγκαταλείψουν τη χώρα και να ιδρύσουν άλλο πανεπιστήμιο στη Λειψία. Ο Πάπας τον αφόρισε αλλά αυτός συνέχισε να κηρύττει στο ναό της Αγίας Βηθλεέμ και όταν τα πράγματα ζόρισαν εγκατέλειψε την Πράγα, εγκαταστάθηκε στο νότο της χώρας και συνέχισε το κήρυγμά του, ξεσηκώνοντας τους χωρικούς. Το 1415 οι καθολικοί τον κάλεσαν στην γερμανική πόλη Κωνστάντζα για να απολογηθεί και παρά τις διαβεβαιώσεις για την ασφάλειά του, μετά τη θαρραλέα απολογία του, τον καταδίκασαν σε θάνατο και τον θανάτωσαν στην πυρά στις 6 Απριλίου. Έγινε έτσι ένας από τους πρώτους μάρτυρες του τσέχικου εθνικισμού και ένας από τους πρόδρομους του Προτεσταντισμού, που θα «σάρωνε» την Ευρώπη τους επόμενους αιώνες. Οι οπαδοί του κινήματός του (Χουσίτες) έδωσαν πολλές μάχες, κάποιες νικηφόρες και σε αυτούς οφείλεται η πρώτη «εκπαραθύρωση» (η τακτική να σκοτώνουν τους αντίπαλους τους, πετώντας τους από τα παράθυρα ψηλών κτιρίων) που έγινε στο δημαρχείο της Πράγας το 1419. Το μνημείο στην πλατεία της Παλιάς Πόλης έγινε από τον Αρ Νουβό γλύπτη Λάντισλαβ Σάλουν, για τα 500 χρόνια από το θάνατό του.

Ένα γύρω στην πλατεία πάγκοι με καλούδια και φαγώσιμα και καλλιτέχνες.

Ζωντανά αγάλματα και μουσικοί.

Πριν μερικά χρόνια, μια φίλη, που ταξίδεψε στην Πράγα, μου έφερε δώρο δύο CD μιας τζαζ μπάντας, που έπαιζε στους δρόμους της Παλιάς Πόλης. Της Staroměstský Dixieland Praha Band. Το παίξιμό τους, εκτός από πολύ καλό είχε και κάτι το «χιουμοριστικό», κάτι που έχω διαπιστώσει και σε μπάντες (κυρίως τζαζ) από την Πολωνία. Ακούγοντας την μπάντα να παίζει, έβγαινε σαρκασμός και ίσως αυτοσαρκασμός, κάτι που μου άρεσε πολύ.

Και να που μέσα στην πλατεία η Staroměstský Dixieland Praha Band έπαιζε εκεί μπροστά μου, για μένα (και κάμποσες εκατοντάδες ακόμα), ολοζώντανα. Ενθουσιάστηκα. Τους είχα ακούσει τόσες φορές και τώρα, να, τους έβλεπα. Σα μωρό παιδί έκανα! Από τα υπέροχα απρόοπτα, που μπορεί να σου συμβούν σε ένα ταξίδι. Τους ακούσαμε κάμποση ώρα και το ευχαριστηθήκαμε.

Σειρά έχει το ρολόϊ (Pražský Orloj) (σχετικές πληροφορίες βλ. http://disaki.blogspot.com/2018/08/blog-post_26.html). 5-10 λεπτά πριν «κλείσει» η ώρα, μπροστά του γίνεται το αδιαχώρητο. Για λίγα μόλις δευτερόλεπτα, όσο κρατά η «παράσταση» της παρέλασης των Αποστόλων. Μετά το πλήθος σκορπίζει για να μαζευτεί και πάλι, περίπου 50 λεπτά μετά. Και αυτό γίνεται όλη τη μέρα. Τι κόσμος το έχει δει και πόσο κόσμο έχουν δει οι σκαλιστές φιγούρες!

Πάνω των αμαρτημάτων. Της Ματαιοδοξίας, της απληστίας (Εβραίος τοκογλύφος), της Λαγνείας (Τούρκος) και του σκελετού, που χτυπά το κουδούνι, σύμβολο του θανάτου, που έρχεται.

Κάτω οι φιγούρες είναι των θετικών ιδιοτήτων του ανθρώπου. Ο Χρονικογράφος, ο Άγγελος, ο Αστρονόμος και ο Φιλόσοφος.

