«Αποκλεισμένοι» στον Άη Στράτη! 2ο

«Από το Λαύριο στην Τιμισοάρα, μια απόφαση δρόμος»

2022-Ταξίδι στη Βόρεια Ελλάδα και τα Βαλκάνια, μέρος 2^ο

( συνέχεια από «Αποκλεισμένοι» στον Άη Στράτη! 1ο)

 5-7 Οκτωβρίου 2022

Το επόμενο πρωί κατέβηκα στο λιμάνι για φωτογραφίες των γκράφιτι με το φως του ήλιου

και μετά πήγα να δω τη μεταβυζαντινή εκκλησία του Αγίου Βασιλείου (1727),

που όμως γίνονται έργα συντήρησης και έτσι μόνο από μακριά μπόρεσα να τη δω και να τη φωτογραφίσω.

Λίγο πιο πάνω είναι η εκκλησία των Αγίου Νικολάου και Αγίου Ευστρατίου (1969),

μέσα στα ερείπια του παλιού χωριού.

Επόμενη επίσκεψη στο Μουσείο Δημοκρατίας.

Το 1929 η κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου ψηφίζει το ΙΔΙΩΝΥΜΟ.

Ο όρος αναφέρεται στο «ιδιώνυμο» (ειδικό) αδίκημα όπως περιγράφεται στον νόμο N.4229/24 Ιουλίου 1929. Ο τίτλος του νόμου ήταν "Περί των μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών". Ο στόχος του ήταν η ποινικοποίηση των "ανατρεπτικών" ιδεών, ιδιαίτερα η δίωξη κομμουνιστών, αναρχικών και η καταστολή των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων. Ο όρος από το 1929 απέκτησε πολιτική σημασία και σήμανε κάθε κατασταλτικό μέτρο που εφαρμόστηκε έως το 1974 και ποινικοποιούσε την υποστήριξη και διάδοση των κομμουνιστικών ιδεών. […]

Ήταν το πρώτο νομοθετικό μέτρο κατά του Κ.Κ.Ε. και εγκαινίασε σειρά από έκτακτα μέτρα που θα θεσπισθούν αργότερα από τις νεότερες κυβερνήσεις κατά της αριστεράς. Με την επίκληση του "ιδιωνύμου" διαλύθηκαν οι περισσότερες εργατικές οργανώσεις προς τα τέλη του έτους 1930. (Wikipedia)

Με βάση αυτό το νόμο άνοιξε στον Άη Στράτη στις αρχές του 1930 το στρατόπεδο εκτοπισμού των πολιτικών που είχαν αντίθετη ιδεολογία απ’ αυτή των αστικών κομμάτων.

Στο νησί λειτούργησε το στρατόπεδο πολιτικών εξορίστων τα χρονικά διαστήματα 1930-1943 και 1948-1963. Στη διάρκεια της δικτατορίας λειτούργησε για περιορισμένο αριθμό εκτοπισμένων.

Στο νησί βρέθηκε κυριολεκτικά ο ανθός του εργατικού-κομμουνιστικού κινήματος εκείνα τα χρόνια και ανάμεσά τους μερικοί από τους πιο διαλεχτούς εκπροσώπους της πολιτικής, της διανόησης και της Τέχνης, όπως ο ∆ηµήτρης Γληνός, ο Κώστας Βάρναλης, ο Θέμος Κορνάρος, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Τάσος Λειβαδίτης, ο Μάνος Κατράκης,

ο Γιώργος Φαρσακίδης, ο Φοίβος Ανωγειανάκης, ο Χρίστος ∆αγκλής, ο Μενέλαος Λουντέμης, ο Δημήτρης Φωτιάδης, ο Τζαβαλλάς Καρούσος, ο αξέχαστος ηγέτης της αγροτιάς Κώστας Γαβριηλίδης (πέθανε εξόριστος εκεί), ο δοξασμένος στρατηγός του ΕΛΑΣ Στέφανος Σαράφης και πολλοί ακόμα. (Ατέχνως)