Σειρά είχε ο ναός του Αγίου Νικολάου με το όμορφο, μπαρόκ εσωτερικό του.

Είχε μεσημεριάσει, πεινάγαμε, φάγαμε κάτι στο πόδι και μόλις τελείωσε η «παράσταση» του ρολογιού και σκόρπισε το πλήθος, η τύχη μας χαμογέλασε. Ένα τραπέζι στο καφέ, ακριβώς απέναντι στο ρολόϊ άδειασε και εμείς κάτσαμε για καφέ, «πρώτο τραπέζι πίστα»!! Με την άνεσή μας μπορέσαμε να δούμε την «παράσταση» αλλά και άλλα που διαδραματίζονταν εκεί μπροστά μας.

Όπως το ζευγάρι, που μόλις είχε παντρευτεί και ήρθαν με άμαξα να φωτογραφηθούν με φόντο το υπέροχο αξιοθέατο της πόλης τους. Τι πιο όμορφο φόντο για μια γαμήλια φωτογραφία. Τους ευχηθήκαμε νοερά να ζήσουν, ευχαριστηθήκαμε τον καφέ μας, έστησα τον τρίποδα με τη μηχανή και περίμενα την «παράσταση». Που βέβαια, έγινε και αυτή στην ώρα της.

Όταν σηκωθήκαμε οι Staroměstský Dixieland Praha Band είχαν φύγει και μια άλλη μπάντα είχε πάρει τη θέση τους και ετοιμάζονταν να παίξει.

Μια τελείως διαφορετική μπάντα, η Bohemian Bards, με κουστούμια «μεσαιωνικά», γκάϊντες, περίεργες κιθάρες και κρουστά.

Η μουσική τους, υπέροχη! Διασκευές μεσαιωνικών τραγουδιών των τροβαδούρων και ίσως δικά τους τραγούδια σε ανάλογο ύφος. Κάτσαμε να τους ακούσουμε και να απολαύσουμε αυτή τη διαφορετική μουσική.

Είχε έρθει η ώρα να αφήσουμε την πλατεία και να συνεχίσουμε σε μια άλλη, ιστορική περιοχή της Παλιάς Πόλης (σε κάποιους οδηγούς εμφανίζεται σαν ξεχωριστή περιοχή), τη γειτονιά των Εβραίων, την περιοχή Josefov.

Βρίσκεται βόρεια και δυτικά της Παλιάς Πόλης, μέχρι την καμπή του Μολδάβα. Περιλαμβάνει μέσα στα όρια της την περιοχή που καταλάμβανε παλαιότερα το Εβραϊκό Γκέτο. Εκεί συναντά κανείς συναγωγές, εκκλησίες και μοναστήρια, αρχοντικά και πιο φτωχικά κτίρια.

Η Εβραϊκή παρουσία στην Πράγα, είναι τουλάχιστον 1000 χρόνων. Η κοινότητα τους υπέστη μεγάλους διωγμούς μέχρι τα τέλη του 18^ου αι. που ο αυτοκράτορας Ιωσήφ Β΄ πήρε μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής τους. Προς τιμή του οι Εβραίοι ονόμασαν τη γειτονιά τους Josefov.

Σήμερα στη λεωφόρο των Παρισίων (Parizska), θα βρει κανείς υπέροχα κτίρια και τα ακριβότερα μαγαζιά, με τα προϊόντα των μεγάλων οίκων μόδας, κοσμημάτων κλπ.

«Κίνησε ο Εβραίος να πάει στο παζάρι κι ήταν ημέρα Σάββατο». Όλος ο κόσμος ξέρει την παροιμία. Φυσικά κι εμείς. Μόνο που τη θυμηθήκαμε σαν φτάσαμε στην πρώτη Συναγωγή. Γιατί ΗΤΑΝ Σάββατο και ήταν όλα κλειστά. Έτσι ότι είδαμε, το είδαμε απ’ έξω. Όχι πως ήταν λίγα αυτά που είδαμε.

Στη βόρεια πλευρά της πλατείας της Παλιάς Πόλης, δίπλα στην εκκλησία του Αγ. Νικολάου ξεκινά η Parizska, που είναι κάτι σαν κεντρική αρτηρία της Josefov. Στα ανατολικά της, συναντά κανείς λίγα Εβραϊκά μνημεία και περισσότερα Χριστιανικά, ενώ στο δυτικό, κυρίως Εβραϊκά.

Στα τέλη του 19^ου-αρχές του 20^ου αι ένα μεγάλο μέρος της συνοικίας αυτής κατεδαφίστηκε και τα περισσότερα κτίρια είναι μεταγενέστερα. Λίγα παλιά κτίσματα απόμειναν να θυμίζουν την ασφυκτικά γεμάτη αυτή γειτονιά των Εβραίων της πόλης.

Πήραμε λοιπόν τον κεντρικό αυτό δρόμο και σε λίγο στρίψαμε δεξιά

στην Siroka. Σύντομα φτάσαμε σε μια μικρή πλατεία.

Αριστερά είναι το ιερό της εκκλησίας του Αγίου Πνεύματος (Sv. Ducha), του 14^ου αι,

καθολικού ναού και απέναντι προς τα δεξιά είναι

η Ισπανική Συναγωγή, του 19^ου αι., από τις νεώτερες της πόλης και το Εβραϊκό Μουσείο. Ανάμεσα τους, έχει στηθεί ένα ιδιόμορφο μνημείο προς τιμή του μεγάλου τέκνου της Πράγας, του συγγραφέα Franz Kafka (1883-1924).

Το χάλκινο μνημείο, Pomník Franze Kafky, είναι έργο του Τσέχου γλύπτη Jaroslav Róna και τα αποκαλυπτήριά του έγιναν το 2003.

Συνεχίσαμε ανατολικά

μέχρι το ναό του Αγ. Κάστουλου (Kostel Sv. Haštala), στην ομώνυμη πλατεία. Είναι ναός του τέλους του 14^ου αι με στοιχεία γοτθικά, ρομανικά και μπαρόκ.

Από εδώ πήραμε κατεύθυνση προς τα βόρεια και χωθήκαμε στα στενάκια με τα πιο ταπεινά κτίρια.

Προορισμός μας το πρώην μοναστήρι της Αγ. Αγνής, του 13^ου αι., που σήμερα στεγάζει τη μεγάλη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης.

Κινηθήκαμε δυτικά αυτή τη φορά μέχρι άλλη μια εκκλησία, αυτή των Αγίων Σίμωνα και Ιούδα (Kostel Svatého Šimona a Judy). Πρωτοχτίστηκε στα μέσα του 14^ου αι., αλλά έγιναν πολλές αλλαγές και προσθήκες για να πάρει τη σημερινή της μορφή τους τελευταίους τέσσερεις αιώνες. Σήμερα χρησιμοποιείται, κυρίως σαν χώρος συναυλιών.

Ένα άλλο ενδιαφέρον αξιοθέατο σχετικά κοντά, στον αριθμό 5 της οδού Bílkova, είναι το συγκρότημα πολυκατοικιών, με την επωνυμία «Κυβιστικά Σπίτια», φτιαγμένα στις αρχές του 20^ου αι, σε μια αρχιτεκτονική, πολύ κοντά στην αρ νουβό.

Συνεχίσαμε νότια μέχρι τη Široká, στρίψαμε προς τα δυτικά και περάσαμε κάθετα την Parizska, μέχρι το πίσω μέρος της Παλαιάς Νέας Συναγωγής (Staronová Synagoga).

Βγήκαμε μπροστά, στην οδό Maiselova και θαυμάσαμε αυτό το μεσαιωνικό διαμάντι. Γοτθική του 13^ου αι. θεωρείται η παλαιότερη συναγωγή, βόρεια των Άλπεων (κατ’ άλλους η παλιότερη του κόσμου!). Είναι υπέροχη, μέσα στην απλότητά της.

Σε ένα τοίχο της, ένας νεαρός άντρας με ακουμπισμένο το μέτωπο σ’ αυτόν, προσεύχονταν. Ήταν μια πολύ ξεχωριστή εικόνα.

Δίπλα στη συναγωγή είναι το Εβραϊκό Δημαρχείο (Židovská radnice), που χτίστηκε αρχικά το 1541 και πάλι το 1764 μετά από μια πυρκαγιά. Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο αυτού του κτιρίου είναι το ρολόϊ. Οι αριθμοί είναι εβραϊκοί και οι δείκτες γυρνάνε ανάποδα από τα δικά μας ρολόγια.