Το μουσείο στεγάζεται στο κτίριο του πρώτου διδακτηρίου του νησιού, που χτίσανε με δαπάνες τους οι εξ Αιγύπτου Αγιοστρατήτες, στα τέλη του 19^ου αι. Μετά το 1909 που κατασκευάστηκε το Μαράσλειο, στέγασε ιατρείο και αναρρωτήριο μέχρι που «λαβώθηκε» πολύ σοβαρά από το σεισμό του 1968. Μεταξύ 2005-2007 έγινε αποκατάσταση του, για να στεγάσει το πρώτο δημόσιο μουσείο που αφορά εκείνη τη μαύρη περίοδο της ελληνικής ιστορίας.

Πλούσιο φωτογραφικό υλικό

αλλά και χειροτεχνήματα και έργα τέχνης των εξορίστων γεμίζουν τις αίθουσες του.

Μιας και αφορά τους εκτοπισμούς γενικά έχει υλικό και από άλλους τέτοιους χώρους, όπως τη Γυάρο ή τη Λέρο. 

Κάπου εκεί τελείωσε η επίσκεψή μας στο ξεχωριστό αυτό μουσείο. Είχε μεσημεριάσει για τα καλά, οπότε ήταν ώρα για φαγητό.

Γυρίσαμε στο δωμάτιο για άραγμα και καφέ.

Έμενε ακόμα ένας χώρος για επίσκεψη στο χωριό. Ο λόφος του Αγίου Μηνά.

Βρίσκεται στα ανατολικά του οικισμού

και για να φτάσεις πρέπει να ανέβεις κάτι λιγότερο από 200 σκαλιά (αν και προσπάθησα να μη χάσω το μέτρημα μέτρησα περίπου190 σκαλιά).

Άφησα το αυτοκίνητο δίπλα από ένα εκκλησάκι, απέναντι από την αρχή της σκάλας και ξεκίνησα την ανάβαση. Είχε το ζόρι της. Έφτασα και μπήκα στον περίβολο, που αποτελείται από δύο μέρη.

Τον κυρίως με την εκκλησία, που ήταν κλειστή και ένα εικονοστάσι και τον δίπλα, όπου βρίσκεται

ένας τάφος (χωρίς κάποια στοιχεία)

και το οστεοφυλάκιο των εξορίστων που πέθαναν στο νησί στα χρόνια που λειτουργούσε το στρατόπεδο.

Η θέα από εκεί πάνω είναι πανοραμική με τον οικισμό και το απέραντο γαλάζιο του Βόρειου Αιγαίου στα πόδια σου. Είχα διαλέξει να ανέβω εκείνη την ώρα για να δω από εκεί πάνω το ηλιοβασίλεμα. Περίμενα λίγο μέχρις ότου ο ήλιος να βουτήξει στα νερά του Αιγαίου βάφοντας τα γύρω στις αποχρώσεις του κόκκινου-μωβ. Ήταν όμορφα αλλά όχι τόσο εντυπωσιακά όσο αυτό της προηγούμενης μέρας.

Οι τελευταίες εικόνες (έτσι νόμιζα) από τον Άη Στράτη ήταν όμορφες και άξιζαν τον κόπο της ανάβασης.

Το επόμενο πρωί θάπρεπε να είμαστε στο λιμάνι στις 5.00 και γι αυτό αράξαμε στο δωμάτιο και πέσαμε νωρίς για ύπνο.

Λίγο πριν τα μεσάνυχτα μου ήρθε μήνυμα από την ακτοπλοϊκή ότι το δρομολόγιο της επομένης ακυρώνεται λόγω καιρού.  Τώρα; Αποκλειστήκαμε. Όχι μόνο θα μέναμε στον Άη Στράτη χωρίς να έχουμε τίποτα να κάνουμε μέχρι να ξανάρθει το πλοίο, αλλά χάναμε και μέρες από την επίσκεψη στη Λήμνο. Αλλά και τι μπορούσαμε να κάνουμε;

Οι επόμενες δύο μέρες πέρασαν με άραγμα, λίγες βόλτες στο χωριό

βλέποντας ξανά και ξανά

το λιμανάκι,

την όμορφη παραλία, έρημη αυτό τον καιρό,

το ρέμα με τα γκράφιτί του,

το νεκροταφείο του Άη Γιάννη εκεί ψηλά,

τα σχολεία του χωριού, αλλά και κάποιες εικόνες που μας είχαν ξεφύγει,

όπως το μνημείο για τον Κώστα Γαβριηλίδη (1897-1952), βουλευτή, Γεν. Γραμματέα του Αγροτικού Κόμματος και αγωνιστή του ΕΑΜ, που πέθανε στο νησί κατά την εξορία του. Το μνημείο είναι ένας βράχος με τη νεκρική μάσκα του αγωνιστή, την οποία αποτύπωσαν οι συνεξόριστοί του καλλιτέχνες Χρ. Δαγκλής και Βας. Βλασίδης.

Βρίσκεται πολύ κοντά στο μνημείο που έχει στήσει το ΚΚΕ δίπλα στο ρέμα.

Εν τω μεταξύ ο βοριάς καλά κρατεί και μας έχουν ζώσει τα φίδια. Ελπίζουμε να μην είμαστε πολύ γκαντέμηδες και να φύγουμε την Παρασκευή.

Πράγματι λίγο πριν το μεσημέρι ήρθε άλλο ένα μήνυμα, που μας ενημέρωνε πως το πλοίο θα έφευγε από Λαύριο και θα έφτανε στο νησί, λίγο πριν τα μεσάνυχτα. Όντως έφτασε λίγο μετά τα μεσάνυχτα και γύρω στη 1.00 φύγαμε για Λήμνο. Τέλος καλό, όλα καλά. . 

 

 Ο Άη Στράτης είναι ένα ξεχωριστό νησί. Αυτός που θα αποφασίσει να ταξιδέψει εκεί ή να πάει για διακοπές πρέπει να ξέρει για τις συνθήκες.

Το νησί είναι μικρό και απομακρυσμένο από τα άλλα νησιά. Έχει ένα και μόνο οικισμό και πολύ ηρεμία και ησυχία. Έχει ένα μόνο εστιατόριο-καφέ (ίσως το καλοκαίρι να λειτουργεί και κανένα ακόμα), δεν έχει φαρμακείο, φούρνο, βενζινάδικο. Το οδικό δίκτυο, όπως ανέφερα, αποτελείται αποκλειστικά από κακής βατότητας χωματόδρομους, με εξαίρεση τον οικισμό και ένα κομμάτι 2 χμ έξω απ’ αυτόν.  

Είναι χαρακτηριστική η πινακίδα προς τις παραλίες, που λέει πως πρέπει να έχεις «όχημα εκτός δρόμου» για να πας (!!!!).

Πάνω απ’ όλα η ιστορία αλλά και ο σεισμός ρίχνουν βαριά τη σκιά τους πάνω του.

Αν είσαι από αυτούς που ζητούν απόλυτη ηρεμία και αποχή από τη βαβούρα των διακοπών, ίσως ο Άη Στράτης είναι το νησί που ψάχνεις.

Αν και είχαμε τις ατυχίες μας, δεν το μετανιώνω ούτε στιγμή, που βρέθηκα σε αυτή τη γωνιά της πατρίδας μας. Έστω και σαν φόρο τιμής στους ανθρώπους που βρέθηκαν εκεί παρά τη θέλησή τους. 

 

 (το ταξίδι συνεχίζεται Τρεις μέρες στο νησί του Ήφαιστου! 1ο)

θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σας