Απέναντι από την Παλαιά Νέα Συναγωγή, ένα στενό με μαγαζάκια, που πουλάνε αναμνηστικά, οδηγεί στην είσοδο του Παλιού Εβραϊκού Νεκροταφείου (Starý židovský hřbitov). Το νεκροταφείο αυτό είναι το παλαιότερο, του είδους του, στον κόσμο. Λειτούργησε από το 1439 ως το 1787. Επειδή απαγορεύονταν η ταφή των Εβραίων εκτός του γκέτο, έθαβαν στον ίδιο λάκκο μέχρι και 12 νεκρούς σε στρώματα.

Σήμερα υπάρχουν περίπου 12.000 ταφόπλακες, πολλές από τις οποίες είναι σπασμένες ή γέρνουν. Εικάζεται πως εδώ βρίσκονται 20.000 ως 80.000 νεκροί. Ανάμεσά τους ο λαοφιλής δήμαρχος Μορντεχάι Μάιζελ (1528-1601) και ο Ραβίνος Λεβ (1520-1609).

Δίπλα στην είσοδο υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρον κτίριο, η παλιά αίθουσα τελετών, σε νεορομανικό ρυθμό.

Ακολουθώντας τον τοίχο του νεκροταφείου και απολαμβάνοντας τις εικόνες όμορφων κτιρίων ένα γύρω, περάσαμε ανάμεσα

στην αίθουσα συναυλιών Rudolfinum

και το Μουσείο διακοσμητικών τεχνών (Uměleckoprůmyslové Museum v Praze ή UPM) στρίψαμε αριστερά στην Široká

και είδαμε την Συναγωγή Πίνκας (Pinkasova synagoga), που έχει ανοικοδομηθεί πολλές φορές. Στο εσωτερικό της, στους τοίχους αναγράφονται τα ονόματα των 77.297 θυμάτων του ολοκαυτώματος. Συνεχίζοντας στρίψαμε δεξιά στη Maiselova

και στο Νο 10 είδαμε τη Συναγωγή Μάιζελ (Maiselova synagoga), πού έφτιαξε ο δήμαρχος Μάιζελ τον 16^ο αι. (μπανταρισμένη λόγω έργων).

Εδώ τελείωνε η Josefov και ξαναμπαίναμε στην Παλιά Πόλη. Ακολουθήσαμε την οδό Radnica,

στρίψαμε αριστερά στην υπέροχη Karlova,

με τα όμορφα αρχοντικά,

Από τα στενά

φτάσαμε στην πλατεία Σμέτανα, αλλά δεν βρήκαμε κάπου να κάτσουμε και έτσι βγήκαμε πάλι δίπλα στο ποτάμι

και κάτσαμε σε ένα παγκάκι, χαζεύοντας το ποτάμι και τη γέφυρα του Καρόλου. Και ξαφνικά βουνό με βουνό μόνο δε σμίγει. Η Τ., κόρη φίλων μας από την Πράγα! Έχει μετακομίσει πρόσφατα στην Πάτρα. Την άλλη μέρα θα έρχονταν και η μητέρα της. Κάτσαμε, τα είπαμε, αποχωριστήκαμε και συνεχίσαμε προς το Εθνικό Θέατρο.

Στα αριστερά μας είναι το Πάρκο Εθνικής Αφύπνισης (Park Národního Probuzení) και μέσα σ΄ αυτό είναι το Μνημείο ή Κρήνη Kranner (Krannerova Krašna)

του 19^ου αι.

Φτάσαμε στο Εθνικό θέατρο,

στρίψαμε δεξιά στη γέφυρα Legii,

με τα ανάγλυφα στους φανοστάτες

και την υπέροχη θέα και σε λίγο φτάσαμε στο ξενοδοχείο. Ήμασταν ψόφιοι στην κούραση, αλλά τόσο γεμάτοι από παραστάσεις, που δεν λέγεται. Λίγο ξεκούραση και φαΐ στο εστιατόριο και χαλαρώσαμε τελείως. Τα βλέφαρα με το ζόρι κρατιόνταν ανοικτά. Ώρα για ένα βαθύ ύπνο, να πάρουμε δυνάμεις, να ανασυγκροτηθούμε. Η επόμενη μέρα προβλέπονταν κι αυτή κουραστική.

Καλή μας νύχτα!

(το ταξίδι συνεχίζεται H Βιβλιοθήκη σώζει το μοναστήρι!)

Θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σας